ΤΙ ΈΧΕΙ ΑΛΛΑΞΕΙ;

της Μαρίας Σούμπερτ

Ένα από τα πιο συνήθη ερωτήματα γύρω από την ενδοσχολική βία είναι το τί έχει αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες. Πολλές απαντήσεις έχουν δοθεί για την αποπροσωποποίηση της κοινωνίας, την απομάκρυνση, την απουσία ενσυναίσθησης στα παιδιά κτλ. Η ενσυναίσθηση για παράδειγμα έχει γίνει μια από τις λέξεις που ακούγονται όλο και περισσότερο τώρα τελευταία, μοιάζει να έχει γίνει της μόδας.
           
​Έχει αλλάξει όμως το περιβάλλον της ενδοσχολικής βίας; Αν αφαιρέσουμε την προσθήκη των νέων τεχνολογιών που έχουν εισάγει στην αριθμητική πράξη και την διαδικτυακή βία, τι άλλο έχει αλλάξει;

Θυμάμαι στο δημοτικό πως είχαμε έναν συμμαθητή, ο οποίος ήταν πιο μικροκαμωμένος από τα άλλα αγόρια, αθυρόστομος και προκλητικός. Θυμάμαι πως πολλές φορές επιστρέφοντας από το σχολείο βλέπαμε άλλους συμμαθητές μας –δεν θυμάμαι αν ήταν μικρότεροι ή μεγαλύτεροι- να τον ρίχνουν στους κάδους των σκουπιδιών. Εκείνος γελούσε. Τι κάναμε εμείς; Τίποτα. Γιατί δεν ξέραμε τι ήταν αυτό που συνέβαινε εκεί. Αν ήταν πλάκα, αν συμμετείχε κι εκείνος, αν του ασκούσαν βία.
           
Και αν αρχίσουμε να το συζητάμε όλοι θα θυμηθούμε περιστατικά, λιγότερο ή περισσότερο έντονα, όπου κάποιο παιδί έπεφτε θύμα εκφοβισμού. Είτε λεκτικά είτε σωματικά.
           
Τι έχει αλλάξει λοιπόν από τότε; Καταρχήν έχει αλλάξει το ότι σήμερα πλέον αναγνωρίζουμε το πρόβλημα και προσπαθούμε να αντιδράσουμε σε αυτό. Προφανώς και δεν ζούμε τις ίδιες καταστάσεις με τη δεκαετία του ’80. Πολλά έχουν αλλάξει, από τους οικογενειακούς ρόλους, τα ωράρια εργασίας, την κρίση και την ανεργία, την παγκοσμιοποίηση και τα τεχνολογικά θαύματα της εποχής μας. Δεν περιμένουμε λοιπόν πως και τα παιδιά θα μεγαλώνουν με τον ίδιο τρόπο.
           
Αν όμως κάποιος σκέφτεται με λύπη για τα παιδιά που ζουν στις σημερινές συνθήκες, θα έλεγα πως χαίρομαι για αυτά, γιατί πλέον σήμερα υπάρχουν πολλοί περισσότεροι που θα απευθυνθούν στις δυσκολίες τους και θα προσπαθήσουν να αναζητήσουν μονοπάτια για να βγουν από αυτές.
           
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσω και το βιβλίο «Τα μυστικά του ουράνιου τόξου», το οποίο αναπτύσσει ένα πρόγραμμα 16 παρεμβάσεων σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας και το οποίο εφαρμόστηκε σε πολυδύναμο νηπιαγωγείο των Κυκλάδων έπειτα από την εμφάνιση κρουσμάτων ενδοσχολικής βίας.
           
Το βιβλίο ξεκινάει με μια περιγραφή του προγράμματος και των αιτιών και διαδικασιών που οδήγησαν στον σχεδιασμό και την εφαρμογή του, συνεχίζει με μια περιγραφή των μορφών ενδοσχολικής βίας, αλλά και μια διασαφήνιση του ποιοι εμπλέκονται στα περιστατικά αυτά. Μέχρι σήμερα μπορεί να θεωρούμε πως σε ένα περιστατικό βίας συμμετέχουν το θύμα και ο θύτης, πρέπει όμως να προσθέσουμε τους θεατές (την υπόλοιπη τάξη), το σχολικό, το κοινωνικό και το οικογενειακό σύστημα -όχι μονάχα θύτη και θύματος, αλλά και ολόκληρης της τάξης, αφού το συγκεκριμένο ζευγάρι συνήθως εξυπηρετεί και τις ανάγκες ολόκληρης της τάξης. Σύμφωνα με την θεωρία δυναμικής της ομάδας τα όποια φαινόμενα εμφανίζονται στους κόλπους μιας ομάδας εξυπηρετούν όλη την ομάδα και όχι μόνο τους άμεσα εμπλεκόμενους.
           
Με τον τρόπο αυτό, η ερευνητική και συγγραφική ομάδα του «Ουράνιου τόξου» εμπλέκει ολόκληρη την τάξη στην διαδικασία, αλλά και τους γονείς των μαθητών, αφού κι εκείνοι πρέπει να έρθουν σε επαφή με τις δυσκολίες που μπορεί να βιώνουν τα παιδιά τους, αλλά και να διερευνήσουν τους τρόπους που να μπορούν να τα υποστηρίξουν.
           
Το πρόγραμμα αυτό αποδεικνύεται εν τέλει πως δεν είναι απλώς εκπαιδευτικό, αλλά ψυχοεκπαιδευτικό, με δράσεις και προτάσεις που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της εμπιστοσύνης, της οικειότητας, της ισοτιμίας και της αποδοχής της διαφορετικότητας.
           
Ίσως σε δεύτερο χρόνο να είχε ενιδιαφέρον να δούμε πως αντέδρασαν και οι γονείς που συμμετείχαν στις αντίστοιχες ομάδες γονέων.
 
Τα μυστικά του ουράνιου τόξου
Ένα πρόγραμμα παρέμβασης - διαχείρισης της σχολικής βίας
​για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας
Θάνου Αγγελική, Παραμυθιώτου Μαρκέλλα, Μεσσάρης Διονύσης, Σακελλαρίου Μίλτος, Φοράδη Ευγενία,  Φρέρη Ρόζα, Πάντζιου Αναστασία, Παπατσίμπα Βασιλική
Εκδόσεις Πατάκη
ISBN: 9789601663579
Τιμή: 7,50 €