ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΤΟ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ (ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ)

του Χρήστου Γκόντζου

Στο τρίτο μέρος του αφιερώματός μας για το ρεμπέτικο τραγούδι θα μιλήσουμε για μια σειρά από παραμέτρους όσον αφορά το ρεμπέτικο που το καθιστούν μοναδικό φαινόμενο και αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού. Θα μιλήσουμε για την σημασία αυτού του μουσικού ρεύματος τα χρόνια που πρωτοεμφανίστηκε. Την σημασία του στην σημερινή εποχή και κλείνοντας θα αποτιμήσουμε τα χαρακτηριστικά εκείνα που κατά την γνώμη μας το εδραιώνουν ως μήτρα για μετέπειτα μουσικές παραλλαγές και μουσικά ρεύματα του σήμερα και του αύριο.
Το ρεμπέτικο τραγούδι στα πρωταρχικά του στάδια στιχουργικά φαίνεται να αποδίδεται από το γνωστό σε όλους μας δίστιχο. Δύο προτάσεις που αντιστρέφονται στην συνέχεια και τραγουδιούνται ανάποδα δίχως να αλλάζει το περιεχόμενο του νοήματός τους.(" Έπρεπε να 'ρχοσουνα βρε μάγκα στον τεκέ μας,ν'άκουγες τον μπαγλαμά και τις διπλοπενιές μας")("Ν'άκουγες τον μπαγλαμά και τις διπλοπενιές μας, έπρεπε να 'ρχοσουνα βρε μάγκα στον τεκέ μας").

Αυτή η αρχαϊκή, δωρική και γεμάτη αμφισημία απόδοση της σκέψης των στιχουργών του ρεμπέτικου, πρέπει να αναλογιστούμε πόσο κοντά μας φέρνει στην ζωντανή μας παράδοση. Τόσο την αρχαία όσο και την δημοτική. Να συλλογιστούμε πως με μοναδικό τρόπο η παράδοση μας ανανεώνεται και επικαιροποιείται μέσα από τους Βυζαντινούς και ανατολίτικους μουσικούς δρόμους, καθώς και μέσα από τον ελληνικό ρυθμό που διατρέχει όλο το ρεμπέτικο τραγούδι.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό που συναντάμε στην γέννηση του ρεμπέτικου τραγουδιού και αφορά το περιεχόμενό του είναι η περιγραφή και η διάσωση της ίδιας της καθημερινής ζωής του απλού ανθρώπου εκείνης της εποχής. Τραγούδια για τον έρωτα, την ξενιτιά, την μετανάστευση, την φυλακή, τον διωγμό, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά...τραγούδια ακόμα και πολιτικά ή τραγούδια που περιγράφουν γεγονότα της καθημερινότητας...όπως η "Πλημμύρα"του Μ. Βαμβακάρη ή τραγούδια της εργατιάς όπως "Ο θερμαστής" του Γ.Μπάτη. Ολόκληρες γενιές Ελληνικής δραστηριότητας και ιστορικής δράσης έχουν κλειστεί και διασωθεί μέσα σε αυτά τα λαϊκά άσματα. Μας περιγράφουν τις συνθήκες και τον τρόπο ζωής του τότε και μας φέρνουν με έναν μοναδικό τρόπο κοντά στην αλήθεια και στη μη λήθη. Ένα γέννημα του ελληνικού λαού που απευθύνεται στον καθένα από εμάς. Στον ίδιο τον λαό που το δημιούργησε.
​
Οι ρεμπέτες φαίνεται να μην έχουν το παραμικρό κόμπλεξ για τις επιλογές που κάναν στον βίο τους. Όλα είναι τόσο καθαρά και ξάστερα και δεν υπάρχει ντροπή και ενοχή για τίποτα. Αντιθέτως μέσα από το τραγούδι επιτυγχάνεται ενός είδους εξομολόγηση που ξεκινάει από το άτομο και φτάνει σε όλη την κοινωνία. Μια σύγχρονη και πρωτότυπη νύξη στην τελετουργία της καθημερινότητάς τους. Το τραγούδι καθαγιάζει και τελειοποιεί την ζωή και την καθημερινότητα του καθενός. Είτε αυτός είναι πομπός είτε είναι δέκτης, όλοι μαζί μετέχουν σε αυτό που λέμε πραγματικότητα. Μια ιστορική πραγματικότητα που αποδίδεται με τον πιο σημαντικό ρεαλισμό. Τον ρεαλισμό των ίδιων των γεγονότων. Τον ρεαλισμό της ίδιας της σκέψης που κοιτάει κατάματα την πραγματικότητα.

Οι συνθήκες που γέννησαν το ρεμπέτικο ασφαλώς είναι εντελώς διαφορετικές, σχεδόν απ' όλες τις απόψεις, σε σχέση με τις σημερινές συνθήκες. Μιλώντας από βιομηχανικής-τεχνολογικής, κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής απόψεως όλα έχουν αλλάξει δραματικά. Παρ' όλα αυτά το ρεμπέτικο επιβίωσε και διασκέδασε, διαμόρφωσε και διαπαιδαγώγησε γενιές και γενιές Ελλήνων. Η σημασία του ρεμπέτικου σήμερα παραμένει ως κύρια κοινωνική τελετουργία της διασκέδασης, της γνωριμίας με την ζωή και της γνωριμίας με τον άλλον άνθρωπο. Αδιαμφισβήτητα όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο αφιέρωμα το ρεμπέτικο δεν έμεινε κάτι μακρινό και ξεχασμένο, ούτε και αποτελεί μουσειακό έκθεμα. Μετεξελίχθηκε από όλες τις μεριές και μας χάρισε μέσα από την πλούσια πολιτιστική του μήτρα την ιστορική συνέχεια του λαϊκού και έντεχνου τραγουδιού.

Ας μην ξεχνάμε λοιπόν και σήμερα και ας παραδειγματιστούμε από αυτό, ότι οι ρεμπέτες δεν μαζεύονταν στους τεκέδες για να τραγουδήσουν και να αναπαράγουν τις κακές τους συνήθειες. Αλλά μαζεύονταν για να νιώσουν σαν οικογένεια...​