Δαρβίνος για παιδιά

γράφει η Μαρία Σούμπερτ

Τι προσέφερε η θεωρία και η έρευνα του Κάρολου Δαρβίνου στη σημερινή γνώση για την εξέλιξη των ειδών; Μας έμαθε καταρχήν πως «όλοι οι έμβιοι οργανισμοί γεννιούνται με μικρές παραλλαγές και διαφορές», πως «ορισμένες διαφορές βοηθούν στην επιβίωση και την αναπαραγωγή, γι’ αυτό και μεταβιβάζονται στις επόμενες γενιές», πως «ορισμένα είδη γεννούν πολλά μικρά, ορισμένα από τα οποία δεν επιβιώνουν», ενώ «εκείνα που επιβιώνουν είναι τα καλύτερα προσαρμοσμένα για να ζήσουν και να αναπαραχθούν στο συγκεκριμένο περιβάλλον», καθώς και πως «χρήσιμα γνωρίσματα που μπορούν να κληροδοτηθούν στις επόμενες γενιές διαδίδονται ολοένα και περισσότερο στον πληθυσμό, ενισχύοντας έτσι την εξέλιξη».
           
Με αυτές τις πέντε προτάσεις συνοψίζει η βιολόγος, γραφίστρια και εικονογράφος Sabina Radeva το βιβλίο του Κάρολου Δαρβίνου «Περί της Καταγωγής των Ειδών», το οποίο διασκεύασε και εικονογράφησε για μικρά παιδιά, εξηγώντας όχι μόνο την θεωρία του, αλλά και πώς έφτασε μέχρι εκεί.
           
Ξεκινώντας λοιπόν από την ρηξικέλευθη σκέψη πως δεν εμφανίστηκαν όλα τα πλάσματα στη σημερινή τους μορφή ταυτόχρονα στον κόσμο –μια σκέψη που ερχόταν σε μεγάλη ρήξη με την Εκκλησία εκείνη την εποχή-, σε έναν χρόνο έτοιμο για νέους προβληματισμούς, αφού παράλληλα με εκείνον και ο Ζορζ Λουί Λεκλέρκ ντε Μπιφόν, αλλά και ο Ζαν Μπατίστ Λαμάρκ άρχισαν να σκέφτονται πάνω στην εξέλιξη των ειδών, ενώ έπειτα από έρευνα είκοσι περίπου χρόνων, ο Κάρολος Δαρβίνος εξέδωσε το βιβλίο του «Περί της Καταγωγής των Ειδών».
           
Τι προσφέρει όμως αυτό το βιβλίο στα σημερινά παιδιά στην εικονογραφημένη και διασκευασμένη του έκδοση;

Προσφέρει καταρχήν την γνώση πως άσχετα με το μέγεθος, το ύψος, το πλάτος, το χρώμα, την ταχύτητα – τα ζώα (ανάμεσά τους φυσικά και ο άνθρωπος) ανήκουν σε συγκεκριμένα είδη. Σκέφτομαι πως έμμεσα η επικοινωνία αυτής της γενικής αρχής καταρρίπτει το ρατσισμό και οποιαδήποτε φοβία απέναντι στη διαφορετικότητα, κάτι που όλα τα παιδιά χρειάζεται να συνειδητοποιήσουν όσο το δυνατόν μικρότερα.
           
Το βιβλίο αυτό εξηγεί επίσης στα παιδιά πως οι αλλαγές για παράδειγμα στα οικόσιτα ζώα και τα ζώα φάρμας, ή τα λουλούδια και τα σπαρτά προέρχονται ίσως από την επιλογή του ανθρώπου να τα εκθρέψει και να τα καλλιεργήσει για δική του χρήση. Αυτό εξηγεί όχι μόνο γιατί έχουμε τόσες ράτσες σκύλων, αλλά και γιατί τα είδη των ζώων και των φυτών έχουν αλλάξει τόσο πολύ μέσα στους αιώνες, κάτι που ισχύει και για την επιλογή και την επιβίωση στην άγρια φύση –η επικράτηση του δυνατότερου ισχύει όχι μόνο στην τροφική αλυσίδα της άγριας ζωής, αλλά και στην επιβίωση των κουταβιών που γεννιούνται. Την ίδια όμως στιγμή ο Δαρβίνος προσφέρει στα παιδιά την γνώση του δέντρου της ζωής –πως άσχετα με την εξέλιξή μας, τα περισσότερα είδη πριν από εκατομμύρια χρόνια δεν ήμασταν παρά βακτήρια και αρχαία και πως άσχετα με το πώς εξελιχθήκαμε όλοι μπορεί να έχουμε ακόμα κρυμμένα κόκαλα που να θυμίζουν την αρχαία μας μορφή. Τουλάχιστον αυτό θυμήθηκα εγώ πριν λίγες εβδομάδες που χτύπησα τον κόκκυγά μου –και ακόμα πονάω πολύ.

Δαρβίνος Κάρολος
Περί της Καταγωγής των Ειδών
Διασκευή και Εικονογράφηση:
​Sabina Radeva
Απόδοση: Κώστας Σίμος
Εκδόσεις Παπασωτηρίου
ISBN: 9789604911295
€14.90