ΜΙΑ ΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΛΥΠΗ

της Μαρίας Σούμπερτ

Η μικρή Ράιλι στην ηλικία των έντεκα χρόνων θα ακολουθήσει τους γονείς της από την εξοχική Μινεσότα στο πυκνοκατοικημένο Σαν Φρανσίσκο. Και ενώ μέχρι τότε ήταν ένα χαρούμενο και ευτυχισμένο κορίτσι, ξαφνικά όλα αλλάζουν. Σκοτεινιάζει, θυμώνει, φοβάται, αγχώνεται, απομακρύνεται από τους γονείς της. Είναι δύσκολο πράγμα να αλλάζεις πόλη, να αλλάζεις τρόπο ζωής. Πόσο μάλλον όταν αυτό συμβαίνει την στιγμή που μπαίνεις και στην εφηβεία.

Τι αλλάζει όμως τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά της; Αυτή ήταν και η απορία του σκηνοθέτη Pete Cocter παρατηρώντας και τις αλλαγές στη συμπεριφορά της δικής του κόρης καθώς εκείνη μεγάλωνε. Δημιουργήθηκε τότε το κέντρο ελέγχου, στο οποίο πέντε βασικά συναισθήματα ελέγχουν και οργανώνουν τη ζωή της Ράιλι. Η Χαρά, που μέχρι τότε ήταν και η «υπεύθυνη του κέντρου ελέγχου», η Λύπη, ο Θυμός, ο Φόβος και η Αηδία.

Δεν θα προχωρήσω σε περίληψη της ταινίας –προτείνω σε όσους δεν την έχουν δει, ενήλικες και παιδιά, να την δουν. Θα σταματήσω σε μια συγκεκριμένη και επαναλαμβανόμενη στιγμή, όταν η Λύπη προσπαθεί –χωρίς κι εκείνη να ξέρει γιατί- να πάρει τον έλεγχο του κέντρου. Η Χαρά αυθόρμητα και φυσικά την αποτρέπει, θεωρεί ανεπίτρεπτο να συμβεί κάτι τέτοιο.

​Ο Χαλίλ Γκιμπράν έγραφε στον «Κήπο του Προφήτη» το 1933 «Η χαρά σας είναι η λύπη σας χωρίς μάσκα». Είναι τόσες οι φορές που καλύπτουμε τη λύπη μας με ένα πέπλο χαράς, απλώς για να νιώθουμε αποδεκτοί, συμβατοί που συχνά ξεχνάμε τη σημασία αυτού του συναισθήματος. Η λύπη παρ’ ότι είναι ένα συναίσθημα το οποίο φοβόμαστε και αποφεύγουμε –και μαθαίνουμε και στα παιδιά μας πως είναι κάτι τρομακτικό, αφού όταν τα βλέπουμε λυπημένα αμέσως ψάχνουμε τρόπο να τους αλλάξουμε διάθεση- μπορεί να είναι και βαθιά θεραπευτική.

Η λύπη μας βοηθάει να επεξεργαστούμε και να διαχειριστούμε όλα τα δύσκολα γεγονότα, την απώλεια, την απόρριψη, να πενθήσουμε, αλλά και να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να πάρει απόσταση από την γρήγορη πραγματικότητα, ώστε να μπορέσουμε να ανασυγκροτηθούμε. Ταυτόχρονα η λύπη μας επιτρέπει να αποφορτιστούμε, να «πέσουμε» -που όταν έχουμε κάποιον να μας κρατήσει είναι συχνά πολύ ανακουφιστικό, αλλά και να προετοιμαστούμε για μεγάλες μάχες και αποφάσεις. Αντίθετα από την χαρά που είναι μια μόνιμα εξαντλητική κατάσταση, στην οποία η υπερένταση και η έντονη δραστηριότητα εξαντλούν το άτομο, η λύπη μπορεί να του δώσει την ευκαιρία να επεξεργαστεί σοβαρά και δύσκολα ζητήματα.
​
Έτσι και η Ράιλι. Όταν επιτραπεί στη Λύπη της να φανεί και να πάρει το πάνω χέρι, θα μπορέσει να επεξεργαστεί το πένθος της, το φόβο και το θυμό της, ώστε να μπορέσει σιγά σιγά να εγκλιματιστεί στο νέο της περιβάλλον. Αν μη τι άλλο μεγαλώνοντας θα χρειαστεί να δώσει ισότιμη θέση σε όλα της τα συναισθήματα –ακόμα και αυτά που μοιάζουν και ακούγονται να είναι τα χειρότερα απ’ όλα.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Τα μυαλά που κουβαλάς
(2015)
Σκηνοθεσία: Pete Docter, Ronnie Del Carmen
Παραγωγή και διανομή: Pixar Animation Studios, Walt Disney Pictures
Κυκλοφορεί σε dvd και blue ray.