Η ΩΡΑΙΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ

της Γεωργίας Τσούρου

Νομπελ Λογοτεχνίας το 2018 δεν θα΄χει, ανακοινώθηκε επισήμως. Θα χρειαστεί να περιμένετε έως τον Σεπτέμβριο του 2019. Η αιτία για την αναβολή, για να μην ψάχνετε, είναι και σε αυτή την περίπτωση το σεξ, αφού το κίνημα #metoo έφτασε και στην Στοκχόλμη και είναι ανελέητο.  Η Σουηδική Ακαδημία μαστίζεται από σεξουαλικά σκάνδαλα και καταγγελίες απρεπούς συμπεριφοράς και το γιατρικό είναι, καταπώς φαίνεται, να στερηθεί ένας αθώος ευπώλητος (και κατά πάσα πιθανότητα ήδη εύπορος) λογοτέχνης το ένα εκατομμύριο ευρώ του βραβείου. Σπουδαία δικαιοσύνη. Τουλάχιστον έως τότε θα έχει προβληθεί η τελευταία σεζόν του game of thrones, διότι ειλικρινά, πόση αναμονή να υπομείνουμε συλλογικά ως κοινό;

Και με σουηδική βούλα πλέον, το πάθος «είναι εκείνη η μορφή του έρωτος η οποία αρνείται το άμεσο, αποφεύγει το προσεχές, επιθυμεί την απόσταση και την εφευρίσκει εν ανάγκη, για να φουντώνει περισσότερο, να εξάπτεται […] Σ΄ έναν κόσμο όπου όλα επιτρέπονται, το πάθος είναι εντελώς αδιανόητο και ανέκφραστο στην πράξη. Γιατί το πάθος πάντοτε προϋποθέτει, μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου, έναν τρίτο που εμποδίζει την ένωσή των – έναν βασιλέα Μάρκο να χωρίζει τον Τριστάνο από την Ιζόλδη… Αυτά θα τους πω, διαβάζει χωρίς να πολυκαταλαβαίνει, ότι έπαθα πάθος και δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς»

Πολύ μακριά από την Στοκχόλμη, μια 26χρονη από το Κορωπί διαβάζει τους «Μύθους του Έρωτα» του Ντενί Ντε Ρουζμόν μέσα στη φυλακή όπου βρέθηκε επειδή δολοφόνησε την πρώην γυναίκα του εραστή της. Το πώς βρέθηκε το βιβλίο αυτό στα χέρια ενός μάλλον απλοϊκού κοριτσιού από την Ανατολική Αττική, που δούλευε σε ένα φυτώριο και αγάπησε με τέτοιο πάθος έναν 41χρονο μηχανικό αυτοκινήτων, ώστε να γίνει για χάρη του δολοφόνος δεν μας το ξεκαθαρίζει η «Ωραία της Νύχτας». Δεν μπορούμε, ωστόσο, παρά να συγκινηθούμε με την προσπάθειά της νεαρής δολοφόνου να αιτιολογήσει την πράξη όπως - όπως, με δανεικά επιχειρήματα από σελίδες που ούτε η ίδια, ούτε το αντικείμενο του πόθου της, ούτε καν το θύμα της θα είχαν ποτέ τα διανοητικά εφόδια να κατανοήσουν. 

Η 26χρονη δολοφόνος είχε και μια γιαγιά, επίσης δολοφόνο, η οποία, στα 26 της και εκείνη, έκαψε τον άντρα της ζωντανό. Οι δύο γυναίκες επικοινωνούν μέσω παράλληλων αφηγήσεων, χωρίς να έχουν ποτέ γνωριστεί και χωρίς να συναντηθούν, προσπαθώντας να κατανοήσουν η κάθε μια το νόημα της πράξης της με κλειδί και δεδομένο την πράξη της άλλης. Κληρονομείται το θάρρος που χρειάζεται για να αφαιρέσεις μια ζωή κι αν η γιαγιά δεν είχε σκοτώσει, μήπως δεν θα είχε σκοτώσει ούτε η εγγονή; Την ιστορία αφηγείται η γυναίκα που ως μικρό κορίτσι περνούσε έξω από το σπίτι της γιαγιάς φόνισσας για να πάει στο σχολείο. Όλες οι γυναίκες του βιβλίου βράζουν, από πάθος, από ενοχές, από νοσταλγία για τις χαμένες μάνες και τα παιδιά τους, σαν το παραδοσιακό τσουκάλι με τη μαρμελάδα της φόνισσας γιαγιάς.

Από την παγωμένη Σουηδία έως το μεσόγειο Κορωπί, οι άνθρωποι παθιάζονται και παρεκτρέπονται, να όμως που τελικά πάθος από πάθος διαφέρει και οι συνέπειες δεν είναι πάντα οι ίδιες. Ο φωτογράφος Ζαν-Κλοντ Αρνό, σύζυγος της ακαδημαϊκού, ποιήτριας και δραματουργού Καταρίνα Φρόστενσον, μέλους της Σουηδικής Ακαδημίας, παρενόχλησε σεξουαλικά 18 γυναίκες και το τίμημα ήταν η απώλεια, λέει, της εμπιστοσύνης του κοινού προς την Ακαδημία, όπερ και η αναβολή της απονομής του Νόμπελ, έως τα μέλη της να εξιλεωθούν (πώς άραγε;), να κάτσουν να σκεφτούν τι πήγε στραβά και να επανέλθουν τον Σεπτέμβριο του 2019 με καθαρά και έτοιμα προς απονομές μυαλά και συνειδήσεις. Ακατανόητα πράγματα. Εδώ στην Μέση Γη, όταν παθιαζόμαστε, κύριε, δολοφονούμε. Ύστερα παίρνουμε αγκαλιά τους Γάλλους κλασικούς και μπαίνουμε στην φυλακή με το κεφάλι ψηλά για να μελετήσουμε.

Είτε απονεμηθεί το 2018 είτε το 2019, το Νόμπελ Λογοτεχνίας, μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι δεν θα φτάσει στις δαντελωτές ακρογιαλιές της χώρας μας. Η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία πάσχει δυστυχώς από αυτοαναφορικότητα, αναπαράγοντας συνήθως μικροαστικά μοτίβα και καταφέρνοντας να μας ταξιδέψει το πολύ έως εκεί που φτάνει το Αττικό Μετρό. Η «Ωραία της Νύχτας» αποτελεί ευχάριστη εξαίρεση, προσφέροντάς μας μια ιστορία που αφοσιώνεται μεν στο μεσογειακό χωριό, τις αυλές, τα μαγειρέματα, τους ταπεινούς ανθρώπους του και τις ακόμα πιο ταπεινές τους ζωές, αναδεικνύει, ωστόσο, το παγκόσμιο Πάθος ως την αλυσίδα που δένει πισθάγκωνα τα χέρια των ανθρώπων αφαιρώντας τους στον αιώνα τον άπαντα την ελευθερία να ξεφύγουν από τις συνέπειές του.
----------------------------------------------------------------------------------------
Η ΩΡΑΙΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ
ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΠΛΑΣΗ
ISBN 978 960 567 143 3