Η ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ ΣΑΣ ΧΑΙΡΕΤΑ ΚΑΙ ΖΗΤΑΕΙ ΣΥΓΓΝΩΜΗ

της Γεωργίας Τσούρου

Επειδή τα πρώτα βιβλία που με έφεραν σε επαφή με την Σουηδία, σε πολύ τρυφερή ηλικία, ήταν οι περιπέτειες των έξι σκανταλιάρηδων από το Μπούλερμπου, της Άστριντ Λίντγκρεν, μου σφηνώθηκε στο μυαλό μου η πεποίθηση ότι όλη η Σουηδία είναι ένα απέραντο χωριό. Μέσα στο μυαλό μου, σε όλη τη χώρα, ο κόσμος τρέχει πέρα δώθε φορώντας ξύλινα τσόκαρα και πίνει γάλα από ξύλινες καρδάρες. Μαμάδες με ξανθές κοτσίδες βάζουν για ύπνο τα σκανταλιάρικα μικρά τους και όταν τα φώτα κλείνουν, αυτά πηδούν από το παράθυρο και το σκάνε μέσα στο χιόνι για το σπίτι της διπλανής φάρμας όπου τους περιμένουν οι ροδομάγουλοι φίλοι τους για νέες περιπέτειες. Τι θα πει έχουν Κοινοβούλιο και Υπουργείο Οικονομικών και μεταναστευτική πολιτική και προβλήματα κι αυτοί παντός είδους; Μπούλερμπου λέμε! Σκανταλιές στο χιόνι και ζεστή σούπα κάθε μέρα!

Κάθε βιβλίο από Σουηδό συγγραφέα που έπεφτε στα χέρια μου από εκείνη την ηλικία επιβεβαίωνε την αρχική μου εκείνη εντύπωση, με τους Σουηδούς να μοιάζουν αθώοι, καλοσυνάτοι και καλότυχοι, μέχρι που διάβασα Στιγκ Λάρσον και Καμίλα Λάκμπεργκ, τα βιβλία των οποίων περιγράφουν, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, καταστάσεις εντελώς διαφορετικές από αυτές που επικρατούν στο Μπούλερμπου και κάπως έτσι μπερδεύτηκα εντελώς και πλέον δεν ήξερα ποια είναι η πραγματικότητα. Τι σημαίνει τελικά το να είσαι Σουηδός και να ζεις στη Σουηδία;

Ύστερα διάβασα το «Η γιαγιά μου σας χαιρετά και ζητάει συγγνώμη» του Φρέντρικ Μπάκμαν. Το βιβλίο μου φάνηκε εκ πρώτης όψεως να είναι της Μπουλερμπιανής σχολής, καθώς έχει για κεντρική του ηρωίδα την εφτάχρονη Έλσα που μεγαλώνει με τη γιαγιά και τη μαμά της, μιλάει μια μαγική μυστική γλώσσα, μπαινοβγαίνει στον μαγικό μυστικό κόσμο της Μιάμας, έχει για φίλο έναν σκύλο που ζει πίσω από μία κλειδωμένη πόρτα και θρέφεται αποκλειστικά με σοκολάτες (Προσοχή: όλοι ξέρουμε ότι είναι άκρως επικίνδυνο να ταΐζουμε σοκολάτες τα σκυλιά. Μόνη εξαίρεση ο σκύλος να είναι Σουηδός οπότε έτσι κι αλλιώς τίποτα κακό δεν μπορεί να του συμβεί).

Όμως σύντομα γίνεται ξεκάθαρο πως ο μαγικός κόσμος της Έλσας δεν είναι αληθινός (μάλλον άσχημα νέα για την μελλοντική υγεία του προαναφερθέντος σκύλου), αλλά ένα υπέροχο δημιούργημα της φοβερής και τρομερής γιαγιάς για να την προστατεύσει από τον πραγματικό κόσμο που ακόμα και στη Σουηδία αποδεικνύεται τελικά εχθρικός και ζηλόφθων. Η Έλσα είναι υπέρ ευφυής, βαριέται στην τάξη γιατί βρίσκεται χρόνια μπροστά από τους συμμαθητές της και δέχεται καθημερινά bullying από αυτούς, οι οποίοι δεν την καταλαβαίνουν και την στοχοποιούν. ‘Ύστερα η γιαγιά πεθαίνει και αφήνει την Έλσα μόνη με τους λιλιπούτειους εχθρούς της, την μαμά της που περιμένει το Μισό (ένα μωρό δηλαδή που θα είναι μεν ολόκληρος άνθρωπος αλλά μόνο μισός αδερφός της διότι θα έχει άλλο μπαμπά) και έχει ένα ολόκληρο νοσοκομείο να διοικήσει, μια κουστωδία από παλαβούς συγκατοίκους στην πολυκατοικία που μένει (σκεφτείτε λίγο το Ρετιρέ του Δαλιανίδη σε Σουηδική βερσιόν) και μια αποστολή να φέρει εις πέρας.

Ο Μπάκμαν μου ήταν άγνωστος ως συγγραφέας πριν διαβάσω το βιβλίο του αυτό, όμως θα τον ψάξω περαιτέρω γιατί γράφει με πολύ χιούμορ και καταφέρνει κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο. Να φτιάξει μια ιστορία με ήρωα ένα παιδί, που όμως δεν κουράζει τον ενήλικα που διαβάζει και διαχειρίζεται την παιδική οπτική γωνία με το κελαρυστό αφελές ύφος του «Μικρού Νικόλα», χωρίς όμως να πέφτει στην γλυκερή παγίδα του παλιμπαιδισμού. Πάνω από όλα όμως, το βιβλίο του αυτό είναι πανέξυπνο. Αυτό το παιδί που βρίσκεται στο επίκεντρο τα ξέρει όλα κι ας μην ξέρει τίποτα ακόμα. Όπως λέει και η γιαγιά «Είσαι τόσο έξυπνο παιδί που μερικές φορές γίνεσαι πραγματικά χαζό.» Μέχρι να φτάσω στο τέλος του πρώτου μισού είχε χρειαστεί να σταματήσω την ανάγνωση και να ανατρέξω στη Wikipedia για εμβάθυνση τουλάχιστον είκοσι φορές, ένα στοιχείο που κατά την γνώμη μου υποδηλώνει το πόσο σημαντική δουλειά έχει κάνει ο συγγραφέας να δημιουργήσει ένα αληθοφανές και ενδιαφέρον σύμπαν και ταυτόχρονα να προκαλέσει τον αναγνώστη να ψάξει κι άλλες πληροφορίες για τα θέματα που θίγει. Επιπλέον, με έκανε να γελάω φωναχτά τουλάχιστον μία φορά ανά σελίδα, κάτι που ήρθε η ώρα να ομολογήσουμε ότι βοηθάει πολύ να κάνεις καινούριους φίλους στο μετρό.

Τι συνέβη λοιπόν με αυτό το βιβλίο; Ανατράπηκε το παιδικό μου στερεότυπο με το χιόνι και τη σούπα και τη φάρμα του γείτονα; Σε τι χώρα ξύπνησε η μικρή Έλσα το πρωί μετά το θάνατο της μαγικής γιαγιάς της και τι έμαθε η ίδια για τον εαυτό της και τους ανθρώπους που συνάντησε στις επόμενες περίπου 400 σελίδες που ακολουθούν; Πόσο απέχει τελικά η Σουηδία του 2018 από το Μπούλερμπου;
Δεν θα σας πω, γιατί θα ήταν spoiler και αυτό, ας είμαστε ειλικρινείς, δεν θα το συγχωρούσε ούτε ο πιο καλοπροαίρετος Σουηδός αγρότης.
_______________________________________________________________________________________
Η ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ ΣΑΣ ΧΑΙΡΕΤΑ ΚΑΙ ΖΗΤΑΕΙ ΣΥΓΓΝΩΜΗ
ISBN 978-960-04-4825-2
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΘΟΠΟΥΛΟΣ