ΑΝΕΜΩΛΙΑ

της Γεωργίας Τσούρου

Και φυσικά, ο πρώτος έρωτας είναι εκείνος που μας καθορίζει. Για εσένα λέω, τότε, που τα ήξερα όλα και δεν είχα καθόλου ανάγκη από τίποτε πέρα από εσένα, τότε, που δεν ήξερα τίποτα απολύτως και ήμουν σίγουρη πως κάθε τι οδηγούσε σε σένα. Και φυσικά, ο έρωτας, από τον πρώτο έως τον τελευταίο, μας κάνει αστείους, στον τρόπο που σκεφτόμαστε, που φερόμαστε, ακόμα και στον τρόπο που πλάθουμε τις αναμνήσεις μας όταν αυτός έχει πια φύγει, και τότε είναι που το βλέμμα ξεθολώνει και μπορούμε πια να δούμε το είδωλο απέναντί μας με κάποια – έστω παροδική – διαύγεια. Και φυσικά, ξανά και ξανά εκείνοι που κρατούν τον καθρέφτη είναι οι φίλοι, όσο πιο παλιοί, τόσο πιο τίμιοι και υπομονετικοί. Επιστρέφουμε σε αυτούς με την ευλάβεια πιστού που μπαίνει στην εκκλησία να εξομολογηθεί τα φρέσκα κρίματά του, γνωρίζοντας πολύ καλά πως ο άρχοντας του οίκου τα υποψιαζόταν ήδη πριν καν τα τελέσουμε.

Το «ΑΝΕΜΩΛΙΑ» του Ισίδωρου Ζουργού μου θύμιζε συνεχώς το «Τρείς άντρες σε μια βάρκα – χώρια ο σκύλος» του Jerome Jerome. Και στα δύο βιβλία μια παρέα από παλιούς φίλους παρατούν οικογένειες, γυναίκες, δουλειές και ψυχαναγκασμούς και σαλπάρουν προς αναψυχή, παρηγοριά και επιβεβαίωση του απολεσθέντος ανδρισμού και της νεότητάς τους. Όπου, όμως ο Jerome σατιρίζει ανελέητα την κρίση της μέσης ηλικίας, την απόσταση του φτασμένου οικογενειάρχη – επαγγελματία άνδρα από τον έφηβο εαυτό του και μοιράζει σε κάθε σελίδα γέλιο ανελέητο γύρω από τη συνθήκη καθημερινής συνύπαρξης αυτών των ανδρών που τόσο καλά γνωρίζουν και καθόλου δεν χαρίζονται ο ένας τον άλλον, εκεί ο Ζουργός χώνει το μαχαίρι βαθιά και το στριφογυρίζει κιόλας.

Γιατί δένονται οι άντρες μεταξύ τους; Τί τους φέρνει κοντά εξαρχής, ποια είναι η μυστηριώδης ουσία που συνδέει τις αντροπαρέες από το σχολείο, όπως αυτής του «ΑΝΕΜΩΛΙΑ» ή το πανεπιστήμιο, το στρατό, το γραφείο, όπως δεκάδες γύρω μας αξιοζήλευτες; «Η αντρική φιλία» γράφει ο Ζουργός «ψυχολογικό φαινόμενο με παρενέργειες, οφείλει να στεγάζεται κατά μόνας και να συντηρείται στο ψάρεμα στα καφενεία σε τελικούς κυπέλλων, σε ταβέρνες, μπαρ και ολιγοήμερες εξορμήσεις στο Άγιο Όρος, πιστεύεις, δεν πιστεύεις. Τί είναι αυτό που κάνει τους άντρες να αναζητούν φιλία και συντροφικότητα; Είναι μάλλον η γεύση της υστέρησης, η έλλειψη της συναισθηματικής τους αυτάρκειας». Πώς μένουν για πάντα μαζί άνθρωποι που τελικώς, δεν εκτιμούν καθολικά ο ένας τον άλλον;

Ο αφηγητής Νίκος, ο Χρήστος, ο Στάθης, ο «Μυκηναίος» και ο «Γέρος» είναι φίλοι από το σχολείο, που φτάνουν στην όχθη της μέσης ηλικίας τους δυστυχείς και ανεπανόρθωτα φθαρμένοι, και αποφασίζουν κατακαλόκαιρο να παρατήσουν οικογένειες και υποχρεώσεις και να διασχίσουν το Αιγαίο  μπας και βρουν παρηγοριά στην οικειότητα, το ποτό και την περιπέτεια. Προσχηματικός στόχος του ταξιδιού με τον «Θεριστή», είναι η διάσωση της Ελένης, του πρώτου έρωτα που λέγαμε, απωθημένου φοβερού του Χρήστου, η οποία μετανιώνει ομοίως για το ξόδεμα των χρόνων και αναζητά καινούριο καθρέφτη για το είδωλό της. Αλίμονο, όμως, η Ελένη δεν θα φανεί ειλικρινής. Η παρέα των φίλων θα σαλπάρει προδομένη περαιτέρω και το τέλος είναι απρόβλεπτο, η διαδρομή, ωστόσο, είναι τόσο παρηγορητικά γνώριμη, λες και, άντρας ή γυναίκα, ο αναγνώστης την κάνει ο ίδιος τραβώντας κουπί με τους πιο αγαπημένους του παλιόφιλους.

Χαμένοι στο αφυδατικό ελληνικό καλοκαίρι, την θάλασσα και το αλκοόλ, οι επιβάτες του «Θεριστή» γυρνούν ξανά και ξανά στα πάθη τους, απολογούνται για αυτά στους συντρόφους τους που τους έχουν ήδη συγχωρέσει και διψούν να τα αναβιώσουν. Θηλυκό δεν πατάει στον «Θεριστή», τουλάχιστον όχι με παπούτσι ή, έστω με ξυπόλητο, ζεστό ακόμα από την αμμουδιά, πέλμα. Μέσα στα πέντε μυαλά των καπετάνιων, ωστόσο, οι γυναίκες της ζωής τους στροβιλίζουν διαρκώς. «Θυμήθηκα μέσα από αυτούς τους αιφνιδιασμούς που κάνει κάποιες φορές η μνήμη κάτι που μου είχε εκμυστηρευτεί η Γλυκερία χρόνια πριν «Είναι λιγότερο επιτυχημένος και τρομερός απ΄ ό,τι δείχνει.» Δεν το ξέχασα ποτέ. Κανείς ποτέ δεν μπορεί να ξέρει καλύτερα έναν άντρα από μια γυναίκα, η φιλία είναι μάλλον ανήμπορη να χειριστεί τις νιφάδες της κάθε λεπτομέρειας και τις κρύπτες της ψυχής.»

Νεκρές ή ζωντανές, χωρισμένες ή για πάντα δεμένες μαζί τους, νέες ή άνευ ετέρου γριές, οι γυναίκες  στοιχειώνουν τους πέντε ήρωες και τους θυμίζουν ότι κι αν για κάθε βάρκα υπάρχουν αμέτρητες εκδοχές λιμανιών, το δέσιμο του κάβου είναι, αργά ή γρήγορα προδιαγεγραμμένο. Κάπως έτσι αναπάντεχα το ταξίδι του «Θεριστή», μας διδάσκει πως αντίθετα από ό,τι διδαχτήκαμε, ο νόστος είναι τελικά γένους θηλυκού, μα η συγχώρεση αρσενικού. Και τελικώς, αποτελεί η δεύτερη αυτό το μυστικό συστατικό της ανδρικής φιλίας, κι έχει τη γεύση κρύας μπύρας σε ψηλό ποτήρι που πίνεις στην ταβέρνα πλάι στο λιμάνι καθώς βλέπεις φρέσκους ταξιδιώτες να σαλπάρουν με φρέσκιες ελπίδες κι ενόσω γύρω σου οι φίλοι, πρώτοι έρωτες κι οι ίδιοι, φλυαρούν ασταμάτητα και λένε, όχι για τελευταία φορά, αστεία που εσύ δεν ακούς για πρώτη, αλλά θα γελάσεις και πάλι χαμηλώνοντας το πηγούνι στο στέρνο, με τους ώμους να τραντάζονται.
 
ΑΝΕΜΩΛΙΑ
ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΖΟΥΡΓΟΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ
ISBN 978 960 16 4111 9