ΌΤΑΝ ΤΑ "ΙΣΟΒΙΑ" ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΚΕΤΑ

του Χρήστου Σούτου

Μετά από μία μακρά ακροαματική διαδικασία που περιελάμβανε από διακοπές λόγω ανωτέρας βίας, βλέπε κορωνοϊός, τοποθετήσεις της εισαγγελέως εκτός των συνηθισμένων πλαισίων, μέχρι παρεμβάσεις θεσμικών και μη θεσμικών παραγόντων, την Παρασκευή μάθαμε την απόφαση του Δικαστηρίου για τους δύο κατηγορουμένους για τον ομαδικό βιασμό και τη δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη, στη Ρόδο.

Η ποινή που ακούσαμε, με βάση το δικό μας σύστημα ποινών, ήταν η βαρύτερη που θα μπορούσε να υπάρξει. Ισόβια και 15 χρόνια. Θα πουν πολλοί ότι το περί κοινού δικαίου αίσθημα ικανοποιήθηκε, αφού οι δύο βιαστές και δολοφόνοι οδηγήθηκαν στις φυλακές. Είναι όμως έτσι επί της ουσίας ή με αφορμή τη συγκεκριμένη υπόθεση που συντάραξε το πανελλήνιο θα μπορούσε να ξεκινήσει μία συζήτηση για την εκ βάθρων αναθεώρηση τόσο του συστήματος ποινών στη χώρα μας, όσο και στο πως κατανέμονται οι κρατούμενοι ανάλογα με τα εγκλήματά τους στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας;

Η ανάγνωση της ποινής που επιβλήθηκε στους δύο δράστες, αλλά και οι πρόσφατες περιπτώσεις του παιδεραστή από το Ρέθυμνο και του βιαστή από την Κέρκυρα, οι οποίοι αν και κουβαλούσαν στις πλάτες τους βαρύτατες ποινές, βρέθηκαν εκτός φυλακής σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα, στο δικό μου το μυαλό τουλάχιστον επιβάλλει να ανοίξει ο διάλογος περί αυστηροποίησης των ποινών. Πρώτα απ' όλα δεν είναι όλα τα εγκλήματα ίδια. Μπορεί η έννοια της ανθρωποκτονίας να σημαίνει κάθε φορά την αφαίρεση μίας ανθρώπινης ζωής, όμως δεν γίνονται όλες οι δολοφονίες υπό τις ίδιες συνθήκες και υπό το ίδιο περιβάλλον. Εγκλήματα όπως αυτό της Ρόδου ανήκουν στα πιο... "ιδιαζόντως ειδεχθή" που μπορεί να διαπράξει ανθρώπινο ον.

​Οι δράστες με βάση την ηλικία τους και τα ισχύοντα για τις ποινές είναι πιθανό να βρεθούν εκτός φυλακής πριν καν συμπληρώσουν τα 40 τους χρόνια. Η Ελένη όσα χρόνια κι αν περάσουν δεν θα ξαναδεί τους γονείς της, ούτε εκείνοι θα πάρουν πίσω το παιδί τους, επομένως από μόνο του αυτό συνιστά μία αδικία. Θα σας φέρω ένα άλλο παράδειγμα. ο παιδοκτόνος της Κρήτης που έπνιξε πριν από περίπου 20 χρόνια τα τρία ανήλικα αγόρια του και επέφερε ανεπίστρεπτα ψυχικά τραύματα στην διασωθείσα κόρη του, την οποία είχε δέσει στο χειρόφρενο του αυτοκινήτου την ώρα που έπνιγε τα αδέρφια της, είναι πια ελεύθερος στην κοινωνία. 

Θεωρώ, ότι δράστες τέτοιων αποτρόπαιων πράξεων όταν ακούν ισόβια θα πρέπει να είναι ισόβια, χωρίς δυνατότητα αναστολής της ποινής. Δεν τίθεται η έννοια του σωφρονισμού για τέτοιου είδους εγκλήματα. Τι μπορεί να κερδίσει το κοινωνικό σύνολο από την επανένταξη σε αυτό ενός παιδοκτόνου, ενός στυγερού βιαστή και δολοφόνου, ενός παιδεραστή; Όλα τα εγκλήματα που αφορούν παιδιά, όλα τα εγκλήματα που αφορούν το θάνατο ανυπεράσπιστων ανθρώπων καθώς και οι βιασμοί, πρέπει να αντιμετωπίζονται με την αυστηρότερη των ποινών, η οποία σε μία σύγχρονη κοινωνία που σέβεται τον εαυτό της, δεν μπορεί να είναι η θανατική ποινή, αλλά η ισόβια παραμονή εντός φυλακής.

Στην Ελλάδα κοντεύουμε να φτάσουμε στο άλλο άκρο. Τιμωρούμε έναν οικονομικό εγκληματία, ακόμα κι αν αυτό αφορά δημόσιο χρήμα, με την ίδια ποινή που τιμωρούμε έναν σαδιστή βιαστή και στυγερό δολοφόνο. Όση ζημιά κι αν έχει προκαλέσει ένας άνθρωπος στο δημόσιο ταμείο, δεν μπορεί να συγκριθεί σε καμία περίπτωση με τα ανθρωπόμορφα κτήνη της Ρόδου ή της Κρήτης, άρα δεν είναι δυνατόν να λάβει και τις ίδιες ποινές. 

Σε ό,τι έχει να κάνει με τα σωφρονιστικά καταστήματα της Ελλάδας, το πρόβλημα είναι και σύνθετο και χρόνιο. Η αλλαγή και αυστηροποίηση των ποινών μπορεί αφενός να οδηγήσει στη σωστή αποσυμφόρηση των φυλακών, καμία σχέση με τις αστειότητες του νόμου Παρασκευόπουλου και αφετέρου στη σωστότερη κατανομή των κρατουμένων, με βάση και τα εγκλήματα που έχουν διαπράξει. Δεν είναι δυνατόν στον ίδιο χώρο κράτησης να συνυπάρχουν βιαστές με ανθρώπους που χρωστάνε στο ΙΚΑ, δολοφόνοι με ανθρώπους που χρωστάνε στην εφορία, παιδεραστές με ανθρώπους που υπεξαίρεσαν δημόσιο χρήμα.

​Η λύση δεν θα δοθεί με κάποιο μαγικό ραβδί, όμως ένα πρώτο βήμα θα μπορούσε να είναι η απομάκρυνση των φυλακών από τους οικιστικούς ιστούς, η δημιουργία σωφρονιστικών καταστημάτων που θα φιλοξενούν τους πιο ειδεχθείς εγκληματίες σε δύσβατες και απομακρυσμένες περιοχές, η μετατροπή πολλών ποινών οικονομικής φύσεως σε κοινωνική εργασία, η βελτίωση και διαρκής αναβάθμιση των προγραμμάτων στις αγροτικές φυλακές που θα λειτουργούν πλέον ως το απόλυτο εργαλείο επανένταξης των κρατουμένων και η "παράδοση" στις τοπικές κοινωνίες των παλαιών φυλακών, ως κέντρων πολιτισμού ή πάρκων. 

Τελικά, μήπως δεν συμφέρει το σύστημα κάτι τέτοιο;