ALL TIME CLASSIC! ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ Ο ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ

του Χρήστου Σούτου

Σαν σήμερα γεννήθηκε, αλλά και έφυγε από τη ζωή σε μια παράξενη σύμπτωση, ο Βασίλης Τσιτσάνης. Πρόκειται αναμφίβολα για μία από τις μεγαλύτερες μορφές στην ιστορία της ελληνικής μουσικής. Ήταν εκείνος που έβγαλε από το περιθώριο το ρεμπέτικο και λαϊκό τραγούδι, βάζοντας το για τα καλά στην κοινωνική ζωή των Ελλήνων μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Τσιτσάνης γεννήθηκε την 18η Ιανουαρίου του 1915 στα Τρίκαλα. Είχε άλλα τέσσερα αδέλφια, τρία αγόρια και ένα κορίτσι. Οι γονείς του ήταν Ηπειρώτες. Ο πατέρας του ήταν κατασκευαστής τσαρουχιών στο επάγγελμα. Τα στοιχεία αυτά είναι που έκαναν αργότερα τους υπόλοιπους ρεμπέτες να του κολλήσουν το παρατσούκλι "βλάχος", αφού ήταν ο μόνος με στεριανή προέλευση. Τα πρώτα του μουσικά ακούσματα προέρχονταν από τον πατέρα του και το μικρό μαντολίνο που είχε, με το οποίο και έπαιζε κλέφτικα τραγούδια, καθώς και από τις βυζαντινές ψαλμωδίες της εκκλησίας. Βέβαια μουσικό όργανο στο χέρια του έπιασε αργότερα μετά και τον θάνατο του πατέρα του, το 1926, σε ηλικία 11 ετών. Ήταν το μικρό εκείνο μαντολίνο, που κάποιος συγχωριανός του οργανοποιός  είχε μετατρέψει σε μπουζούκι. Εκεί έγραψε και τα πρώτα του τραγούδια από την ηλικία των 15 χρονών. Την εποχή εκείνη το μπουζούκι πέρα από το γεγονός ότι δεν προσέφερε καμία κοινωνική καταξίωση ήταν και απαγορευμένο. Αυτοδίδακτος στα πρώτα του βήματα, απέκτησε κάποιες γνώσεις μουσικής μαθαίνοντας βιολί στα γυμνασιακά του χρόνια.

Το 1936 κατέβηκε στην Αθήνα με σκοπό να σπουδάσει Νομική και να γίνει δικηγόρος. Ευτυχώς για την ελληνική μουσική δεν τα κατάφερε. Η γνωριμία του με τον τραγουδιστή Δημήτρη Περδικόπουλο, τον οποίο γνώρισε σε μια περίοδο που δούλευε για να βοηθήσει την οικογένειά του στο νυχτερινό κέντρο "Μπιζέλια", αποδείχθηκε καθοριστική. Αποτέλεσμα αυτής της γνωριμίας ήταν να τον πάει στην Οντεόν, δισκογραφική εταιρία της εποχής, όπου και ηχογράφησε το πρώτο του τραγούδι. Τίτλος; "Σε έναν τεκέ μπουκάρανε". Ακολούθησαν και άλλα τα οποία ερμήνευσαν μεγάλα ονόματα όπως ο Παγιουμτζής, ο Περπινιάδης, αλλά  και ο τεράστιος Μάρκος Βαμβακάρης.

​Η εποχή ήταν πολύ δύσκολη και ταραγμένη, με την Δικτατορία του Μεταξά να κυνηγά τους ρεμπέτες και να απαγορεύει καθετί που θύμιζε Ανατολή. Ο Τσιτσάνης βρίσκεται εκείνη την περίοδο στην Θεσσαλονίκη, για να υπηρετήσει στο στρατό και συγκεκριμένα στο Τάγμα Τηλεγραφητών, όπου και κάνει την δική του "μουσική επανάσταση". Στο Πειθαρχείο, στο οποίο καταλήγει συχνά λόγω παραπτωμάτων, γράφει τραγούδια στα οποία εντάσσει πλέον δυτικές μελωδίες. Εκεί γράφει και την "Αρχόντισσα", για πολλούς ένα από τα πιο όμορφα τραγούδια του. Η Θεσσαλονίκη θα τον σημαδέψει και σε προσωπικό επίπεδο, αφού εκεί θα γνωρίσει και την γυναίκα του Ζωή, με την οποία θα αποκτήσει δύο παιδιά.

Ο Βασίλης Τσιτσάνης και το μαντολίνο/μπουζούκι του...

Η περίοδος της Κατοχής δεν τον πτοεί καλλιτεχνικά. Γράφει ορισμένες από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του. Κρατήστε την αναπνοή σας και πάμε. "Αχάριστη", "Μπαξέ Τσιφλίκι", "Ντερμπεντέρισσα", "Νύχτες μαγικές", "Τα πέριξ" και φυσικά την "Συννεφιασμένη Κυριακή". Τραγούδια που άντεξαν στο χρόνο και που ακόμα και σήμερα ακούγονται παντού. Θα τα ηχογραφήσει μετά το τέλος του πολέμου, οπότε και θα ανοίξουν πάλι οι δισκογραφικές εταιρίες. Την ίδια περίοδο ανοίγει στην οδό Παύλου Μελά το δικό του κουτούκι, το "Ουζερί Τσιτσάνη".

Το τέλος του πολέμου τον βρίσκει στην πρωτεύουσα. Η ταραγμένη περίοδος του εμφυλίου που ακολουθεί την γερμανική Κατοχή δημιουργεί και σε αυτόν, όπως και σε πολλούς άλλους καλλιτέχνες, πολλά προβλήματα. Αρκετά από τα τραγούδια του λογοκρίνονται με αποτέλεσμα ορισμένα από αυτά να μην καταφέρουν να εκδοθούν ποτέ. Παρ΄όλες τις δυσκολίες όμως, ο Τσιτσάνης και σε αυτή τη χρονική περίοδο μας χαρίζει διαμάντια της δισκογραφίας, όπως το "Χωρίσαμε ένα Δειλινό", "Αντιλαλούνε τα βουνά", "Τα καβουράκια", "Όμορφη Θεσσαλονίκη", "Ξημερώνει και βραδιάζει" και πολλά άλλα. Η δεκαετία 1950-60 τον καθιερώνει πια και το άστρο του ανατέλλει. Μαζί του εμφανίζονται νέες φωνές, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στα μουσικά πράγματα της χώρας μας. Τραγούδια του ερμηνεύουν η Μαρίκα Νίνου, η Σωτηρία Μπέλλου, η Καίτυ Γκρέυ, η Πόλυ Πάνου, η Χαρούλα Λαμπράκη, αλλά και οι Πάνος Γαβαλάς, Στέλιος Καζαντζίδης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Σταμάτης Κόκκοτας και Μανώλης Αγγελόπουλος. 

Στην εικοσαετία 1960-1980 βρέθηκε στο απόγειο της καριέρας του. Μερικά από τα σημαντικότερα τραγούδια αυτής της περιόδου  ήταν  "Τα ξένα χέρια", "Μείνε αγάπη μου κοντά μου", "Αγάπη μου όλα για σένα", " Με παρέσυρε το ρέμα", "Απόψε στις ακρογιαλιές", αλλά και το προσωπικό αγαπημένο μου "Της Γερακίνας γιος". Μετά την πτώση της Χούντας όπου και να πήγαινε να κάνει συναυλία τα στάδια ασφυκτιούσαν από κόσμο. Αγαπημένος μουσικός και προσωπικός φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου αγαπούσε πολύ και το ποδόσφαιρο. Ήταν φίλαθλος του Άρη, αλλά και της ομάδας της γενέτειρας του  ΑΟ Τρίκαλα, στο γήπεδο της οποίας εμφανιζόταν συχνά για να δει αγώνες.

Βασίλης Τσιτσάνης, ο Πρίγκιπας του Ρεμπέτικου και συνθέτης διαχρονικών επιτυχιών

Τα τελευταία χρόνια της ζωής και της καριέρας του τα πέρασε στο Χάραμα, εκεί που με πρωτοβουλία της UNESCO ηχογράφησε έναν διπλό δίσκο με δικά του τραγούδια και συνθέσεις, αλλά και αυτοσχεδιαστικά κομμάτια στο αγαπημένο του μπουζούκι. Ο δίσκος αυτός του χάρισε, δυστυχώς μετά θάνατον, το βραβείο της Μουσικής Ακαδημίας "Σαρλ Γκρο". Έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, τραγική ειρωνεία ανήμερα των γενεθλίων του, το 1984 στο Λονδίνο μετά από επιπλοκές που εμφάνισε σε εγχείριση στους πνεύμονες. Μέχρι και λίγες μέρες πριν το θάνατό του, εργαζόταν κανονικά και δούλευε πάνω σε νέα τραγούδια.

Ο Βασίλης Τσιτσάνης ήταν ίσως ο μεγαλύτερος συνθέτης του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού που έβγαλε ο τόπος μας. Του αποδόθηκε, όχι άδικα, ο χαρακτηρισμός "Θεόφιλος του Λαϊκού Τραγουδιού". Υπό μία έννοια οι μελωδίες του έμοιαζαν με ζωγραφιές, δημιουργούσαν εικόνες και βαθιά συναισθήματα. Το πόσο λείπουν άνθρωποι και δημιουργοί αυτού του διαμετρήματος από την σημερινή Ελλάδα είναι αυτονόητο και κατανοητό από όλους. Η πόλη του, τα Τρίκαλα, πόλη πρότυπο, το παράδειγμα της οποίας καλό θα ήταν να ακολουθήσουν και πολλές  πολλές άλλες πόλεις μας, δεν θα μπορούσε να μην τον τιμήσει. Το "Κέντρο Έρευνας- Μουσείο Τσιτσάνη" κάθε χρόνο αναβαθμίζεται και προσφέρει στους κατοίκους και τους επισκέπτες της θεσσαλικής πόλης να γνωρίσουν "από κοντά" έναν μεγάλο Έλληνα, τον Πρίγκιπα του Ρεμπέτικου, τον Βασίλη Τσιτσάνη.