ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΠΡΟΣΩΠΑ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΡΟΥΣΑΛΗΣ

της Μαρίας Σούμπερτ

Γνώρισα τον Δημήτρη Προύσαλη πριν πολλά χρόνια, όταν ακόμα δούλευα σε μια αλυσίδα βιβλιοπωλείων στο τμήμα εκδηλώσεων και εκείνος ερχόταν να πιει τον καφέ του, να οργανώσει παρουσιάσεις, αλλά και να παρουσιάσει βιβλία που ασχολούνται με τα λαϊκά παραμύθια απ’ όλο τον κόσμο.
​
Έχω διαβάσει αρκετές φορές την συλλογή παραμυθιών του «Παραμύθια του Κάτω Κόσμου» και ορισμένα από αυτά τα έχω δουλέψει και στη δραματοθεραπεία. Θέλησα λοιπόν να μιλήσω μαζί του και πάλι, μετά από όλα αυτά τα χρόνια και να τον ρωτήσω πώς ξεκίνησε να ασχολείται με τα παραμύθια, τι τον εμπνέει, τι σχεδιάζει για το μέλλον.

«Πώς ξεκίνησε η σχέση μου με τα παραμύθια;

Όταν κάνω αναδρομή στο παρελθόν ψάχνοντας να βρω την πρώτη επαφή με τα παραμύθια, θυμάμαι ένα βιβλίο, δώρο για την ονομαστική μου γιορτή όταν ήμουν οκτώ χρονών. Ήταν το «Ιστορίες σαν παραμύθια», της Φανής Παπαλουκά των εκδόσεων Αστέρος -ακόμη κυκλοφορεί- σε εικονογράφηση του Βακαλό. Διάβαζα κι έβλεπα συνέχεια εικόνες , τα λόγια γίνονταν ταινία που κυλούσε μπροστά στα μάτια μου, κυριολεκτικά με έβαζε σε άλλους κόσμους. Οι ιστορίες -λαϊκές παραδόσεις περιείχε- όλες εξαιρετικές, έδιναν αιτιολογικές εξηγήσεις του γύρω μου κόσμου. Σκορπούσαν μια ατμόσφαιρα μυστηρίου καθώς συνήθως τέλειωναν με μια γεύση μετεωρισμού κι όχι με τη γνωστή ευτυχή κατάληξη των λαϊκών παραμυθιών! Ύστερα ήταν οι Μύθοι του Αισώπου, που με κάθε ευκαιρία αφηγούνταν ο πατέρας μας σε μένα και τον αδερφό μου, κι αυτή ανάμνηση ισχυρή…

Πώς ήρθα σε επαφή με την αφήγηση;
​
Για την αφήγηση στα νεότερα χρόνια αφορμή υπήρξε μια παράσταση αφήγησης στα 1998, μια σχετική εισήγηση το 1999 σε ένα επιστημονικό συνέδριο, αλλά και οι επιμορφωτικές μου ανησυχίες ως δάσκαλος: πάντα αναζητούσα νέες παιδαγωγικές σχέσεις, προτάσεις, δρόμους και τεχνικές. Η σύνδεσή μου έχει ρίζες οικογενειακές: Η αδερφή του πατέρα μου ήταν μεγάλη παραμυθού με ανάλογη φήμη στους κύκλους της οικογένειας, παράλληλα με αφηγήσεις ζωής από τη διαδρομή ανθρώπων στενά δικών μας στο χτες. Με τα λαϊκά παραμύθια άρχισα να ασχολούμαι στα 1999, αρχικά με την καταγραφή, συγκέντρωση και μελέτη τους. Αργότερα, στα 2003, μετά από εργαστηριακή μαθητεία άρχισε η αφηγηματική μου εμπλοκή: λέγοντας παραμύθια, μύθους και λαϊκές ιστορίες μέσα στη σχολική αίθουσα και συνδέοντάς τες με μαθήματα και ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα. Αργότερα η κίνηση μου εκτός σχολείου, μου άνοιξε δρόμους διαφορετικούς, εξέδωσα βιβλία παραμυθιακά, απέκτησα σχέση επιστημονική, διοργανώνω φεστιβάλ αφήγησης.

Τι με εμπνέει στη σχέση μου με τα παραμύθια και την αφήγησή τους και τι σκέψεις μου δημιουργούνται;
​
Ποτέ μου δε μπορούσα να φανταστώ τον πλούτο που θα αναδυόταν από την πολύχρονη σχέση εμπιστοσύνης και αναζήτησης, μπολιάσματος και επιβεβαίωσης. Όσο μελετώ τα λαϊκά παραμύθια και τον συγγενή τους προφορικό λόγο, τόσο μένω ευχάριστα έκπληκτος από τον κόσμο της σοφίας και της αλήθειας κρυμμένο κάτω από μεγάλα ψέματα και απίστευτες μυθοπλαστικές συνθέσεις, που είναι τόσο παλιές όσο η πρώτη ανάσα του κόσμου, αλλά και τόσο παρούσες στα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου, σαν να μην πέρασε μια μέρα. Πρόσφατα π.χ. ανακάλυψα μια ιστορία των Αυστραλών Αβορίγινων με θέμα γιατί ο άνθρωπος έχει την ευθύνη της φροντίδας της γης, που θεωρείται ιερή από τους «πρωτόγονους». Ουσιαστικά δημιουργείται ένας ασταμάτητος διάλογος μεταξύ ατομικής εμπειρίας, συλλογικού ασυνείδητου, αναστοχαστικών διεργασιών, δηλαδή σιωπηλών και φανερών ανταμωμάτων με συναισθήματα, σκέψεις, προβολές, προσδοκίες, ανησυχίες, το σύμπαν της ανθρώπινης υπόστασης-ψυχοσύνθεσης είναι παρόν. Η δυσκολία σήμερα είναι να απελευθερώσεις την ατομική φαντασία του κόσμου-αυτή που κουβαλά όχι αυτήν που του επιβάλλεται- να τον συνδέσεις ξανά με το κέντρο του, όταν όλα είναι τόσο ξεδιάντροπα φανερά και απαντημένα, τόσο ρεαλιστικά αποδομημένα, να ανακαλύψει ξανά αξίες που να αλλάζουν την ποιότητά του προσωπικά και συλλογικά.

Τι project ετοιμάζω;

Δουλεύω παράλληλα στη λειτουργική ροή ενός διδακτορικού σχετικού με την αφήγηση και τη δρομολόγηση έκδοσης κάποιων καινούργιων παραμυθιακών συλλογών που προσέγγισα θεματικά στο πρόσφατο παρελθόν όπως άσεμνα λαϊκά παραμύθια, παραμύθια για τη θεραπεία της ψυχής κ.λ.π.»

Στοιχεία
Δημήτρης Β. Προύσαλης, Δάσκαλος
αφηγητής , Υπ. Δρ Λαογραφίας ΕΚΠΑ
Καλλιτεχνικός Δ/ντής Φεστιβάλ Αφήγησης Πηλίου
«Παραμύθια & Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη»
​και Φεστιβάλ Αφήγησης «Αθήνα… μια πόλη παραμύθια
Ιστολόγιο: Στων Παραμυθιών τα Σταυροδρόμια
​
Οι φωτογραφίες είναι από επισκέψεις του Δ. Προύσαλη στο Μόντρεαλ το 2017 και το 2019, από αφηγήσεις σε ελληνικό σχολείο με αφορμή τη συμμετοχή του στο εκεί διεθνές φεστιβάλ αφήγησης.