ΕΝΑ ΜΗΛΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ

της Μαρίας Σούμπερτ

Η «Χιονάτη και οι επτά νάνοι» κυκλοφόρησε το 1937 και είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Disney. 80 χρόνια αργότερα συνεχίζει να αποτελεί μια από τις κλασικές ταινίες που όλοι –μικροί μεγάλοι έχουμε δει κάποια στιγμή. Γεμάτη λυρικές μελωδίες και εικόνες που έχουν εγγραφεί πλέον στο dna μας, η Χιονάτη αποτέλεσε διασκευή του κλασικού παραμυθιού όπως το κατέγραψαν οι αδερφοί Γκριμ. Με ιδιαίτερα ανεπτυγμένα μουσικά κομμάτια –για να μεγαλώσει ίσως η πλοκή- και την προσθήκη σκηνών με ζώα, η Disney «μαγειρεύει» με τη Χιονάτη τη μαγική συνταγή: ένα κλασικό παραμύθι, ζώα βοηθούς και πολύ τραγούδι. Το πριγκιπόπουλο στο τέλος το επιβάλει το ίδιο το παραμύθι.
           
Η ιστορία είναι γνωστή: η όμορφη πριγκίπισσα εκδιώκεται από την ματαιόδοξη μητριά της· η μάγισσα βασίλισσα δίνει εντολή να σκοτώσουν το όμορφο κορίτσι, προκειμένου να είναι εκείνη η πιο όμορφη στο βασίλειο. Ο κυνηγός που αναλαμβάνει την εντολή δεν μπορεί να φερθεί έτσι βάναυσα και διώχνει το κορίτσι μακριά μέσα στο δάσος. Η Χιονάτη περιπλανιέται και καταλήγει στο σπίτι των επτά μικρών νάνων. Τους καθαρίζει, τους ξεσκονίζει, τους μαγειρεύει και αυτοί επιλέγουν να την κρατήσουν. Όταν η βασίλισσα ανακαλύπτει πως το κορίτσι δεν έχει πεθάνει, μεταμορφώνεται σε γριά ζητιάνα. Της δίνει καταρχήν μια μαγεμένη χτένα, την επόμενη φορά μια μαγεμένη ζώνη και στο τέλος το μαγεμένο μήλο που της κάθεται στο λαιμό. Οι νάνοι δεν έχουν κουράγιο να θάψουν το φαινομενικά νεκρό κορίτσι και το κλείνουν σε ένα γυάλινο φέρετρο. Από τον ύπνο – θάνατο θα την ξυπνήσει ο όμορφος πρίγκιπας που θα σκύψει να φιλήσει το κοιμισμένο κορίτσι.
           
Η διασκευή της Disney κρατάει κάποια στοιχεία και κάποια άλλα τα αφήνει χάριν της ροής της πλοκής και της δράσης. Μας παραδίδει την ουσία του παραμυθιού: το ταξίδι ενηλικίωσης ενός κοριτσιού. Με τα πρότυπα και δεδομένα φυσικά της εποχής, όπου ένα σωστό κορίτσι καταρχήν είναι καλό στην καθαριότητα, το συγύρισμα και το μαγείρεμα. Ας μην ξεχνάμε πως το παραμύθι γυρίστηκε τη δεκαετία του ’30, την εποχή του μεσοπολέμου, όπου ο ρόλος της γυναίκας παρέμενε στην ουσία μέσα στο σπίτι. Φεύγοντας όμως από τα κοινωνικά στοιχεία του παραμυθιού και περνώντας στα σύμβολα δεν μπορούμε να παρακάμψουμε τη σχέση μητέρας – κόρης που διαμεσολαβείται μέσα από έναν καθρέφτη. Ή μάλλον τη σχέση μιας μητέρας με τον καθρέφτη της που διακόπτεται από την κόρη της. Επανερχόμαστε λοιπόν (μετά την παλαιότερη ανάρτηση «Η Ραπουνζέλ και η ναρκισσίστρια μητέρα», 4/1/2018) στη σχέση κόρης με μια ναρκισσίστρια μητέρα. Η σχέση αυτή δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, δεν έχει βάθος γιατί γυρίζει γύρω από τις ανάγκες και επιθυμίες της μητέρας και όχι της κόρης. Όποια και να είναι όμως η σχέση με τη μητέρα, το κορίτσι θα μεγαλώσει. Μπαίνει τότε σε μια μεταβατική περίοδο, βιώνει την αντίστοιχη τελετουργία μετάβασης όπως και τα αγόρια. Και εδώ είναι το ενδιαφέρον. Στους πρωτόγονους και ιθαγενείς λαούς, οι τελετές ενηλικίωσης των κοριτσιών διέφεραν από των αγοριών στο εξής: ενώ τα αγόρια βίωναν ένα συμβολικό θάνατο της παιδικότητάς τους μέσα στο δάσος, όπου χρειαζόταν να επιβιώσουν, τα κορίτσια αντίστοιχα απομονώνονταν σε μια σκοτεινή σπηλιά ή καλύβα.

Η Χιονάτη λοιπόν, φεύγει από τη μητέρα –αποχωρίζεται- για να περιπλανηθεί στο δάσος και να βρεθεί σε ένα μικρό σπιτάκι στο οποίο θα αναζητήσει καταφύγιο και στο οποίο θα μείνει κλεισμένη για την ασφάλειά της. Οι επτά νάνοι που ζουν στο σπίτι δεν αποτελούν κίνδυνο για την αθωότητα του κοριτσιού, καθώς μοιάζουν περισσότερο με παιδιά παρά με άντρες. Ακόμα και ο «θάνατος» της Χιονάτης από το κόκκινο μήλο –το φρούτο της αμαρτίας που εκδίωξε τους πρωτόπλαστους από τον Παράδεισο-θα λειτουργήσει συμβολικά καθώς όταν πια ξυπνήσει από το φιλί της αληθινής αγάπης, θα είναι έτοιμη να ερωτευτεί και να αγαπήσει. Θα έχει γίνει γυναίκα.
 _______________________________________________________________________________________
Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι
Σκηνοθέτες: Ντέιβιντ Χαντ, Ουίλφρεντ Τζάκσον, Λάρι Μόρεϊ, Ουίλιαμ Κότρελλ, Περσ Πιρς, Μπεν Σάρπστιν
Έτος παραγωγής: 1937
Walt Disney Productions
Κυκλοφορεί σε dvd και blue ray