ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΒΡΕΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «Η ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ» ΤΟΥ COLM TOIBIN ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΥΛΩΝΑ & ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΣΠΑΣΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ

της Λίλας Παπαπάσχου 

«Θυμάμαι τα πάντα.
​Η μνήμη καταλαμβάνει μέσα στο σώμα μου τόσο χώρο όσο καταλαμβάνουν το αίμα και τα κόκαλα.»

Αυτά και άλλα πολλά σχετικά με τη μνήμη, τη μητρότητα, τη θρησκεία, την αλήθεια την εξουσία, την πίστη, τη βία και όσα εκείνη έζησε ως σιωπηλή μάρτυρας στο δράμα του παιδιού της, μοιράστηκε μαζί μας  η γνωστή και καταξιωμένη ηθοποιός Ασπασία  Κράλλη, η οποία πρωταγωνιστεί στο πολυαναμενόμενο έργο του Colm Toibin «Η Διαθήκη της Μαρίας», που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, από το Σάββατο 12 Ιανουαρίου, στο Από Μηχανής Θέατρο, σε μετάφραση Κατερίνας Βαλαβανίδη και σκηνοθεσία Δημήτρη Μυλώνα.

Η Μαρία, όπως είναι το «οικουμενικό» όνομα της Παναγίας, της  γυναίκας-σύμβολο που σήκωσε στους ώμους της σύμφωνα με τις γραφές, την τεράστια ευθύνη της γέννησης του Μεσσία, μας ανοίγει τα χαρτιά της καταθέτοντας τη δική της μαρτυρία για τα «γεγονότα». Η κατά  Toibin Μαρία βλέπει στο πρόσωπο του Χριστού το παιδί της και μόνο αυτό, χωρίς θεϊκές προβολές. Το γιο της που κατά τη γνώμη της υπέφερε τόσο άδικα για την σωτηρία των ανθρώπων, οι οποίοι σύμφωνα με τα όσα βίωσε αποδείχθηκαν φύσει αχάριστοι και θέσει αχρείοι.
 
Στο έργο του Ιρλανδού συγγραφέα Tolm Coibin, που σκηνοθέτησε με «βλάσφημη ιερότητα» ο Δημήτρης Μυλωνάς, βάζοντας τη Μαρία που ερμήνευσε με το δέοντα σεβασμό, αλλά και με αποδομητική διάθεση στερεοτύπων και δογμάτων, η σπουδαία ηθοποιός Ασπασία Κράλλη, να έρχεται σε σύγκρουση με τους δύο προστάτες της – υπονοούνται οι Απόστολοι Ιωάννης και Πέτρος – οι οποίοι την πιέζουν να θυμηθεί τις εφιαλτικές στιγμές που έζησε βλέποντας το «γιο» της όπως τον αποκαλεί στο μεγαλύτερο μέρος της παράστασης, να σφαδάζει στο Σταυρό του μαρτυρίου και στη συνέχεια να αναδύεται στους ουρανούς, χωρίς ωστόσο να τους ικανοποιούν όσα ανασύρονται στην επιφάνεια, αφού αυτά που θυμάται δεν τους βολεύουν, ειδικά ως προς το πώς θα ήθελαν οι ίδιοι να καταγραφούν τα γεγονότα.

Η έμπειρη και καταξιωμένη Ασπασία Κράλλη, απενδύει την Παναγία από τη θεϊκή της υπόσταση, καταθέτοντας την σπαρακτική μαρτυρία μίας μητέρας που θρηνεί για το αδικοχαμένο παιδί της

Μέσα σε ένα Τζεφιρελικής αισθητικής σκηνικό περιβάλλον, κοντοκουρεμένη και φορώντας ένα λιτό κοστούμι που παρέπεμπε σε μοναχή– ένας από τους πιο ενδιαφέροντες σκηνικούς χώρους αυτός που δημιούργησαν οι Αγγελική Αθανασιάδου & Λήδα Σπερελάκη με εξίσου εύστοχα και τα κοστούμια της παράστασης - η δραστήρια μέσα στην αδράνεια της ηθοποιός κινείται συνεχώς κάνοντας οικιακές δουλειές, ενώ ταυτόχρονα μιας προειδοποιεί για τον κίνδυνο στον οποίο βρίσκεται (ο οποίος παραμένει εύλογα ασαφής) καλλιεργώντας στους θεατές ένα κλίμα συνεχούς αδημονίας για το τι πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια. Την υπόκωφα τεταμένη ατμόσφαιρα της  παράστασης  ενίσχυσε σημαντικά η προσεγμένη μουσική επιμέλεια του Ξενοφώντα Νικολάου, καθώς και οι ωχρές, υπερκόσμιες, φωτιστικές παρεμβάσεις του Γιώργου Αγιαννίτη. 

Οι  μοναστηριακής αισθητικής σκηνικές κατασκευές και τα αντίστοιχα μικροαντικείμενα που χρησιμοποιεί η Ασπασία Κράλλη, ενώ σταδιακά αυξάνει το ρυθμό της αφήγησής της, δημιουργούν κάδρα απίστευτης ομορφιάς μετατρέποντας όλη την παράσταση σε ένα ζωντανό και παλλόμενο από συναίσθημα έργο τέχνης. Ένας πίνακας ζωγραφικής που άλλοτε με αδρές πινελιές και άλλες φορές με έντονα χρώματα και ποιητική γλαφυρότητα μας επανασυστήνει την πιο διάσημη ίσως ιστορία όλων των εποχών, με θρησκευτικές, ιστορικές και κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις που επηρεάζουν  - και θα επηρεάζουν - το δικό μας σήμερα.
 
Η «Μαρία» του Colm Toibin και του Δημήτρη Μυλωνά είναι μια εντελώς γήινη, θυμωμένη, φοβισμένη, πικραμένη και ευάλωτη γυναίκα, που ξαναζεί από την αρχή τον εφιάλτη της ταπεινωτικής, αποτροπιαστικά βίαιης και συνάμα «κατευθυνόμενης» - όπως ισχυρίζεται- θανάτωσης του γιου της, στηλιτεύοντας και την αδιαφορία του πλήθους – αλλά και των πιστών συντρόφων του - το οποίο την ίδια στιγμή που ο Χριστός μαρτυρούσε στο Σταυρό, εκείνο συνέχιζε κανονικά τις όποιες νόμιμες – ή παράνομες – εργασίες του προσδίδοντας στη θυσία του Χριστού μια αίσθηση ματαιότητας και αποδεικνύοντας πως όταν οι άνθρωποι μετατρέπονται σε όχλο, τότε πράττουν – η υποθάλπουν – τα μεγαλύτερα εγκλήματα.  

Η "Μαρία" σπάσει τη σιωπή της και μιλάει ανοιχτά  για όλα όσα δεν έπρεπε ποτέ να γίνουν....

Τα συνεχόμενα ψυχοσυναισθηματικά ταξίδια της «Μαρίας» στο χωροχρόνο υποδήλωσε με συγκρατημένο πάθος, υποκριτική ενσυναίσθηση και έντονη σωματικότητα η Ασπασία Κράλλη, που διαθέτει άλλωστε περγαμηνές στο σωματικό θέατρο, με την είσοδο των πέντε «μασκοφορεμένων» ηθοποιών να κορυφώνει τη δράση, αφού στα κρυμμένα πρόσωπά τους καθρεφτίζονταν Ρωμαίοι, Ιουδαίοι, Γραμματείς & Φαρισσαίοι και όσοι κρύβονταν πίσω από τη μεθοδευμένη θανατική καταδίκη Εκείνου, του γιου της. Το «Ιησούν ή Βαραβάν» γράφεται παντού ως το μείζον υπαρξιακό ερώτημα και η Μαρία μένει μετέωρη ανάμεσα στην ανάγκη της να αποκατασταθεί η αλήθεια και στο χρέος της να παραμείνει ένα από τα πιο ισχυρά σύμβολα της χριστιανικής πίστης.
 
Η αντίθεση του δικού της εκτεθειμένου, κουρασμένου προσώπου, με τα κάτασπρα προσωπεία του «χορού», καταδεικνύει και την απόσταση που τη χωρίζει από όσους παραποίησαν στη συνέχεια την αλήθεια. Μια απόσταση όμως, που στο τέλος η ίδια θα επιλέξει να καλύψει, εγκλωβισμένη εδώ και αιώνες στο καθήκον της, που την αναγάγει σε  «Παναγία βρεφοκρατούσα», μια παγκόσμια μητέρα, που συγκεντρώνει στο πρόσωπό της την αγάπη και τη συμπάθεια ακόμα και των αλλόθρησκων.
 
Απόλυτα συγχρονισμένοι, γεμάτοι ενέργεια και άψογα προετοιμασμένοι για να εκτελέσουν την απαιτητική χορογραφία της Χρυσηίδας Λιατζιβίρη, που επιμελήθηκε και την κίνηση, οι ηθοποιοί Γιώργος Ημέρης, Αντώνης Καραστεργίου, Γιάννης Ντάσιος, Νάνσυ Ρηγοπούλου & Χριστίνα Σκλαβάκη, ζωντάνεψαν επί σκηνής,  τοποθετώντας στο τέλος ως κορυφαία του «χορού» την Ασπασία Κράλλη, μία πολύσημη τραγωδία που έλαβε οικουμενικές διαστάσεις και συνεχίζει να απασχολεί ιστορικούς,, ερευνητές και όλους όσους δεν αρκούνται στο «πίστευε και μη ερεύνα».

Η Ασπασία Κράλλη εν μέσω ενός χορού που προσομοιάζει αυτόν της αρχαίας τραγωδίας

Θα πρέπει επίσης να αναφέρουμε ότι υπάρχουν ελάχιστα έργα στα οποία η Παναγία αποκτά γήινη διάσταση και δική της φωνή, γεγονός που καθιστά το κείμενο του Colm Toibin ακόμα πιο σημαντικό. «Η Διαθήκη της Μαρίας» ως βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Ικαρος» σε εξαιρετικό επίμετρο της Αθηνάς Δημητριάδου, ενώ  ήταν και στη βραχεία λίστα του βραβείου Μπούκερ για το 2013, έχοντας ανέβει με μεγάλη επιτυχία σε θεατρική σκηνή του Λονδίνου.  Επίσης «Η Διαθήκη της Μαρίας» (The Testament of Mary) παρουσιάστηκε στο Broadway το 2013 σε ερμηνεία της Fiona Shaw και προτάθηκε για τρία Tony Awards συμπεριλαμβανομένου του Best Play. Έχει ενδιαφέρον επίσης να αναφερθεί πως η έκδοση του έργου από τον συγγραφέα σε μορφή νουβέλας έχει ηχογραφηθεί από τη σπουδαία ηθοποιό Meryl Streep.

Μια παράσταση που βάζει δύσκολα στο κοινό, παραμένοντας όμως μια γνήσια ψυχαγωγική εμπειρία ...