ΜΑΡΙΝΑ ΣΤΕΛΛΑΤΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

της Μαρίας Σούμπερτ

«… στο πατάρι του σπιτιού που ζούσα βρήκα τυχαία
ένα κουτί με παιγνίδια, τα έβγαλα ευλαβικά από το κουτί
και παρατήρησα πόσο ενδιαφέρον έχουν να τα σχεδιάσει κάποιος.»
           

Πριν από ένα χρόνο διάβαζα τον Καρυοθραύστη σε διασκευή Χρυσάνθης Καραΐσκου και εικονογράφηση Μαρίνας Στελλάτου (εκδ. Διάπλαση). Από τότε μου καρφώθηκε στο μυαλό πως φέτος, το Δεκέμβρη του 2018, θα ήθελα να φιλοξενούμε στο ΘΕΑΘΗΝΑΙ, την Μαρίνα ως Εικονογράφο του Μήνα. Και πιστέψτε με έκανα πολύ υπομονή μέχρι να περάσει ο χρόνος. Σαν καλό παιδάκι που περιμένει στις γιορτές τον Άγιο Βασίλη να του φέρει το δώρο. 

Επικοινώνησα λοιπόν μαζί της και την ρώτησα πως είναι για μια ζωγράφο να εικονογραφεί βιβλία, αφού η κύρια δραστηριότητά της είναι αυτή της εικαστικού και όχι της εικονογράφου. Αλλά και πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι. Η απάντησή της μου έδωσε μια νέα οπτική στο πώς εκείνη προσεγγίζει κάθε έργο, πως κάθε σελίδα γίνεται πίνακας, αλλά και πώς φτάνει σιγά σιγά στην σύλληψη και δημιουργία κάθε έργου.
 
«Το ταξίδι στον κόσμο του παραμυθιού ξεκινάει πολύ πριν εικονογραφήσω βιβλίο. Από όταν ήμουν στο τρίτο έτος στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας ζωγράφιζα μικρόκοσμους με μασουράκια, κουβάρια, κουμπιά, γλυκά και ζαχαρωτά. Όταν φοίτησα στη Βασιλική Ακαδημία των Βρυξελλών (Academie Royalle de Baux Arts) για ένα χρόνο στο 4ο έτος σπουδών μου, στο πατάρι του σπιτιού που ζούσα βρήκα τυχαία ένα κουτί με παιγνίδια, τα έβγαλα ευλαβικά από το κουτί και παρατήρησα πόσο ενδιαφέρον έχουν να τα σχεδιάσει κάποιος. Τα βράδια όταν εκεί στον Βορρά όλα σώπαιναν  επέστρεφα  σπίτι και  μου φαινόταν πως τα παιγνίδια, που ζωγράφιζα κάθε φορά, όσο  έλειπα κινούνται και παίζουν μόνα τους. Ο καθηγητής της σχολής εκεί κύριος Σίμκοβιτς με ενθάρρυνε πάρα πολύ στο ζωγραφικό αποτέλεσμα που είχαν τα έργα που του πήγαινα. Στις πρώτες διακοπές της σχολής είχα αρκετό χρόνο να κάνω πραγματική σπουδή στα μικρά αυτά αντικείμενα με τα οποία άρχισα να αφηγούμαι τις δικές μου ιστορίες. Έτσι και ενώ έκανα ακαδημαϊκό σχέδιο βρέθηκα να παίζω με αυτά και σύντομα η διαδικασία να με οδηγεί στις παλιές παιδικές μου ιστορίες.
​
Ήταν η Αλίκη στην χώρα των θαυμάτων και το νησί του Πίτερ Παν. Τα έργα άρχισαν να αφηγούνται παραμύθια που δεν τα συνόδευε κείμενο αλλά παιδικές μνήμες.  

Τελειώνοντας τη σχολή των Αθηνών, η πτυχιακή που παρέδωσα είχε θέμα τους μικρόκοσμους και τα παιγνίδια. Με αυτή ως πορτφόλιο χτύπησα την πόρτα των εκδοτικών οίκων. Ο άνθρωπος ο οποίος μου έδειξε πρώτος εμπιστοσύνη και μου έδωσε κείμενο ήταν ο Κυριάκος Καραίσκος των εκδόσεων ΔΙΑΠΛΑΣΗ. Τότε δουλεύοντας τα δύο πρώτα βιβλιαράκια από την σειρά χαρταετοί και ενώ είχαμε ένα συμπαθητικό αποτέλεσμα διαπιστώσαμε με τον Κυριάκο ότι το κείμενο με μπλοκάρει και τα πλαστικά μου μέσα δεν λειτούργησαν τόσο, όσο στους πίνακες μου.
           
Έτσι η σχέση αυτή με το παραμύθι κοιμήθηκε για χρόνια και παρέμεινε ένα απωθημένο σαν έρωτας ανεκπλήρωτος. Όλα αυτά συνέβησαν μια δεκαετία πριν.

 Το 2015 που ήταν το έτος Άντερσεν, είχα την τιμή να συμμετέχω σε έκθεση αφιέρωμα για αυτόν στον εκθεσιακό χώρο του βιβλιοπωλείου ΙΑΝΟΣ σε επιμέλεια Ίριδας Κριτικού. Το έργο είχε τίτλο το τελευταίο σπίρτο κα άγγιξε ιδιαίτερα τον συγγραφέα Βαγγέλη Ηλιόπουλο. Μετά τα εγκαίνια από τα οποία απουσίαζα λόγω απόστασης μου έστειλε ένα μήνυμα, εάν ενδιαφέρομαι να εικονογραφήσω βιβλίο του. Ήταν από τις πιο μαγικές στιγμές της ζωής μου γιατί ήταν όνειρο χρόνων να εικονογραφήσω βιβλίο του συγκεκριμένου συγγραφέα. Το βιβλίο ήταν «Το σπίτι το δικό μας», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παιδική Νομική Βιβλιοθήκη και από την σειρά μικρά βήματα για μεγάλους δρόμους.

Όταν πρωτοπήρα το κείμενο στα χέρια μου, κάθε φράση που διάβαζα γινόταν κατευθείαν φόρμα. Επιτέλους ένα κείμενο είχε μπει αυτό στην δουλειά μου, τόσο όσο μπόρεσα να μπω και εγώ στην ιστορία του. Εκείνη την χρονική στιγμή ζωγράφιζα φιγούρες ανθρώπων να αντανακλώνται σε τζάμια άυλοι και αέρινοι . Το κείμενο αφορά ένα κορίτσι και τον μπαμπά του, οι οποίοι είναι άστεγοι και ζουν σε ένα αμάξι  που δεν λειτουργεί πια.
           
Τόσο η τρυφερότητα της κοριτσίστικης παιδικής φιγούρας όσο και τα παιγνίδια με τα τζάμια και το φως κούμπωναν απόλυτα με την ζωγραφική μου. Τα πρόσωπα της ιστορίας είναι πραγματικά και για να δημιουργήσω την ατμόσφαιρα αυτή που βλέπουμε στο βιβλίο, σκηνοθέτησα σαν σε ταινία, καρέ καρέ τις στιγμές του κειμένου. Πήγαμε όλοι μαζί σε ένα αδιέξοδο στην Πανόρμου με κουβέρτες και παιγνίδια μέσα σε ένα αμάξι και αναβιώσαμε τις στιγμές του κειμένου βήμα βήμα σε μια 12ωρη φωτογράφιση. Γύρω στις 1500 φωτογραφίες για να δώσουν τις 14 εικόνες του βιβλίου. Έτσι ζήσαμε λίγο, εμείς οι στεγασμένοι και καλομαθημένοι, πώς είναι να προσπαθείς να ντυθείς ή να φας σε ένα αυτοκίνητο την στιγμή που τα αδιάκριτα βλέμματα των περαστικών σε περιεργάζονται.

Το επόμενο βιβλίο ήταν ο Καρυοθραύστης από τις εκδόσεις ΔΙΑΠΛΑΣΗ. Οι εικόνες και εκεί βγήκαν από πραγματικές πόζες, με πρωταγωνιστές την τετράχρονη σαν από παραμύθι άλλης εποχής μαθήτρια μου, Σιμώνη, ως Κλάρα και τον συνομήλικο της γιό μου, Γεράσιμο, ως πρίγκιπα Καρυοθραύστη. Η αγάπη για την ιστορία του Καρυοθραύστη,  ήταν παλιά, από όταν την διάβασα ως οχτάχρονο παιδί και από τότε ονειρευόμουν να την εικονογραφήσω. Με συγκινούσε η αυτοθυσία που είχε ο Καρυοθραύστης και η αγνή καρδιά της Κλάρας ή Μαρίας ανάλογα πως γραφόταν τα κοριτσάκι στην κάθε διασκευή που είχα διαβάσει. Από την αποφοίτηση μου από την Σχολή Καλών Τεχνών και μετά σκεφτόμουν ότι κάποια στιγμή θα ζωγραφίσω τον δικό μου Καρυοθραύστη και θα τον πάω σε κάποιον εκδοτικό οίκο ως έτοιμη πρόταση.  

Με πρόλαβε ο Κυριάκος αρκετά χρόνια μετά λέγοντας μου να εικονογραφήσω τη διασκευή του Καρυοθραύστη της Χρυσάνθης Καραίσκου. Ήταν από τα πιο μεγάλα και εγκάρδια επαγγελματικά ‘ναι’. Σε αυτό το βιβλίο επίσης οι πόζες σκηνοθετήθηκαν σαν αναβίωση της  παράστασης με την μουσική του Τσαϊκόφσκι, με τους δύο μικρούς πρωταγωνιστές  και έναν τεράστιο αληθινό ξύλινο Καρυοθραύστη.

Το επόμενο βιβλίο είναι τα Νανουρίσματα από τις εκδόσεις ΔΙΑΠΛΑΣΗ και αυτό.  Περιμένουμε άμεσα την κυκλοφορία του. Η αλήθεια ήταν ότι δεν ήθελα τόσο σύντομα να ζωγραφίσω άλλο βιβλίο. Μάλιστα μετά τον Καρυοθραύστη με είχαν τιμήσει άνθρωποι με τα κείμενα τους, μεταξύ αυτών και αγαπημένη μου φίλη συγγραφέας με πολύ αξιόλογο κείμενο. Όμως ένιωθα ότι δεν είχα να δώσω κάτι νέο. Έχοντας πια επιστρέψει στην προσωπική μου ζωγραφική για την ατομική μου έκθεση, έρχεται ξανά ο Κυριάκος λέγοντας μου «Σου έχω Νανουρίσματα και Κουρέα της Σεβίλλης», το δεύτερο πραγματικά πολύ γοητευτικό ως κείμενο, ένιωθα όμως ότι δεν μπορώ να το προσεγγίσω, ψάχνοντας ξανά τους πρωταγωνιστές και τον ιδανικό χώρο όπως στα προηγούμενα βιβλία.

Τα νανουρίσματα όμως ήταν Ρουά Μάτ! Νανουρίζω τον γιό μου ακόμα και με συγκινούν πάντα οι στίχοι. Με τα μωρά φυσικά δεν σκηνοθέτησα πόζες, στα περισσότερα έργα είναι το παιδί μου σε διαφορετικές ηλικίες, παιδιά φίλων ή μαθητές μου όταν ήταν μωρά. Μπαίνοντας σε αυτή την δουλειά, σε κάθε ξεχωριστό έργο όλο και πιο δυνατή η συγκίνηση για τα λόγια και την ιδιαίτερη αυτή στιγμή της χαρμολύπης, η ώρα του ύπνου έχει κάτι γλυκό διότι γαληνεύει το παιδί και ξεκουράζει την μητέρα, είναι όμως και ένας μικρός αποχωρισμός.  

Όσο προχωρούσε το πλάσιμο των εικόνων η ανάγκη μου ήταν στις σελίδες του βιβλίου να μπορεί  η κάθε μαμά να βρίσκει με προσωπικό τρόπο, χρώματα, μελωδίες και λόγια, από το πώς βιώνει η ίδια το μαγικό δώρο της μητρότητας.

Είμαι ευγνώμων για αυτά τα βιβλία που τα έντυσα με την ζωγραφική μου και τα έχω αγαπήσει πολύ. Μεγάλη επιθυμία και ευχή, να τα αγαπήσουν οι αναγνώστες και να ανακαλύπτουν σε αυτά, πτυχές του εαυτού τους».