Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

10/9/2018

της Μαρίας Σούμπερτ

Ο Αύγουστος τελείωσε και μαζί του εξανεμίστηκαν και οι τελευταίες ελπίδες διακοπών –ή μη επανέναρξης της ετήσιας ρουτίνας. Η δουλειά για τους ενήλικες και το σχολείο για τα παιδιά και τους εφήβους είναι οι βασικοί πυλώνες που κρατούν στα στιβαρά τους μπράτσα ολόκληρο το χρόνο, δημιουργώντας εκείνο το δίχτυ ασφαλείας που επιτρέπει το διακριτικό –ή όχι και τόσο διακριτικό- καλοκαιρινό ξεσάλωμα των διακοπών. Το να επιστρέψεις έφηβος από τη θάλασσα στις δέκα το βράδυ, έχοντας ταράξει τους δικούς σου στο άγχος δεν έχει την ίδια αξία αν δεν έχεις νιώσει τον περιορισμό ενός «σφιχτού προγράμματος» όλο το χρόνο. Το να μείνεις στο σπίτι με τη μαμά και το μπαμπά χωρίς να κάνεις τίποτα, ως τρίχρονο, δεν έχει την ίδια αξία –η ίδια η βαρεμάρα δεν έχει την ίδια αξία- αν δεν έχεις ήδη περάσει την πρώτη σου χρονιά στον παιδικό σταθμό.

Συζητήσαμε με τον παιδοψυχολόγο Τριαντάφυλλο Τριανταφυλλάκο για την διαδικασία προσαρμογής των παιδιών στο σχολείο, κυρίως των μικρότερων σε ηλικία που θα πάνε για πρώτη ή και για δεύτερη χρονιά στον παιδικό σταθμό. Και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη πως τα παιδιά της ηλικίας των τριών χρόνων επιζητούν την παρέα των άλλων παιδιών πολύ περισσότερο από την παρουσία των γονέων –άρα μήπως το ότι δεν πηγαίνει ένα παιδί σχολείο, δείχνει την δυσκολία του ίδιου του γονιού να το αποχωριστεί και όχι την ενοχοποίηση του γονεϊκού του ρόλου αφού το «αφήνει επειδή πρέπει να δουλέψει».

«Το ημερολόγιο δείχνει ξανά Σεπτέμβρη και ο καθένας από εμάς καλείται να επιστρέψει στη δική του καθημερινότητα. Το σίγουρο είναι πως για κάποιους νεαρούς ταξιδιώτες του καλοκαιριού θα έχουμε νέα ξεκινήματα. Τα παιδιά που γέμισαν τις παραλίες με τα γέλια τους θα πάρουν την σχολική τσάντα και από τις ακτές θα οδηγηθούν σιγά σιγά στην πόρτα του σχολείου.

Στην εικόνα που περιγράφω πολλοί ίσως θα σκέφτονται: «αχ, τα καημένα», «τι φταίνε και αυτά τώρα» και «αρχίζει το μαρτύριο»! Άλλοι επίσης σκέφτονται πως ίσως είναι καλύτερα να κρατήσουν το παιδί τους στο σπίτι και να μην το στείλουν από τα τρία τους χρόνια στο σχολείο. «Τι θα μάθει από τώρα»; «Γιατί να βασανίζεται»; Σε αυτό έρχεται να απαντήσει η σπουδαία ιταλίδα γιατρός και παιδαγωγός Μαρία Μοντεσσόρι, η οποία χαρακτήρισε την περίοδο από τα 3 έως τα 6 έτη της ζωής του παιδιού την «περίοδο του κοινωνικού εμβρύου». Το παιδί αρχίζει να περπατά, να μιλά και να σκέφτεται αυτόνομα. Αρχίζει σταδιακά να εγκαταλείπει τον βρεφικό εγωκεντρισμό και αναζητά την επαφή με άλλα παιδιά, τα οποία σχεδόν το έλκουν σαν μαγνήτης. Θέλει να παρατηρήσει τους άλλους, να μάθει από αυτούς βελτιώνοντας έτσι δεξιότητες όπως η υπομονή, η κατανόηση, η συνεργασία και η ενσυναίσθηση.

Οδηγούμαστε με αυτόν τον τρόπο στο θέμα της προσαρμογής στο νέο σχολικό περιβάλλον. Γενικά, καλό είναι να γίνεται μία σταδιακή προσαρμογή του παιδιού. Λίγες μέρες πριν είναι σημαντικό οι γονείς να μιλήσουν στο παιδί για το σχολείο. Δεν χρειάζονται λεπτομέρειες που και οι ίδιοι δεν γνωρίζουμε ούτε χαρακτηρισμοί για «καλά σχολεία» και «καλά» ή «κακά παιδιά». Με λεξιλόγιο που κατανοεί το παιδί περιγράφουμε πως το σχολείο είναι ένας χώρος που θα είναι ασφαλές, θα γνωρίσει νέους φίλους και νέους δασκάλους και θα μάθει πολλά καινούρια πράγματα. Τις πρώτες μέρες, καλό είναι ο γονιός να έχει μία σταθερή, διακριτική παρουσία στο χώρο του σχολείου η οποία θα μειώνεται σταδιακά ώστε το παιδί να αρχίζει να εμπιστεύεται το νέο περιβάλλον και τους ανθρώπους που θα το πλαισιώνουν.

Κλάματα, φωνές και ανησυχίες είναι πολύ αναμενόμενο να προκύψουν. Μια στεναχώρια του παιδιού ή μια πιθανώς δύσκολή προσαρμογή δεν δίνει απαραίτητα και το στίγμα του κακού γονιού ή του κακού σχολείου. Το παιδί έχει κάθε δικαίωμα να εκφράσει κάθε συναίσθημα σε αυτή του τη μετάβαση και μαζί –σπίτι και σχολείο- πρέπει να είναι σύμμαχοι σε αυτόν τον αγώνα. Ο γονιός οφείλει να ευνοήσει τη μετάβαση χωρίς να αποσπά την προσοχή του παιδιού από την τάξη, να παρατηρεί αλλά να μη σχολιάζει όταν το παιδί πειραματίζεται με κάτι καινούριο και να μη δελεάζει το παιδί με σφιχτές αγκαλιές όταν το ίδιο το παιδί δεν τις αναζητά την ώρα της προσαρμογής. Από την άλλη ο δάσκαλος οφείλει να δείξει υπομονή και να γνωρίσει το χαρακτήρα και την προσωπικότητα του κάθε νέου παιδιού που έχει και να προσπαθήσει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του. Πώς θα γίνει αυτό όμως αν δεν συμβουλευτεί και το γονιό που ξέρει όσο κανένας άλλος το παιδί του; Ο δάσκαλος πρέπει να αντλήσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες από το γονιό προκειμένου να παρέχει τα κατάλληλα ερεθίσματα στο παιδί. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί δεν θα εισέρχεται σε μια απλή αίθουσα αλλά σε ένα ψυχικό περιβάλλον.

Κλείνω με μια εικόνα καλοκαιρινή. Το πλοίο φεύγει από μικρό νησί άγονης γραμμής και λίγοι συγγενείς και φίλοι στέκονται στο λιμάνι και αποχαιρετούν αυτούς που φεύγουν. Κάποιοι μάλιστα βουτάνε στη θάλασσα! Συγκίνηση για αυτά που πέρασαν και ευχή να τα ξαναζήσουν όταν ξαναβρεθούν. Ευχή μου είναι η κάθε σχολική τάξη να γίνεται ένα νησί που χαίρεσαι να είσαι εκεί, συγκινείσαι που φεύγεις και χαίρεσαι όταν επιστρέφεις. Πώς; Με τη γόνιμη γραμμή επικοινωνίας γονιού, δασκάλου και παιδιού.

Καλή σχολική χρονιά!»