ΎΠΝΕ ΠΟΥ ΠΑΙΡΝΕΙΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ…

της Μαρίας Σούμπερτ

Μεγάλο πράγμα ο ύπνος. Όταν μάλιστα αφορά τον ύπνο του παιδιού σου, ακόμα μεγαλύτερο. Γιατί ένα παιδί ξεκούραστο είναι ένα παιδί λειτουργικό και ως επί το πλείστον ευτυχισμένο. Αλλά ας είμαστε ειλικρινείς. Ένα παιδί που κοιμάται σημαίνει συνήθως και έναν γονιό που έχει μια ελπίδα ξεκούρασης.
           
Πολλά λέγονται και γράφονται για τον ύπνο του παιδιού και ακόμα περισσότερα υπονοούνται. Οι γονείς που αργούν να βάλουν τα παιδιά τους για ύπνο είναι μέτριοι. Εκείνοι που επιλέγουν την συν-κοίμηση κρίνονται επιβλαβείς για την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού. Εκείνοι που το μαθαίνουν –με όποιον τρόπο κρίνουν εκείνοι σωστό- να κοιμάται μόνο του είναι βάρβαροι και ψυχροί. Ας το πάρουμε λοιπόν απόφαση όλοι εμείς οι γονείς πως ότι και να κάνουμε κάποια θεωρία και οι οπαδοί της θα μας βγάλουν σκάρτους. Αν μη τι άλλο η γονεϊκότητα έρχεται συνήθως χεράκι χεράκι με τον φόβο της ανεπάρκειας και το άγχος των ανεπανόρθωτων λαθών. 

Αυτό που τις περισσότερες φορές όμως δεν σκεφτόμαστε είναι πως όλη αυτή η βαβούρα γύρω από τον ύπνο είναι ίσως και ο βασικός λόγος που κάποιος δεν κοιμάται. Όταν το πού, πώς, και με ποιόν θα κοιμηθεί ένα παιδί γίνεται το μεγάλο άγχος των γονιών και του περιβάλλοντός του –και ας είμαστε και πάλι ειλικρινείς, στην ελληνική οικογένεια το στενό περιβάλλον πάντα ξέρει καλύτερα- τότε προφανώς και το παιδί δεν μπορεί να κοιμηθεί.
 
Η An Leysen το γράφει και το εικονογραφεί με τον καλύτερο και πιο γλυκό τρόπο με το παραμύθι της «Πριγκίπισσας που δεν μπορούσε να κοιμηθεί». Η πριγκίπισσά της δεν μπορεί να κοιμηθεί. Ότι και να κάνουν, ότι και να δοκιμάσουν εκείνη μένει με το μάτι γαρίδα. Τι μπορεί να συμβεί λοιπόν; Ποιος μπορεί να αφουγκραστεί την δική της ανάγκη; Μα κάποιος ισότιμός της φυσικά. Ούτε οι γονείς της, ούτε οι μουσικοί, οι γιατροί, η κακιασμένη μάγισσα, ούτε καν τα προβατάκια που επιστρατεύτηκαν για να τα μετρήσει μπας και νυστάξει δεν είναι αρκετά. Ο πρίγκιπας όμως ξέρει τι χρειάζεται η πριγκίπισσα. Ίσως επειδή το χρειάζεται κι εκείνος. Και δεν είναι άλλο από την ησυχία. Αν μέσα μας είμαστε ήρεμοι, αν είμαστε όσο το δυνατό πιο σίγουροι πως αυτό που κάνουμε είναι το καλύτερο δυνατό για το παιδί, και δεν λειτουργούμε παρορμητικά και με πανικό, τότε το παιδί θα το καταλάβει αυτό και θα ηρεμήσει κι εκείνο.
 
Η γιαγιά μου και η μητέρα μου θυμάμαι μας τραγουδούσαν. Παραλλαγμένο –γιατί φυσικά δεν θυμάμαι ακριβώς τα λόγια- αυτό το νανούρισμα το έλεγα και στην δική μου κόρη όταν ήταν βρέφος και μερικές φορές μου το ζητάει ακόμα. Γιατί η μουσική και ο ρυθμός είναι από τις πρώτες μνήμες που εντυπώνονται μέσα μας και πάντα μας συνδέει με το συναίσθημα. Γι’ αυτό είναι τόσο συγκινητικά τα νανουρίσματα, είτε τα έχουμε πει, είτε τα έχουμε ακούσει, είτε τα ακούμε πρώτη φορά. Τα «Νανουρίσματα», της Χρύσας Σκοπελίτου και του Ιωάννη Πάττα, μελοποιημένα από τον Παναγιώτη Γιατράκο και εικονογραφημένα από την Μαρίνα Στελλάτου έχουν έναν μαγικό τρόπο να ταξιδεύουν από τους σύγχρονους στους παραδοσιακούς ρυθμούς. Με μια εικονογράφηση όπου κάθε σαλόνι αποτελεί ξεχωριστό ζωγραφικό πίνακα, οι στίχοι και τα τραγούδια στο cd του βιβλίου έχουν στόχο να λειτουργήσουν καθησυχαστικά και χαλαρωτικά, αλλά και να δυναμώσουν τον δεσμό ανάμεσα στο γονιό και το παιδί με μια συναισθηματική μνήμη που δεν μπορεί να σβήσει.  
 
Αν πάλι δυσκολεύεται και τότε να κοιμηθεί, τότε ίσως να υπάρχει και κάποιος δικός του φόβος που δεν του το επιτρέπει. Ενώ τα παιδιά λατρεύουν να μεγαλώνουν, λατρεύουν να τα αντιμετωπίζουμε σαν «μεγάλα παιδιά» -κι ας παλινδρομούν συχνά σε παλαιότερες φάσεις, την ώρα του ύπνου γίνονται ξεκάθαρα και πάλι μικρά παιδιά. Η νύχτα, το σκοτάδι, η ησυχία, η συνειδητοποίηση της «μοναξιάς» τους στο κρεβάτι μακριά από την ασφάλεια των γονιών, μπορεί να τα ταράξει. Τότε ίσως βοηθήσει η ιστορία του Άρον που είναι «Βασιλιάς στο κρεβάτι  του», από τον Jasper Dreesen και εικονογράφηση Aron Dijkstra. Ο μικρός ήρωας μόλις κλείσει τη νύχτα η πόρτα του δωματίου του γίνεται βασιλιάς στο κρεβάτι του, χοροπηδάει και ζει φοβερές περιπέτειες. Αυτός δεν έχει πρόβλημα. Ποιος το έχει τότε; Μα το τέρας κάτω από το κρεβάτι του. Και αν τρομάξατε, πρέπει να σας ενημερώσω πως τα τέρατα κάτω από το κρεβάτι δεν είναι για να μας τρομάζουν, αλλά για να τρώνε τους εφιάλτες μας. Και αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα, είναι πως από το πολύ φαΐ το τέρας έχει γίνει χοντρό και δεν χωράει να βγει από το κρεβάτι.
           
Κοίτα να δεις… Αν το ήξερα αυτό πριν από πολλά χρόνια, ίσως τότε να μη φοβόμουν να βγάλω το πόδι μου από τα σκεπάσματα…
 
Από την άλλη πολλές λύσεις προτείνονται για την αντιμετώπιση του φόβου για το σκοτάδι. Μαγικά, παραμύθια, αναμμένα φωτάκια, ζωντανή σύνδεση με το υπνοδωμάτιο των γονιών, μετακόμιση στο υπνοδωμάτιο των γονιών και πάει λέγοντας. Ο Φώτης όμως δεν ξέρει τι να κάνει. Το σκοτάδι δείχνει να κρύβει τέρατα και τρομάρες μεγάλες. Πόσο θα ήθελε να είναι σαν τον μεγάλο του αδερφό τον Λευτέρη, που είναι μεγαλύτερος και δεν φοβάται το σκοτάδι!
           
Η Σταυρούλα Παγώνα με το βιβλίο «Αποστολή... ΤΕΡΑΤΕΞ» σε εικονογράφηση Γιάννας Λουλούδη, μετακινείται από τη στιχουργική στο παραμύθι γράφοντας για ένα δικό της τρόπο αντιμετώπισης του φόβου για το σκοτάδι. Έναν τρόπο που τονώνει την αυτοπεποίθηση, υποδηλώνει θέληση, επιμονή και υπομονή και εν τέλει τόση κούραση που στο τέλος δεν έχεις πια κουράγιο να φοβηθείς, θέλεις απλά να κοιμηθείς.
           
Ταυτόχρονα όμως μιλάει και για τη σημασία του σκοταδιού, όταν αυτό το χρειαζόμαστε για να δούμε τα αστέρια, να φτιάξουμε κάστρα εκεί που υπάρχουν μόνο βράχια, αλλά και να βρεθούμε πιο κοντά με κάποιον που αγαπάμε. Και ίσως να αναλάβουμε τότε να βοηθήσουμε και κάποιον που φοβάται περισσότερο από εμάς. Γιατί ο φόβος φαίνεται να αντιμετωπίζεται με το θάρρος, όχι απλά για να τον ξεπεράσουμε, αλλά για να ξεπεράσουμε και τον εαυτό μας.
 
Άλλωστε και μέσα στη μήτρα δεν ήταν αν όχι τελείως, τότε κάπως σκοτεινά; Άσχετα με το αν το φως μπορούσε να περάσει, τα δικά μας μάτια ήταν κλειστά. Τι βλέπαμε άραγε; Μήπως βλέπαμε αστέρια; Θέλω να πιστεύω πως αυτό που βλέπαμε ή νιώθαμε τότε ήταν αυτό που είδε και ένιωσε η Μπέτυ, όταν μαζί με τον αρκούδο Κόσμο έσβησε το φαναράκι της μέσα στη σκοτεινή σπηλιά και την είδε να φωτίζεται από χιλάδες φωτεινά αστεράκια.
           
Το «Ένα φως για τη νύχτα» της Marie Voigt με παρέπεμψε αυτόματα στην ασφάλεια που νιώθει ένα έμβρυο μέσα στη μήτρα. Αλλά και στην ανάγκη μας να αναζητούμε την ασφάλεια αυτή για πολλά χρόνια αφότου γεννηθούμε. Έτσι και η Μπέτυ που περιμένει το σκοτάδι και μάλιστα θέλει να βοηθήσει και τον αρκούδο να το ξεφοβηθεί. Που θα του μιλήσει για την σημασία του σκοταδιού για να δούμε το φως ή για να κάνουμε σκιές στον τοίχο. Που θα πάει μαζί του στο δάσος και θα τολμήσει να μπει στη σκοτεινή σπηλιά ακολουθώντας την φωτεινή πυγολαμπίδα. Που θα σβήσει το φανάρι της μέσα στη σπηλιά για να ανακαλύψει πως αυτή φωτίζεται από χιλιάδες φωτάκια και να συνειδητοποιήσει πως εκεί νιώθει απόλυτα ασφαλής.
           
Ποια είναι όμως η σχέση της για τον Κόσμο και ποιος είναι ο ήρωας του παραμυθιού; Η Μπέτυ δε φοβάται, ο αρκούδος φοβάται. Ο αρκούδος είναι το εξωτερικό αντικείμενο πάνω στο οποίο μπορεί να προβάλει φόβους και ανησυχίες που εκείνη δεν μπορεί να επεξεργαστεί. Φαίνεται λοιπόν πως μέσα από το σκοτάδι, το φως και το ταξίδι, μέσα από το αίσθημα της ασφάλειας, η Μπέτυ μπόρεσε να μεγαλώσει και να ενώσει μέσα της τα δύο διαφορετικά κομμάτια που εκπροσωπούσαν εκείνη και ο αρκούδος.
 
https://www.youtube.com/watch?v=A-jlioVhMAk
 

An Leysen
Η πριγκίπισσα που δεν μπορούσε να κοιμηθεί
Μετάφραση:  Αργυρώ Πιπίνη
Εκδόσεις Μεταίχμιο
ISBN:  978-618-03-1366-6
Τιμή: 12,90€
 
Jasper Dreesen
Βασιλιάς στο κρεβάτι μου
Εικονογράφηση:  Aron Dijkstra
Μετάφραση:  Μάρω Ταυρή
Εκδόσεις Μεταίχμιο
ISBN:  978-618-03-1709-1
Τιμή: 13,30 €
 
Νανουρίσματα (περιέχει CD)
Ιωάννης Πάττας,
Χρύσα Σκοπελίτου, Παραδοσιακά
Εικονογράφηση: Μαρίνα Στελλάτου
Εκδόσεις Διάπλαση
ISBN: 978-960-567-178-5
Tιμή: €15.00
 
Σταυρούλα Παγώνα
Αποστολή... ΤΕΡΑΤΕΞ
Εικονογράφηση: Γιάννα Λουλούδη
Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική
ISBN: 978-960-563-191-8
Τιμή: 12,25 €
 
Marie Voigt
Ένα φως για τη νύχτα
Μετάφραση: Αντώνης Παπαθεοδούλου
Εκδόσεις Ίκαρος
Τιμή: €11,89
ISBN: 978-960-572-251-7
Ηλικία: από 3 ετών