ΕΝΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΕΜΑΤΟ ΖΩΓΡΑΦΙΕΣ

της Μαρίας Σούμπερτ

Χρόνια ολόκληρα περνάω έξω από το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης, στην οδό Κόδρου 9, πίσω από την πλατεία Κυδαθηναίων στην Πλάκα. Χρόνια ολόκληρα ήθελα να μπω μέσα, να δω τι είναι, και χρόνια ολόκληρα σκεφτόμουν πως κάποια στιγμή θα βρεθεί η αφορμή. Και η αφορμή βρέθηκε. Ξεκινώντας μια περιδιάβαση στα παιδικά μουσεία της Αθήνας, αποφάσισα να ξεκινήσω από εκεί. Έκλεισα ένα ραντεβού με την επιμελήτρια και εικαστικό Αθανασία Σκληρού και πήγα.

Σε ένα νεοκλασικό κτίριο το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης έχει συρρικνωθεί στον ημιυπόγειο χώρο για λόγους οικονομικούς, χωρίς ωστόσο να μου αφήνει την όποια αίσθηση ημιτελούς. Χώροι γεμάτοι παιδικές ζωγραφιές και κατασκευές που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1940, όταν η σύζυγος του διευθυντή του Ιπποκρατείου κ. Αλιβιζάτου προτρέπει τα παιδιά να ζωγραφίσουν μέσα στο νοσοκομείο, την περίοδο 1945-48. Με έργα που εντάσσονται σε συγκεκριμένες θεματικές και με την εξαιρετική ξενάγηση της Αθανασίας Σκληρού, είδα έργα από τα αντίστοιχα παιδικά μουσεία στη Νορβηγία και την Ιαπωνία, με τα οποία γίνονται συχνά ανταλλαγές.  

Αναρωτιέμαι πως αντιδρούν τα παιδιά όταν έρχονται σε επαφή με τα έργα του Μουσείου, αλλά και τα έργα που εκείνα φτιάχνουν στα εργαστήρια. «Οι αντιδράσεις των παιδιών ποικίλουν όταν έρχονται στο μουσείο για πρώτη φορά», μας λέει η Αθανασία Σκληρού, «Άλλα παιδιά ενθουσιάζονται και νιώθουν πολύ μεγάλη οικειότητα αμέσως και άλλα παιδιά θέλουν λίγη ώρα μέχρι να συνειδητοποιήσουν πως τα έργα που βρίσκονται στον εκθεσιακό χώρο είναι έργα συνομηλίκων τους. Αξιοσημείωτο είναι το πόσες πολλές λεπτομέρειες ανακαλύπτουν τα παιδιά στα έργα τέχνης ,πόσες ερμηνείες δίνουν και πόσα διαφορετικά  μηνύματα γίνονται κτήμα τους  απλά παρατηρώντας τα.   Οι πιο ενδιαφέρουσες  αντιδράσεις  είναι όταν τα  παιδιά  ολοκληρώνουν  τα έργα  τους. Μπορεί όταν  ξεκινούν να ζωγραφίζουν ή κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του έργου τους, κάποιο χρώμα ή κάποιο σχήμα να μην τους άρεσε και να απογοητεύονται ,όταν όμως το έργο φτάσει στην τελική μορφή του, τότε η έκφρασή τους ,το βλέμμα τους, η διάθεσή τους αλλάζει και  γεμίζουν με αίσθημα  ικανοποίησης και πληρότητας».      

Η έκθεση περιλαμβάνει τους τομείς «Φροντίζω με Τέχνη», όπου τα παιδιά έχουν ζωγραφίσει και κατασκευάσει τη σχέση τους με την υγιεινή, το φαγητό, την οικογένεια, την πόλη τους κ.α. Μια ζωγραφιά στα αριστερά της αίθουσας μου τραβάει την προσοχή. Την έκανε ένα κορίτσι, η Αγγελική, στο εργαστήριο, αλλά δεν ήθελε εκείνη την ημέρα να ζωγραφίσει. Την είχε θλίψει η εικόνα μιας άστεγης μητέρας με το παιδί της που κοιμόνταν στο δρόμο. Η Αθανασία Σκληρού την προέτρεψε να εκφράσει αυτό ακριβώς που ένιωθε και το κορίτσι ζωγραφίζει την εικόνα αυτή. 

Η εικαστική τέχνη αποτελεί μέσο θεραπείας και έκφρασης των βαθύτερων συναισθημάτων και δυσκολιών. Τα παιδιά που δυσκολεύονται να βάλουν σε λόγια αυτό που τους συμβαίνει, μπορούν να το ζωγραφίσουν και να το παίξουν. Με τον τρόπο αυτό επεξεργάζονται ζητήματα που τα απασχολούν, φόβους, σχέσεις και οτιδήποτε άλλο τα δυσκολεύει. Προσφέροντας λοιπόν το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης τη δυνατότητα στα παιδιά μέσα από τα εργαστήρια που διοργανώνει τα Σαββατοκύριακα, αλλά και τις σχολικές επισκέψεις που πραγματοποιούνται τις καθημερινές, να εκφραστούν και να πειραματιστούν με τα υλικά και τα χρώματα, γεμίζει στην ουσία ένα μεγάλο κενό στην ελληνική εκπαίδευση, όπου τα μαθήματα των καλλιτεχνικών (εικαστικά, θέατρο, μουσική) θεωρούνται δευτερεύοντα και άνευ σημασίας, σε βαθμό που το Υπουργείο Παιδείας πολλών και διαφορετικών κυβερνήσεων δεν έκρινε απαραίτητη τη διδασκαλία τους από ειδικούς των κλάδων αυτών, αλλά από τους δασκάλους και καθηγητές που χρειάζεται απλώς να συμπληρώσουν ωράριο. 

Λειτουργώντας από το 1994 το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης προσφέρει στην πολιτισμική, κοινωνική, συναισθηματική εκπαίδευση και ανάπτυξη μέσα από τα εκπαιδευτικά του προγράμματα και τα εργαστήριά του. Η Αθανασία Σκληρού λέει πως, «Το Μουσείο Παιδικής Τέχνης κλείνει φέτος τα 23 χρόνια λειτουργίας του και είναι πολύ συγκινητικό μαθητές μας παλιοί, να έρχονται ξανά στο μουσείο και να βλέπουν έργα τους στις εκθέσεις μας, έργα που είχαν φτιάξει μαζί μας ως παιδιά, χρόνια πριν. Ενθουσιάζονται, χαίρονται, θυμούνται, αναπολού, συγκινούνται.. Κάποιοι από αυτούς συνεχίζουν την επαφή τους με το μουσείο είτε ως βοηθοί στα εικαστικά μας εργαστήρια είτε ως συνάδελφοι εικαστικοί. Είναι πολύ συγκινητικό να βλέπω νεαρούς και νεαρές που  είχα μαθητές χρόνια πριν και να μου λένε πόσο όμορφες στιγμές είχαν ζήσει στα εργαστήρια που κάναμε. Να θυμούνται καλλιτέχνες που είχαμε μελετήσει, συζητήσεις που είχαμε κάνει, υλικά και τεχνικές που είχαμε μάθει  και να μου λένε πόσο σημαντικό ρόλο έχει  παίξει η τότε ενασχόλησή τους με την τέχνη της ζωγραφικής, στις επιλογές της ενήλικης  ζωής τους πια».

Στις μέρες μας τα παιδιά ξεναγούνται με φακό στη σκοτεινή αίθουσα της διαφορετικότητας και του ρατσισμού, περνώντας από τον «Κάτω Κόσμο» της θλίψης, του εκφοβισμού, της υποτίμησης και του φόβου για να βγουν προτείνοντας λύσεις και τρόπους αντιμετώπισης. Η Αθανασία Σκληρού μας είπε για την θεματική αυτή: «Τα ερεθίσματα που έχουν τα παιδιά για το σεβασμό της διαφορετικότητας είτε από την οικογένειά τους, είτε από την τηλεόραση, είτε από το σχολείο, είτε από την γειτονιά τους είναι σίγουρα πολλά. Παρακολουθώντας το  εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Μόνος ή μοναδικός, διαφορετικότητα και ρατσισμός» οι ζωγραφιές και οι κατασκευές των παιδιών  έχουν τεράστια αμεσότητα στην συνειδητοποίηση του θέματος. Μέσα από παιχνίδια παρατήρησης, παιχνίδια εικαστικά και θεατρικά, τα παιδιά με διαδραστικό τρόπο έχουν την ευκαιρία να χτίσουν σταδιακά την δική τους άποψη για την διαφορετικότητα. Στόχος του προγράμματος είναι  τα παιδιά να γνωρίσουν την έννοια της διαφορετικότητας, να την κατανοήσουν, να την αποδεχθούν, να προβληματιστούν ,να αποβάλλουν προκαταλήψεις, και να αποκτήσουν κριτική σκέψη. Θα μπορέσουν έτσι να αποκτήσουν εφόδια για το πως μπορούν να υπερασπίζονται τον εαυτό τους και  να αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις είτε μέσα στην οικογένεια τους, είτε στο σχολείο, είτε στη γειτονιά».   

Κάθε χρόνο περνάνε 7.000 παιδιά Νηπιαγωγείου και μαθητές όλων των τάξεων του Δημοτικού από τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου, ερχόμενα σε επαφή με τα υλικά εκείνα που αναπτύσσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα και βοηθούν στην ανακούφιση του άγχους και της πίεσης. Ταυτόχρονα όμως μαθαίνουν με έναν έμμεσο και δημιουργικό τρόπο τη σημασία της φροντίδας και της διαφορετικότητας.
           
Το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης απευθύνεται σε παιδιά από 4 έως 14 χρόνων και συνεχίζει να βασίζεται για την λειτουργία του στα εκπαιδευτικά αυτά προγράμματα, τα 8μηνα εικαστικά εργαστήρια και τις χορηγίες.
 
​Εργαστήριο: Ζωγραφική οικογενειακώς
Στο εργαστήριο του Μουσείου Παιδικής Τέχνης γονείς με παιδιά 2,5-5 ετών
Το Μουσείο υποστηρίζει τη δημιουργικότητα των παιδιών στην προσχολική ηλικία  αποσκοπώντας στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων τους  με το εξειδικευμένο πρόγραμμα «Ζωγραφική μαζί με τους γονείς».
Μια «ιδιαίτερη στιγμή» γονέα παιδιού που θα βοηθήσει να γνωριστούν καλύτερα και να επικοινωνήσουν βαθιά σε ένα περιβάλλον τέχνης
                       
Τα παιδιά πρέπει να συνοδεύονται τουλάχιστον από έναν ενήλικο.
Ημέρα και ώρα πραγματοποίησης: κάθε Σάββατο 17.30 - 18.30
Απαραίτητη η τηλεφωνική κράτηση θέσης, λόγω περιορισμένου αριθμού συμμετοχών
 
Τ. 210 3312 621, 210 3312 750
Τρίτη έως Σάββατο: 10.00-14.00
 
Κόστος συμμετοχής: Ένας ενήλικος και ένα παιδί 15 € / ένας ενήλικας με 2 παιδιά 20 €
Όλα τα υλικά παρέχονται από το Μουσείο.