Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

του Χρήστου Γκόντζου

Ήρθαν έτσι οι συνθήκες και οι κοινωνικές συγκυρίες που παρατηρείται στις πρώτες δύο δεκαετίες του 20ου αιώνα μια γέννηση εθνικής σχολής στην μουσική που προσπαθεί να θέσει το ελληνικό ζήτημα στην μουσική τέχνη.

Αναζητώντας τα αίτια και τις ανάγκες που ώθησαν στην δημιουργία μιας τέτοιας μουσικής έκφρασης θα ανακαλύψουμε λόγους που διαφεύγουν των ορίων της τέχνης. Για παράδειγμα η ιστορία της Ελλάδος τις πρώτες δύο δεκαετίες του 20ου αιώνα είναι διαποτισμένη από τα εθνικά χαρακτηριστικά εκείνα που οδήγησαν αργότερα στην σύλληψη και την διάδοση της «Μεγάλης Ιδέας». Οι συνεχείς πόλεμοι και οι κοινωνικές αναταραχές στο εσωτερικό της Ελλάδος δημιούργησαν την ανάγκη για μια στροφή σε κάτι που θα στερέωνε και θα επιβεβαίωνε την Ελληνική ταυτότητα και συνείδηση που ήταν διαρκώς και τα δύο αυτά σε κρίση.

Οι εθνικές σχολές ανά την Ευρώπη είχαν κάνει ήδη την εμφάνιση τους για παρόμοιους λόγους. Η σχολή των πέντε στην Ρωσία με πατριάρχη της επαγγελματικής μουσικής γραφής τον Γκλίνκα, ο Σιμπέλιους στην Φιλανδία, ο Σμετάνα και ο Ντβόρζακ στην Τσεχία, ο Γκριγκ στην Νορβηγία, ο Αλμπένιζ στην Ισπανία κλπ, είναι μερικές μορφές που αναδείχτηκαν και ανέδειξαν ο καθένας, ακολουθώντας διαφορετικό δρόμο, τα χαρακτηριστικά της ιδιαίτερης πατρίδας τους στην μουσική.

Στην Ελλάδα αν εξαιρέσει κανείς τα Επτάνησα η λόγια μουσική παράδοση τον καιρό εκείνο δεν είχε καταφέρει να δημιουργήσει μια ιδιαίτερη και σημαντική μουσική γλώσσα. Έτσι στο ξεκίνημα της η λόγια μουσική γραφή, η έντεχνη μουσική του 20ου αιώνα στράφηκε στην παράδοση και στο Βυζαντινό μέλος για να αντλήσει πολλές φορές ακόμα και με άκομψο τρόπο θα λέγαμε τα συστατικά εκείνα που θα την βοηθούσαν να εξελιχθεί αργότερα σε αυτό που καλούμε σήμερα Ελληνική Μουσική Εθνική Σχολή. Οι κλίμακες τις Ανατολής και του δημοτικού τραγουδιού, η εκκλησιαστικοί τρόποι(ήχοι κατά την Βυζαντινή μουσική), η πολυρυθμία και το δημοτικοφανές περιεχόμενο των έργων έβαλαν τα θεμέλια για το χτίσιμο και την ανάδειξη της εθνικής μας μουσικής σχολής.

Πιο συγκεκριμένα, πρώτος ο Γεώργιος Λαμπελέτ( Κέρκυρα  1875 – Αθήνα  1945) με την μελέτη του «Η εθνική μουσική» προτρέπει και εμπνέει μια σειρά από συνθέτες να γράψουν δυτικότροπη μουσική αξιοποιώντας τα χαρακτηριστικά της δημοτικής μουσικής. Δηλαδή να επεξεργαστούν ελληνικά μουσικά θέματα με δυτικότροπη τεχνοτροπία και γραφή.

Η επαγγελματική μουσική εκπαίδευση στην λόγια μουσική ξεκινάει με την ίδρυση του ωδείου Αθηνών το 1871 στην Αθήνα. Δεν περνάει πολύς καιρός και το 1911 ο Μανώλης Καλομοίρης αναλαμβάνει χρέη καθηγητή στο ωδείο Αθηνών. Το 1926 ιδρύει ο ίδιος το Εθνικό Ωδείο το οποίο και διευθύνει μέχρι το 1948. Αν κάποιος αναρωτιέται για το ποιος είναι ο Μανώλης Καλομοίρης, είναι αυτός που έμεινε στην ιστορία ως ο θεμελιωτής της εθνικής μουσικής σχολής στην Ελλάδα, με πλούσια εργογραφία και δραστηριότητα στον χώρο των συλλογικοτήτων. Μνημειώδες έργο του «Η Συμφωνία της Λεβεντιάς». Γεννήθηκε στην Σμύρνη το 1883 και έφυγε από την ζωή στην Αθήνα το 1962.

Ο Καλομοίρης όμως δεν ήταν μόνος. Ο Μάριος Βάρβογλης, ο Αιμίλιος Ριάδης, ο Γέωργιος Σκλάβος, ο Διονύσιος Λαυράγκας και ο Δημήτρης Λεβίδης ήταν εξίσου σημαντικά ονόματα την εποχή εκείνη στον τομέα της λόγιας μουσικής γραφής.

Σημαντικά κεφάλαια στην ιστορία της ελληνικής εθνικής μουσικής σχολής είναι επίσης οι: Πέτρος Πετρίδης, ο Γεώργιος Πονηρίδης, οΘεόδωρος Σπάθης, ο Ανδρέας Νεζερίτης, ο Αντίοχος Ευαγγελάτος, ο Θεόδωρος Καρυωτάκης, ο Γιάννης Κωνσταντινίδης, ο Μενέλαος Παλλάντιος, ο Λώρης Μαργαρίτης, ο Αγαμέμνων Μουρτζόπουλος, ο Κύπριος Σόλωνας  Μιχαηλίδης και αρκετοί άλλοι, που άφησαν τη δική τους προσωπική σφραγίδα στη λόγια ελληνική μουσική δημιουργία.
​
Όπως και στην γενιά του 30’ έτσι και στη μουσική τέθηκε ταυτόχρονα το ελληνικό ζήτημα στην τέχνη. Κάθε όνομα Έλληνα δημιουργού είναι ένα κεφάλαιο μελέτης από μόνου του για να έχει κανείς σαφείς ενδείξεις για την συνολική εικόνα της δημιουργίας στον τομέα της μουσικής. Δυστυχώς τα ονόματα των περισσότερων από τους Έλληνες μουσουργούς κινδυνεύουν να χαθούν στην λήθη. Αξίζει λοιπόν η μνεία και η προσοχή μας καθώς είναι μόνο προς όφελός μας.