ΑΝ ΔΕΝ ΣΩΘΕΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΑΣ ΣΩΘΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ!

της Μαρίας Σούμπερτ

Πρώτα διάβασα τους λόγους της Γκρέτα Τούρνμπεργκ για τους κινδύνους του περιβάλλοντος και προσπάθησα να στήσω την εικόνα: Ένα κορίτσι απευθύνεται στους ενήλικες πολιτικούς, λομπίστες και επαγγελματίες της οικονομίας. Το αποτέλεσμα είναι να αναδειχθούν οι διαταραχές της –όπως γράφει η ίδια έχει διαγνωστεί με σύνδρομο Άσπεργκερ, με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και επιλεκτική βωβότητα, ενώ έχει περάσει κατάθλιψη καθώς και ανορεξία. Και αν σας φαίνονται πολλά αυτά, θα πρέπει να γνωρίζετε πως οι αναπτυξιακές διαταραχές ποτέ δεν έρχονται μόνες τους, θέλουν να έχουν παρέα. Και ποια καλύτερη παρέα σε ένα παιδί με ΔΕΠΥ ή στο φάσμα του αυτισμού από την κατάθλιψη; Το άλλο αποτέλεσμα που είχε η απόφαση του κοριτσιού αυτού –με τη σύμφωνη γνώμη φυσικά των γονιών της- να εκτεθεί μπροστά στον κόσμο, ήταν αφενός οι χιλιάδες υποστηρικτών όσο και οι χιλιάδες εκείνων που την μισούν και της εύχονται να πεθάνει.
           
Η εικόνα ακόμα όμως ήταν κενή. Σαν κάτι να έλειπε, κάτι να μην μπορούσε να ειπωθεί.
           
Διαβάζω τότε το βιβλίο που έγραψε η μητέρα της και η υπογράφει ολόκληρη η οικογένεια της Γκρέτα. Και τα πράγματα ξεκαθαρίζουν.
           
Το βιβλίο «Σκηνές από μια οικογένεια και έναν πλανήτη σε κρίση» χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος η συγγραφέας –και διάσημη τραγουδίστρια της όπερας στην Σουηδία- μοιράζεται μαζί μας τις αναπτυξιακές διαταραχές που ξαφνικά γιγαντώθηκαν μέσα στην οικογένειά της. Περιγράφει αναλυτικά την ανορεξία της Γκρέτα, την επιλεκτική της βωβότητα, τις κρίσεις θυμού, την απομόνωση της ίδιας και της οικογένειάς της, την αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος να εντάξει και να αντέξει ένα τέτοιο παιδί μέσα στην συστημική του «τελειότητα» -κάτι για το οποίο συχνά κατηγορείται τον τελευταίο καιρό η Σουηδία. Ακολουθούν οι αναπτυξιακές διαταραχές της Μπεάτα, της μικρότερης αδερφής της Γκρέτα, που όσο οι γονείς της έτρεχαν να βρουν τι συμβαίνει στο μεγάλο τους παιδί, εκείνη μεγάλωσε στον αυτόματο πιλότο, αλλά και βοήθησε όσο μπορούσε περισσότερο με το να μην ενοχλεί. Αρκετά ως εδώ; Όχι βέβαια. Γιατί στα σαράντα πέντε της και η Μαλένα –η μητέρα- διαγιγνώσκεται με ΔΕΠ-Υ, ενώ είναι σίγουρη πως και ο δικός της πατέρας είχε Άσπεργκερ. 

Και αν νομίζετε πως σε αυτή την οικογένεια έπεσε ξαφνικά ο ουρανός στο κεφάλι τους, θα πρέπει να σας πω πως υπάρχουν άπειρες οικογένειες δίπλα μας, απέναντί μας, φιλικές, συγγενικές που ξεχειλίζουν από προβλήματα, αναπτυξιακά, ψυχιατρικά, εξαρτητικά, προβλήματα υγείας και συμπεριφοράς. Και ποτέ καμιά τους δεν είναι έτοιμη για αυτό που έρχεται.
           
Το βιβλίο αυτό φαίνεται λοιπόν σαν μια προσπάθεια αφενός να δικαιολογηθεί –να εξηγηθεί, βασικά- το γιατί ξαφνικά η οικογένεια Τούρνμπεργκ πήρε τις αποφάσεις που πήρε, γιατί η Γκρέτα ξεκίνησε σχολική απεργία και γιατί έχει ταχθεί τόσο παθιασμένα υπέρ της σωτηρίας του πλανήτη. Γιατί το δεύτερο μέρος του βιβλίου είναι πιο γενικό. Αναφέρονται αριθμοί, νούμερα και στατιστικά στοιχεία που θέτουν τον πλανήτη σε κίνδυνο –και εννοείται πως δε θα διαφωνήσω, θα συμφωνήσω πλήρως πως έχουμε χτίσει ένα σύμπαν που βασίζεται στο πετρέλαιο και το ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς τα οποία απλώς θα πεθάνουμε κατά χιλιάδες μέσα σε ένα χειμώνα. Το πάθος όμως έχει εξαντληθεί στο πρώτο μέρος του βιβλίου. Και πάλι αναρωτιέμαι γιατί. Δεν πιστεύω πως φταίει το επάγγελμά μου, δεν πιστεύω πως έχω εκπαιδεύσει τον εγκέφαλό μου να τα ψυχολογικοποιεί όλα. Τον έχω εκπαιδεύσει όμως να ψάχνει τι βρίσκεται κάτω από τις λέξεις, πίσω από αυτά που λέγονται σε πρώτο επίπεδο.
           
Πιστεύω λοιπόν πως αυτό που μας λέει η οικογένεια Τούρνμπεργκ είναι πως εκείνοι μη μπορώντας να «γιατρέψουν» την οικογένειά τους από τις «ανίατες» αναπτυξιακές διαταραχές στράφηκαν προς τον πλανήτη. Πως αν υπάρχει ένας στόχος, ένα ζήτημα που να τους ενώνει και να τους αναγκάζει να σηκώνονται κάθε πρωί από το κρεβάτι αυτός είναι η σωτηρία του πλανήτη.
           
Και για να είμαι ειλικρινής, αν αυτό βοηθάει, θα το υποστηρίξω κι εγώ για εκείνους. Δεν θα μπορέσω όμως ποτέ να θεοποιήσω αυτό το κορίτσι, ούτε και να το κατακρίνω. Γιατί όπως προείπα, η Γκρέτα έχει φανατικούς θαυμαστές και φανατικούς εχθρούς.
           
Τι είναι όμως αυτό που προκαλεί αυτή τη θεοποίηση;
           
Καταρχήν ας δεχτούμε πως βολεύει πολύ το σύστημα να εμφανίζεται ένα έφηβο κορίτσι, κάπως διαφορετικό, κάπως περίεργο, που μιλάει για το κλίμα. Δε χρειάζεται να ασχοληθεί το ίδιο το σύστημα.
           
Κατά δεύτερον πουλάει εξαιρετικά το να εμφανίσεις ένα έφηβο παιδί που πολεμάει για τον κόσμο. Σε κάποια χρόνια ίσως κάποια φωτογραφία της όπου με πάθος θα υποστηρίζει τα επιχειρήματά της να πάρει βραβείο. Η ίδια πάντως προτάθηκε για Νόμπελ.
           
Και φυσικά κατά τρίτον είναι πολύ «πολιτικά ορθό» να επιτρέψει το σύστημα σε ένα κορίτσι με σύνδρομο Άσπεργκερ –ένα παιδί δηλαδή που κατά κύριο λόγο στο σχολείο το αποφεύγουν ή το θεωρούν προβληματικό- να κρατάει το σύνδρομό του σημαία και να άρει το στίγμα των αναπτυξιακών διαταραχών.
           
Ας μην παρεξηγηθώ. Θεωρώ πως αυτά για τα οποία μάχεται είναι σοβαρά. Θεωρώ πως έχει δίκιο. Θεωρώ πως οι ανεπτυγμένες χώρες οφείλουν να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα –δίνοντας φυσικά χώρο στις αναπτυσσόμενες, ώστε να υπάρξει και εκεί η ανάπτυξη. Ταυτόχρονα όμως τίθεται ένα σοβαρό ερώτημα ως προς το τι σημαίνει ανάπτυξη. Και δεν εννοώ φυσικά να επιστρέψουμε στις καλύβες και τις σπηλιές, ούτε να πεθαίνουμε σαν τα μυγάκια από μια απλή ίωση –εννοώ να χρησιμοποιήσουμε τη γνώση και την τεχνολογία ώστε να ζήσουμε σε αρμονία με το περιβάλλον και τα διαφορετικά του είδη.
           
Για να επιστρέψουμε όμως στο φαινόμενο Γκρέτα: Οι άνθρωποι φαίνεται να αναζητούμε έναν «ήρωα». Κάποιον που θα αναλάβει την ευθύνη της σωτηρίας μας για να μπορούμε εμείς με την δική μας ευκολία και άνεση να τον θεοποιούμε και να τον καταστρέφουμε ταυτόχρονα. Γιατί όπως γράφει και η ίδια στο βιβλίο της «Η ζωή μας είναι στα χέρια σας»: «Και συμφωνώ μαζί σας – παραείμαι μικρή για να κάνω ότι κάνω. Εμείς τα παιδιά δεν θα έπρεπε να ασχολούμαστε με όλα αυτά».
           
Αναρωτιέμαι λοιπόν, εμείς οι μεγάλοι τι κάνουμε για να προστατεύσουμε την Γκρέτα από τον κόσμο αλλά και τον εαυτό της.
           
Η ίδια πάντως αποτέλεσε έναυσμα και έμπνευση για πολλούς ανθρώπους ώστε να ασχοληθούν, να ευαισθητοποιήσουν, αλλά και να πιέσουν προς την προστασία του περιβάλλοντος. Η Jeanette Winter σίγουρα πείστηκε και παρά τα 80 της χρόνια χρησιμοποίησε την Γκρέτα ως ηρωίδα τους βιβλίου της «Το σπίτι μας κινδυνεύει» -με τον αγγλικό τίτλο «Our house is on fire» να είναι σίγουρα πολύ πιο δραματικός και έντονος. Η συγγραφέας και εικονογράφος του βιβλίου, που είναι κυρίως γνωστή για την επιλογή της να αφηγείται και να ζωγραφίζει τις ιστορίες ξεχωριστών γυναικών, επέλεξε αυτή τη φορά την Γκρέτα για να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά πάνω στο ζήτημα της περιβαλλοντικής κρίσης, χρησιμοποιώντας την προσωπική ιστορία της Γκρέτα, την διαφορετικότητά της –χωρίς τις ταμπέλες που συνήθως κολλάνε οι ενήλικες σε αυτή τη διαφορετικότητα-, την ένταση με την οποία βίωσε όλη τη γνώση πάνω στους κινδύνους που υπάρχουν για το περιβάλλον, αλλά και την δράση που μόνη της ξεκίνησε.
           
Πόσα ακόμα δεκαεπτάχρονα έφηβα παιδιά το έχουν καταφέρει αυτό;

​Ernman Malena, Thunberg Svante, Thunberg Greta, Ernman Beata
ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΙ ΕΝΑΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΣΕ ΚΡΙΣΗ
Μεταφραστής: Ξενοφών Παγκαλιάς
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
ISBN: 978-960-484-510-1
Τιμή:  15,98 €
Ηλικία: 18+
 
Greta Thunberg
Η ΖΩΗ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΣΑΣ
Μετάφραση: Αργυρώ Πιπίνη
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
ISBN: 978-960-484-509-5
Τιμή: 7,99 €
Ηλικία: 11+
 
Jeanette Winter
ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ: Η ΓΚΡΕΤΑ ΤΟΥΝΜΠΕΡΓΚ ΜΑΣ ΚΑΛΕΙ ΝΑ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ
Μετάφραση: Αιμιλία Γιασεμή
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
ISBN: 978-960-569-667-2
Τιμή: 11,99 €
Ηλικία: 4+