Η δραματοθεραπεία σε εφήβους & νέους με αυτισμό

γράφει η Μαρία Σούμπερτ

Οι Ψυχοθεραπείες μέσω Τέχνης φαίνεται ολοένα και περισσότερο να μπορούν να στηρίξουν παιδιά, εφήβους και νέους που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Παρ’ ότι μέχρι πρόσφατα θεωρούταν πως τα άτομα αυτά στερούνταν φαντασίας, η εμπλοκή τους αλλά και τα οφέλη που προσκομίζουν από τις ομάδες και τις ατομικές συνεδρίες Δραματοθεραπείας είναι μεγάλα.

Για το ζήτημα αυτό μας μιλάει η Ιωάννα Αυγερινού, Δραματοθεραπεύτρια - Γεν. Γραμματέας της Ένωσης Δραματοθεραπευτών & Παιγνιοθεραπευτών Ελλάδος (ΕΔΠΕ) - Ηθοποιός (Ανωτέρα Σχολή Θεάτρου Τέχνης – Καρόλου Κουν) και εκπαιδευόμενη επόπτρια ψυχοθεραπευτών, μέσω Δημιουργικής Εποπτείας, 

«Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερο οι οικογένειες, αναγνωρίζοντας τις ανάγκες των εφήβων και των νεαρών ατόμων με αυτισμό, με ρωτούν πως θα βοηθήσει η Δραματοθεραπεία και γιατί να την ξεκινήσουν.

Όταν μιλάμε για αυτισμό, εννοούμε μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ένα ευρύ φάσμα. Οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος χαρακτηρίζονται από δυσκολίες στην αλληλεπίδραση και στην επικοινωνία, αλλά και από επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και μονότονα ενδιαφέροντα ή δραστηριότητες.

Ξεκινώντας, να πούμε εδώ, πως η Δραματοθεραπεία είναι μία ψυχοθεραπευτική μέθοδος και εξασκείται από εξειδικευμένους επαγγελματίες Δραματοθεραπευτές/ριες. Άρα όταν μιλάμε για Δραματοθεραπεία, μιλάμε για ψυχοθεραπεία. Η διαφορά είναι πως η Δραματοθεραπεία, δεν είναι μία θεραπεία μόνο λόγου, αλλά και δράσης. Είναι μία μέθοδος, που επιτρέπει όχι μόνο τη λεκτική αλλά κυρίως και την έξω-λεκτική επικοινωνία του βιώματος. Το σώμα αναλαμβάνει δράση να δείξει όσα ο λόγος μπορεί να κρύψει, τις περισσότερες φορές όχι συνειδητά.

Πιο συγκεκριμένα, είναι μία θεραπεία μέσω Τέχνης και η τέχνη είναι αυτή που θα βοηθήσει το άτομο να εκφράσει τα κομμάτια εκείνα που δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και έτσι να τα επικοινωνήσει και με τους άλλους.

Μέσα από ένα ρόλο, θα μπορέσει ο έφηβος/η και ο νέος/α, να μεταμορφώσει την πραγματικότητά του και έτσι να την «παίξει», να τη «χρωματίσει», να την «κινήσει» ανάλογα με την επιθυμία του. Ο ρόλος θα του ανοίξει τον δρόμο να βιώσει νέες δυνατότητες που μέχρι τότε μπορεί να τις θεωρούσε αδύνατες. Η απόσταση που έχει ο Εαυτός από τον Ρόλο, ονομάζεται αισθητική απόσταση και είναι αυτή που θα επιτρέψει στο άτομο να επικοινωνήσει τις δυσκολίες, τις απογοητεύσεις - άλλωστε μιλάμε για την εφηβεία και την πρώιμη ενήλικη ζωή, αλλά και τις νίκες, τις ικανότητες και τα ταλέντα του, χωρίς να βιώνει το άγχος και τα δυσφορικά συναισθήματα που θα είχε αν αυτά προσπαθούσε να τα επεξεργαστεί ως, ο Εαυτός.

Φυσικά στην Δραματοθεραπεία δεν δουλεύουμε μόνο με το ρόλο και το θέατρο, αλλά και με την αφήγηση, το παραμύθι, την κίνηση, το παιχνίδι, τη ζωγραφική κ.α. Όλα αυτά είναι εργαλεία που μας επιτρέπουν να πλησιάσουμε τον ψυχισμό και να αναδείξουμε τρόπους διαχείρισης δύσκολων και αγχογόνων καταστάσεων και αυτό-αποδοχής.

Ο έφηβος/η και ο νέος/α, με διαταραχή αυτιστικού φάσματος, έχει την ίδια – αν όχι και μεγαλύτερη ανάγκη, να αποτελέσει μία συνειδητή οντότητα, να μπορεί να επικοινωνεί και να αλληλεπιδρά, αλλά και να αντιδρά ή να θυμώνει με τρόπους όχι καθηλωτικούς προς το ίδιο το άτομο και υπερβολικούς στα μάτια των άλλων. Η Δραματοθεραπεία θα βοηθήσει το άτομο να «δώσει μορφή στο χάος» και να διασκεδάσει δημιουργικά καταφέρνοντάς το».

Η Ιωάννα Αυγερινού, είναι Δραματοθεραπεύτρια - Γεν. Γραμματέας της Ένωσης Δραματοθεραπευτών & Παιγνιοθεραπευτών Ελλάδος (ΕΔΠΕ) - Ηθοποιός (Ανωτέρα Σχολή Θεάτρου Τέχνης – Καρόλου Κουν) και εκπαιδευόμενη επόπτρια ψυχοθεραπευτών, μέσω Δημιουργικής Εποπτείας.

Εργάζεται στο Π.Ε.Γ.Κ.Α.Π – Ν.Υ στα Κέντρα Διημέρευσης και Ημερήσιας Φροντίδας (Κ.Δ.Η.Φ) στο Χαλάνδρι και στην Άνοιξη Αττικής και στην Στέγη Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (Σ.Υ.Δ.), ως ομαδική και ατομική δραματοθεραπεύτρια σε άτομα με Αυτισμό, Σύνδρομο Down και Νοητική Αναπηρία. Συνεργάζεται με το Κέντρο Δραματοθεραπείας και Θεατρικής Έκφρασης , συνέχεια και μετεξέλιξη του οποίου είναι η ΚοινΣεπ «Συν-κινήσεις», Κέντρο για την Ψυχική Υγεία , την Τέχνη και την Κοινότητα, όπου συντονίζει ομάδες δραματοθεραπείας για εφήβους και νέους με αυτισμό. Συνεργάστηκε με το Τμήμα Κλινικής Ψυχολογίας & Ψυχολογίας της Υγείας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, ως συντονίστρια ομάδων εφήβων με διάγνωση ΔΑΦ καθώς και ως Υποστήριξη Ερευνητικού Έργου, ποσοτικής ανάλυσης της δραματοθεραπευτικής μεθόδου, στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής «Δραματοθεραπεία & Αυτισμός», Τμήμα Κλινικής Ψυχολογίας της Υγείας, Πανεπιστήμιο Εδιμβούργου, Ηνωμένο Βασίλειο. 

Έχει εργαστεί σε Ψυχιατρικές Δομές & Κέντρα Απεξάρτησης - ΚΕΘΕΑ – Α, 18ΑΝΩ, Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής-Ζωγράφου, με πληθυσμούς με ψυχωσική συνδρομή, γονείς τοξικοεξαρτημένων και εξαρτήσεις τζόγου. Είναι Συντονίστρια Εργαστηρίων/ Σεμιναρίων Δραματοθεραπείας και συνεργάζεται με Κέντρα Ψυχικής Υγείας και Δήμους. Έχει συμμετάσχει, σε πανελλήνια και διεθνή συνέδρια που αφορούν την ψυχική υγεία, με προφορικές ανακοινώσεις και βιωματικά εργαστήρια.