ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΒΡΕΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ “ΑΜΑΡΥΝΘΟΣ” ΤΗΣ ΜΑΡΘΑΣ ΜΠΟΥΖΙΟΥΡΗ

της Λίλας Παπαπάσχου

 
Θα αρχίσω αντίστροφα. Φεύγοντας χθες το βράδυ από την Πειραιώς 260 και τον Χώρο Ε, έχοντας μόλις παρακολουθήσει την πολυσυζητημένη, sold out παράσταση θεάτρου-ντοκιμαντέρ “Αμάρυνθος” της Μάρθας Μπουζιούρη, άρχισα να συνειδητοποιώ γιατί αγαπώ τόσο πολύ το θέατρο, αυτήν την τόσο δημοκρατική και βαθιά δημιουργική σκηνική σύμβαση. Γιατί πριν και πάνω από όλα, πιστεύω πως το θέατρο και γενικότερα η τέχνη οφείλουν να διαφυλάξουν και να υπεραμυνθούν της ίδιας την ελευθερίας της έκφρασης, της γνώσης και του αδιαφιλονίκητου δικαιώματος του καλλιτέχνη να εκθέσει την προσωπική του άποψη και να κριθεί γι' αυτή. Ενίοτε και να κατακριθεί, δικαίως ή αδίκως, ακόμα και από αυτούς που δεν μπαίνουν καν στον κόπο να δουν το έργο του κι ας κάνουν ότι θέλουν μετά. Είναι εξίσου ελεύθεροι. Γιατί αυτό σημαίνει επί της ουσίας δημοκρατία και ελευθερία λόγου. 

Τις ώρες που μεσολάβησαν πριν ξεκινήσω να γράφω απόψε, ζήτησα από ανθρώπους που εκτιμώ τη γνώμη τους να τοποθετηθούν απέναντι στο ερώτημα που τους έθεσα, αν θεωρούν ηθικά σωστό το γεγονός ότι έγινε παράσταση, μια υπόθεση που στο επίκεντρο είχε ανήλικα παιδιά, τα οποία κόντρα σε κάθε διεθνή σύμβαση περί προστασίας των δικαιωμάτων τους, ενάντια σε κάθε ηθικό δίκαιο "πουλήθηκαν" ως προϊόν προς κατανάλωση. Κάποιοι αγνοούσαν εντελώς το θέμα, άλλοι μου είπαν πως θεωρούν πως θα αναμοχλεύσει καταστάσεις και συναισθήματα που καλό είναι να μην ξαναέρθουν στο φως, κάποιοι μου δήλωσαν την έντονη επιθυμία να δουν την παράσταση για να διαπιστώσουν με ποιον τρόπο παρουσιάζεται η ιστορία τους και αρκετοί ζήτησαν να ενημερωθούν πρώτα πληρέστερα για τα γεγονότα και μετά να μου απαντήσουν Έκανα λοιπόν και εγώ τη δική μου έρευνα και αυτό που διαπίστωσα δεν διαφέρει πολύ από αυτό που καταδεικνύει η παράσταση.  Πως τελικά η αλήθεια στην προκειμένη περίπτωση επιδέχεται πολλών...εκδοχών.

 Η “Αμάρυνθος” της Μάρθας Μπουζιούρη δεν διαχωρίζει τα παιδιά σε θύτες και θύματα. Δεν τα δείχνει με το δάχτυλο, δεν τα κατηγορεί ούτε τα καθαγιάζει, δεν ασχολείται με την “κίτρινη” ή "ροζ" πλευρά της περιβόητης αυτής υπόθεσης.  Ακούει τους ανθρώπους που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα σε αυτήν και καταγράφει. Ρωτάει και παίρνει απαντήσεις. Απορεί για πολλά, αμφισβητεί άλλα τόσα, αλλά σκοπός της δεν είναι να βγάλει πορίσματα ή να στήσει λαϊκό δικαστήριο με πρόσχημα το θέατρο. Μπορεί η παράσταση να δίνει έμφαση στο κομμάτι του ντοκιμαντέρ, εκθέτοντας ακόμη και προσωπικά δεδομένα της ίδιας της δημιουργού της, αλλά και των ηθοποιών που πρωταγωνιστούν και ταυτόχρονα συμμετέχουν ενεργά και σε επίπεδο προσωπικής και ομαδικής έρευνας, αλλά σε καμία περίπτωση δεν βάζει σε δεύτερη μοίρα το “θέατρο”. Την καλλιτεχνική δημιουργία.

Κάτω από τις υπερμεγέθεις και στρατηγικά τοποθετημένες οθόνες κινητών, τάμπλετ, τηλεόρασης κλπ η παλιά "κατεστραμμένη" Αμάρυνθος καταρρέει συθέμελα και στη θέση της ξαναχτίζεται με κόπο και πικρές διαπιστώσεις, λιθαράκι-λιθαράκι,  μία νέα Αμάρυνθος, που μοιάζει να επουλώνει και η ίδια τις “πληγές” της και να πλησιάζει όλο και περισσότερο προς το "φως" που υποδηλώνει και το όνομά της. Εκεί που πριν από 12 χρόνια υπήρχαν δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα, τασσόμενα υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς,  η Μάρθα Μπουζιούρη, σε συνεργασία με την Σύμβουλο έρευνας Αθηνά Αθανασίου και την ερευνητική ομάδα - του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Παντείου Πανεπιστημίου: Γρηγόρη Γκουγκούση, Νούρη Διακάκη, και Αθηνά Σίμογλου, βάζει στο μικροσκόπιο τις αλυσιδωτές αντιδράσεις που πυροδότησαν τα γεγονότα του Οκτώβρη του 2006, αποδεικνύοντας πως τελικά δεν γνωρίζαμε τίποτα για αυτήν την υπόθεση, παρά μόνο ότι εμπεριείχε ανήλικους, σεξ, εθνικιστικές κορώνες, βία, ρατσισμό...πιασάρικα θέματα  δηλαδή, από αυτά που εύκολα μπορούν να κολλήσουν το μάτι σου στην κλειδαρότρυπα...συγγνώμη την οθόνη ήθελα να πω.
​

Αμάρυνθος...με τις οθόνες να παρακολουθούν και να "καταπίνουν" τις ζωές μας

Οι τέσσερις πολύ καλά διαβασμένοι και πραγματικά συνειδητοποιημένοι ηθοποιοί κλήθηκαν να ζωντανέψουν μία ολόκληρη - τοπική - και ευρύτερη κοινωνία, προσωποποιώντας στην σκηνή όλο το κοινωνικοπολιτικό, πολιτειακό και μιντιακό γαϊτανάκι που στήθηκε γύρω από αυτά τα ανυπεράσπιστα παιδιά. Έλληνες και αλλοδαποί, κάτοικοι της Αμαρύνθου και της Αθήνας, καθηγητές, συμμαθητές, θεσμικοί φορείς της εκπαίδευσης και της παιδικής προστασίας, τα αρμόδια υπουργεία, οι γυναικείες οργανώσεις - μέχρι και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας  έφτασε το θέμα - και φυσικά οι "δικαστές" του internet και των social media που ως γνωστόν ξέρουν πάντα ποιο είναι το σωστό και το πρέπον και το διατυμπανίζουν ως "θέσφατον"  και φυσικά εσένα και εμένα που μπορεί να μην κοιτάξαμε τότε μέσα από την κλειδαρότρυπα, αλλά σίγουρα θέλοντας και μη το έχουμε κάνει σε κάποια άλλη...ιδιαζόντως ειδεχθή...υπόθεση, που πριν καν φτάσει στη δικαιοσύνη, έχει ήδη βγει η μιντιακή ετυμηγορία.

Όλη η παράσταση στήθηκε με μεγάλο σεβασμό προς όλους όσους δέχτηκαν να μοιραστούν την εμπειρία τους, γνωρίζοντας ότι θα δημοσιοποιηθεί και μάλιστα με τόσο εμφατικό τρόπο και σε έναν τόσο σημαντικό και προβεβλημένο πολιτιστικό θεσμό, αλλά και προς όλους αυτούς που τους αρνήθηκαν έχοντας τα δικά τους επιχειρήματα, τις δικές τους απόψεις, τη δική τους στάση ζωής. Τα πέντε παιδιά πρωταγωνιστές αυτής της "hot case"  δεν μιλούν (αν και για πολλούς θα έπρεπε) παραμένουν σιωπηλά και τουλάχιστον στην προκειμένη περίπτωση προστατευμένα, κάτι που δεν συνέβη τότε, γιατί η τέχνη όσο σκληρή και ρεαλιστική κι αν είναι, δεν συγκρίνεται με τίποτα με τη βαναυσότητα της πραγματικότητας,

​Μέσα στον υπέροχο, υψηλής αισθητικής και πραγματικά επιβλητικό σκηνικό χώρο που δημιούργησαν η  Ελένη Στρούλια και η Ζαϊρα Φαληρέα,  ντύνοντας τους ηθοποιούς ομοιόμορφα, με ρούχα άνετα και σε ουδέτερες αποχρώσεις, ώστε όλες οι εναλλαγές των ρόλων να υποδηλώνονται μόνο μέσα από το λόγο και την κινησιολογική τους έκφραση, το κείμενο ακούστηκε ξερά έως και ωμά, μακριά από την παγίδα του ψυχολογισμού, των ηθικών διλημμάτων και των συναισθηματικών εκβιασμών., προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.

Οι ηθοποιοί Πολύδωρος Βογιατζής, Χαρά -  Μάτα Γιαννάτου, Γιώργος Κισσανδράκης & Θεανώ Μεταξά μοιράστηκαν μαζί μας με ειλικρίνεια και αυτοσαρκασμό τις προσωπικές τους αγωνίες σε σχέση με την επιλογή τους να συμμετάσχουν στην παράσταση, εκθέτοντας και οι ίδιοι τους εαυτούς τους και παράλληλα υποδύθηκαν μία ολόκληρη κοινωνία, που με τον τρόπο της - ερήμην ή συνειδητά - συνέργησε σε όσα συνέβησαν τότε και κάμποσα χρόνια μετά συνεχίζουν να φαντάζουν τόσο επίκαιρα, κάτι που τελικά  είναι και το μόνο που θα πρέπει να μας απασχολήσει και όχι κατά πόσο ήταν ηθικό ή όχι να γίνει παράσταση η συγκεκριμένη υπόθεση. Μήπως τελικά σοκάρει γιατί δεν ξύνει μια παλιά πληγή, αλλά ακουμπάει μία ακόμα ανοιχτή και ανά διαστήματα....αιμορραγούσα; Πόσο προστατευμένα είναι τα παιδιά σήμερα από την αδηφάγα δημοσιότητα, την υπερέκθεσή τους στο ίντερνετ, το bullying, σχολικό και διαδικτυακό και πολλά ακόμη απειλητικά και δυσοίωνα;  Σε αυτά - και άλλα πολλά - ερωτήματα καλύτερα να απαντήσει ο καθένας για τον εαυτό του. 

Επειδή ξεκίνησα αντίστροφα, θα τελειώσω με τον ίδιο τρόπο γυρνώντας πίσω στην ώρα που έμπαινα στον προαύλιο χώρο της Πειραιώς 260 και κατευθυνόμενη προς το χώρο Ε πατώντας πάνω στις πεταμένες προκηρύξεις, ένας ευγενέστατος νεαρός μου έδωσε ένα φυλλάδιο, ενώ οι φωνές των υπόλοιπων διαδηλωτών έκαναν σαφή την πλήρη αντίθεσή τους για την πραγματοποίηση αυτής της παράστασης. Προτείνω σε αυτούς τους κατά πλειοψηφία νέους, ευαίσθητους, σκεπτόμενους ανθρώπους  -είμαι σίγουρη ότι είναι - να δουν την παράσταση, ακόμη κι αν διαφωνούν ριζικά με τη δημιουργό της και όλο το αξιακό σύστημα, που υποτίθεται ότι πρεσβεύει εκείνη και οι συνεργάτες της.  Ίσως τότε αλλάξουν γνώμη, ίσως όχι, πάντως σίγουρα θα έχουν μία πολύ πιο σαφή άποψη για το τι είναι αυτό που στην ουσία μάχονται.

Για τον εαυτό μου κρατάω το φινάλε της παράστασης τότε που συναντήθηκαν - χωρίς όμως να βρεθούν επί της ουσίας - η μητέρα ενός από τους νεαρούς που εμπλέκονταν στην υπόθεση και η μητέρα της κοπέλας που κατήγγειλε τους συμμαθητές της για βιασμό και μέσα από τους σχεδόν παράλληλους μονολόγους τους, φώτισε η καθεμία τις λεπτομέρειες της δικής της πραγματικότητας μετά το συμβάν, τη δίκη και όσα επακολούθησαν, συστήνοντας μας ξανά τον άνθρωπο πίσω από τους πηχυαίους τίτλους, τα προβοκατόρικα πρωτοσέλιδα και τα τηλεοπτικά πάνελ. Τον άνθρωπο σε όλη του τη γύμνια. Τραγικό και υπέροχο μαζί..

Στο τέλος θα μείνουν στην σκηνή η μητέρα και η κόρη, μόνες τους, έτσι όπως ήρθαν στην Ελλάδα πριν από χρόνια. Με τη δική τους αλήθεια να κρύβεται στις λεπτομέρειες μιας καθημερινότητας που περιλαμβάνει τρυφερές στιγμές, αστεία, χαριτωμένα κατοικίδια και αγάπη...πολλή και αληθινή αγάπη. Τότε ήταν που σταμάτησα να σκέφτομαι και αφέθηκα σε αυτό που αισθανόμουν. Μόλις σταμάτησε το χειροκρότημα, σκούπισα τα μάτια μου και έφυγα.

Κείμενο - Δραματουργία - Σκηνοθεσία: Μάρθα Μπουζιούρη
Σύμβουλος έρευνας: Αθηνά Αθανασίου Ερευνητική ομάδα - Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Παντείου Πανεπιστημίου: Γρηγόρης Γκουγκούσης, Νούρη Διακάκη, Αθηνά Σίμογλου
Σκηνικά - Κοστούμια: Ελένη Στρούλια - Ζαϊρα Φαληρέα
Σχεδιασμός και Επιμέλεια Εικόνας-Ήχου: Voltnoi Brege
Σχεδιασμός Φωτισμών: Ολυμπία Μυτιληναίου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Παρασκευή Λυπημένου

Ηθοποιοί: Πολύδωρος Βογιατζής, Χαρά Μάτα Γιαννάτου, Γιώργος Κισσανδράκης, Θεανώ Μεταξά

Σύμβουλος Επικοινωνίας: Μιχάλης Σαράντης
Οργάνωση - εκτέλεση παραγωγής: PLAYS2PLACE

Η παράσταση «Αμάρυνθος» θα παρουσιαστεί στο κτίριο της Πειραιώς 260 (Ε), 4-6 Ιουλίου 2018, ώρα έναρξης: 21.00. Περισσότερες πληροφορίες στο greekfestival.gr