ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΒΡΕΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΧΕΙΛΑΚΗ & ΜΑΝΩΛΗ ΔΟΥΝΙΑ

της Λίλας Παπαπάσχου

Δεν υπάρχει γκρεμός βαθύτερος
από την ανθρώπινη ανοησία…

Απόψε και αύριο το βράδυ, θα παρουσιαστεί στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, ενταγμένη στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών  η - sold out - παράσταση «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια, μετάφραση Γιώργου Μπλάνα και πρωτότυπη μουσική Σταμάτη Κραουνάκη.

Μετά την  «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη, το επιτυχημένο σκηνοθετικό δίδυμο επιχειρεί φέτος μία βαθιά τομή στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, κοιτάζοντας το εμβληματικό έργο του αγαπημένου μου τραγικού ποιητή, μέσα από ένα εντελώς προσωπικό καλλιτεχνικό πρίσμα και ανατρέχοντας πίσω στις ίδιες τις ρίζες της Αρχαίας Τραγωδίας και στο πρότυπο των τριών υποκριτών.

Είδα την παράσταση πριν μερικές ημέρες, ένα δροσερό (έως κρύο…) βράδυ, στο Βεάκειο, αλλά συγκρατώ ατόφια την αίσθηση της πολυπόθητης «κάθαρσις» που αισθάνθηκα όταν τελείωσε, αλλά  και τις γεμάτες ποιητικότητα εικόνες που δημιούργησαν οι δύο σκηνοθέτες, με το φεγγάρι να στέκεται κάθε φορά πάνω από τους τρεις πρωταγωνιστές και το χορό, σχεδόν μεταφυσικά, επιλέγοντας να «στολίσει» τα πιο καίρια σημεία της παράστασης.

Εκφέροντας το λόγο του Σοφοκλή έτσι όπως τον μετέφρασε ο σπουδαίος ποιητής Γιώργος Μπλάνας, ο οποίος εντέχνως εμπλούτισε το κείμενο με υπαρξιακά ερωτηματικά, εκεί που κανονικά θα έπρεπε να υπάρχουν αυτάρεσκες τελείες, οι Αιμίλιος Χειλάκης/Κρέοντας – Ευρυδίκη, Αθηνά Μαξίμου/Αντιγόνη – Τειρεσίας - Αγγελιοφόρος και Μιχάλης Σαράντης/Ισμήνη – Σκοπός – Αίμονας - Αγγελιοφόρος υποδύθηκαν τους ρόλους τους με το ειδικό βάρος, τον σκηνικό όγκο, το κύρος, την αφοσίωση και τη σοβαρότητα που απαιτούσε ο καθένας από αυτούς, αλλά χωρίς τις ναρκισσιστικές υποκριτικές προβολές με τις οποίες έχουμε συνηθίσει να αντιμετωπίζονται, κάνοντας το μήνυμα του κορυφαίου αντιπολεμικού και αντιφασιστικού έργου, να ακούγεται ακόμα πιο οικουμενικό και διαχρονικά ουμανιστικό.

Σε μόνιμη συνδιαλλαγή με τους βασικούς ήρωες, ο οκταμελής χορός ανέλαβε να μας διηγηθεί την αιματοβαμμένη ιστορία της εμμονικής σχέσης των ηρώων με τα πιστεύω τους, τα οποία θα γίνουν και η αιτία της τελικής καταστροφής τους, δίκαιης ή άδικης. Ο Κρεόντας και η Αντιγόνη έρχονται σε πλήρη ρήξη μεταξύ τους, αντιπροσωπεύοντας ο καθένας  μία εντελώς διαφορετική κοσμοθεωρία και καθορίζοντας με τη στάση τους και τη μοίρα των αγαπημένων τους προσώπων, που τους ακολουθούν στον όλεθρο. Ή μήπως ο όλεθρος σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι τίποτε άλλο από μία βαθύτερη και πιο ουσιαστική συνειδητότητα, που προκύπτει μόνο μέσα από τη συντριβή του εγώ;

Οι ικανότατοι και αποτελεσματικοί Σωκράτης Πατσίκας, Παναγιώτης Κλίνης, Κρις Ραντάνοφ, Σμαράγδα Κάκκινου, Μαρία Τζάνη, Πάρις Θωμόπουλος, Τίτος Λίτινας & Άννα Λάκη (η τελευταία  υπογράφει τη μουσική διδασκαλία και παίζει ζωντανά ακορντεόν) ο καθένας με τη δική του φωνή και όλοι μαζί ως μία ενιαία σκηνική υπόσταση άρθρωσαν και τραγούδησαν τα ωραιότερα ίσως χορικά (μαζί με αυτά της Μήδειας του Ευριπίδη) που έχουν γραφτεί ποτέ.

Η υπέροχη, μελωδικά στοχαστική, πρωτότυπη μουσική του - ενός και μοναδικού! -  Σταμάτη Κραουνάκη, μετέτρεψε τα χορικά της παράστασης σε αυθύπαρκτα τραγούδια. Ο πάντα αιρετικός και bigger than life Έλληνας συνθέτης είχε – μεταξύ άλλων – τη μεγαλοφυή ιδέα να ανατρέξει στο αρχαίο κείμενο και να απομονώσει τη φράση άγευστος αιών καταφέρνοντας να συνοψίσει σε δύο λέξεις όλο το νόημα και την ουσία αυτής της τόσο σημαντικής παράστασης, που για μένα προοιωνίζει το μέλλον, προσεγγίζοντας την αρχαία τραγωδία ως ζώσα δραματουργία και όχι ως μουσειακό είδος, φολκλορικό πανηγύρι ή hi-tech  υπερθέαμα.

        Ο οκταμελής χορός της παράστασης                   Ο Σταμάτης Κρουνάκης υπογράφει την
                                                                              πρωτότυπη μουσική της παράστασης             

Αλλάζοντας - ως επί το πλείστον επί σκηνής - τα πολυμορφικά κοστούμια που «φιλοτέχνησε» η Εύα Νάθενα, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις λειτούργησαν και ως σκηνικά αντικείμενα  (η ίδια δημιούργησε και το μινιμαλιστικό μεν αλλά άκρως ευφάνταστο σκηνικό της παράστασης) ο Αιμίλιος Χειλάκης, η Αθηνά Μαξίμου και ο Μιχάλης Σαράντης υποδύθηκαν τους  βασικούς ρόλους του έργου εναλλάσσοντας εκτός από τα κοστούμια, τις συναισθηματικές και φωνητικές τους εντάσεις, το ερμηνευτικό πάθος με τη φιλοσοφική στωϊκότητα, την εμμονή με το φόβο, την «ύβρη» με τη θυσία,  σαν να παρουσιάζουν επί σκηνής μια θεατρική τελετουργία, που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στο θάνατο της ύλης και την ανάταση του πνεύματος. 

Ο ωραίος, νέος, ταλαντούχος και βραβευμένος Μιχάλης Σαράντης, ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς της νέας γενιάς, ερμήνευσε τον «έρποντα» σαν φίδι σκοπό που εισέβαλε στη σκηνή για να αναγγείλει το νέο της ταφής του πολυμίσητου Πολυνείκη, φονιά του αδελφού του Ετεοκλή, που «έπεσε» αμυνόμενος για τη γη των προγόνων του, επιλέγοντας με την καταδοτική του πράξη, να σώσει τον εαυτό του, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα το συμφέρον του συνανθρώπου του και το κοινό καλό,, την άτολμη Ισμήνη, που αντίθετα με την αδελφή της τρέμει και μόνο στην ιδέα να παρακούσει την εντολή του τυράννου Κρέοντα, με το κοστούμι του να ενισχύει σημειολογικά την ακινησία του ρόλου του, αφού τον κρατούσε επί της ουσίας δεμένο από τη μέση και πάνω, αφαιρώντας του το δικαίωμα της αντίδρασης, τον ρομαντικό, τρυφερό και ερωτευμένο Αίμονα που ικετεύει τον πατέρα του να φανεί λογικός και να μην προχωρήσει σε όσα μακάβρια ετοιμάζει για τη μέλλουσα γυναίκα του (εξαιρετική η σκηνή της τελικής σύγκρουσης πατέρα και γιου, με πολλές κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις) ενώ δεν διστάζει να ακολουθήσει την αγαπημένη του στη μοιραία κατακόμβη που την έθαψε ζωντανή  ο πατέρας του και τέλος  τον αγγελιοφόρο.
​
Μαζί με την Αθηνά Μαξίμου, ως αγγελιοφόροι του τέλους, μας χάρισαν μία από τις ωραιότερες "εικόνες" του έργου η οποία σηματοδότησε και το φινάλε της παράστασης, αφήνοντας να πλανάται στην ατμόσφαιρα η πιο φιλοσοφημένη θέση από καταβολής κόσμου. 'Όσα πλούτη, δύναμη, εξουσία κι αν έχεις σε αυτήν τη ζωή, αν δεν έχεις χαρά, τότε δεν έχεις απολύτως τίποτα…

Ο Μιχάλης Σαράντης ως υποταγμένη Ισμήνη

Η Αθηνά Μαξίμου ως Αντιγόνη, προσάρμοσε την αέρινη, τσεχωφική παρουσία της, σε μία πιο στιβαρή  και άκαμπτη ηρωίδα, που δεν παύει όμως να είναι ένα έφηβο κορίτσι, που ζει την υπέρτατη τραγωδία, αφού όχι μόνο αποτελεί τον καρπό μιας αιμομικτικής σχέσης, που χάρισε στους γονείς της στην πιο απαξιωτική υστεροφημία, αλλά έζησε για να δει τα δύο αγαπημένα της αδέλφια να αλληλοσκοτώνονται, όπως ακριβώς τα καταράστηκε ο Οιδίποδας,  αφήνοντας εκείνη και την αδελφή της στο έλεος του Κρέοντα.

Η γνωστή ηθοποιός, εκπέμποντας μία ήρεμη δύναμη, ακολούθησε το πεπρωμένο της έως το τέλος, θέλοντας να αποτίσει έναν ύστατο φόρο τιμής στην "ανόσια" γενιά της, μετατρέποντας σταδιακά την ηρωίδα της από σαρωτικό άνεμο επανάστασης, σε απαλό αεράκι νεανικής αθωότητας και γλυκιάς υποταγής προς αυτό που προστάζει η καρδιά και ο άγραφος νόμος των θεών, κόντρα στην ψυχρή λογική και το επιρρεπές στη διαφθορά δίκαιο των ανθρώπων.

Η κορυφαία  της όμως στιγμή, ήταν η ερμηνεία της ως μάντης Τειρεσίας που έρχεται να προειδοποιήσει τον Κρέοντα για τα επερχόμενα δεινά του και να τον πείσει να αλλάξει γνώμη και να αναστείλει την αποτρόπαια εντολή του, πριν να είναι αργά. Έχοντας να αντιμετωπίσει μια δύσκολη κινησιολογική συνθήκη χορογραφικής ακρίβειας – σημαντική η συμβολή της  Αγγελική Στελλάτου που επιμελήθηκε την κίνηση - και με το μαντικό πέπλο να την οδηγεί στο σκοτάδι, βυθίστηκε με τον Κρέοντα στην ίδια τυφλότητα, με την ειδοποιό διαφορά ότι ο μάντης αν και τυφλός είδε καθαρά την αλήθεια, ενώ ο Κρεόντας παρέμεινε τυφλός μέχρι να του ανοίξει τα μάτια κάποιος σοφότερος από αυτόν.  Στην προκειμένη περίπτωση ο λαός της Θήβας που χρησιμοποιώντας τα λόγια του μάντη τον έπεισε πως πρέπει πράξει το σωστό, σύμφωνα με το νόμους των θεών, Η Αθηνά Μαξίμου ήταν ένας υποδειγματικός Τειρεσίας, εκφράζοντας υποκριτικές ποιότητες που ομολογώ πως δεν είχα δει ποτέ ξανά να καταθέτει στο θέατρο και γι’ αυτό της αξίζει ένα μεγάλο και ειλικρινές «μπράβο». 

Τέλος, ο πάντα γοητευτικός και επιβλητικός Αιμίλιος Χειλάκης προσέδωσε στον ρόλο του τυραννικού Κρέοντα μία πιο ευάλωτη χροιά, κρύβοντας κάτω από το σκληρό προσωπείο του δυνάστη, που εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι μετά το θάνατο του Ετεοκλή και του Πολυνείκη η πόλη της Θήβας παρέμεινε ουσιαστικά «ακέφαλη», έναν ανασφαλή άνδρα που βρυχάται σαν το λιοντάρι, προκειμένου να πείσει και τον ίδιο του τον εαυτό, ότι είναι φτιαγμένος από τη στόφα του ηγέτη.

Στο πρόσωπο της Αντιγόνης ο χειρότερος εφιάλτης του, να αμφισβητηθεί δηλαδή η απόλυτη εξουσία του, όχι μόνο επαληθεύεται, αλλά γίνεται ολοένα και πιο χειροπιαστός, αναγκάζοντάς τον να την τιμωρήσει παραδειγματικά, με σκοπό να στείλει το μήνυμα στον λαό του, πως η ίδια μοίρα περιμένει όποιον άλλο τολμήσει να του εναντιωθεί. Από τα μισά του έργου και μετά έχει ήδη μετανιώσει για την διαταγή του, αλλά το πείσμα και ο εγωισμός του τον εμποδίζουν να την άρει. Η παρέμβαση του Τειρεσία δρα σαν καταλύτης πάνω του και έχοντας στο πλευρό του πια το λαό της Θήβας, που κάνει αγωνιώδη επίκληση στον Βάκχο για να συνδράμει στη σωτηρία της πόλης, ο Κρέοντας σπεύδει να διορθώσει το «σφάλμα» του, όμως φευ!…

Τον έχει ήδη προλάβει η σύζυγός του Ευρυδίκη, την οποία ο Αιμίλιος Χειλάκης υποδύθηκε πλάτη εκφράζοντας την οδύνη του μέσα από έναν σιωπηλό, εσωτερικό, αξιοπρεπή θρήνο. Η αυτοκτονία των δύο νέων, δεν αφήνει πολλά περιθώρια επιλογής στην Ευρυδίκη που βάζει τέλος και στη δική της ζωή, δίνοντας στον Κρέοντα τη χαριστική βολή.

Όταν πια φτάνει στον «τάφο» που φυλάκισε  ζωντανή  την ανιψιά του, τον περιμένουν τρία αγαπημένα πτώματα και  ο «διχοτομημένος», ανδρόγυνος αγγελιοφόρος της Αθηνάς Μαξίμου και του Μιχάλη Σαράντη, ως ένας αμερόληπτος υπερκόσμιος κριτής υπενθυμίζει σε εκείνον και το κοινό πως τελικά στη ζωή δεν είναι σημαντικό να εξουσιάζεις τους άλλους, αλλά να τους αγαπάς και να μοιράζεσαι μαζί τους την όποια χαρά μας επιφυλάσσει η σύντομη. σαν αστραπή, επίγεια ζωή μας.

​Ο Αιμίλιος Χειλάκης σφράγισε με την ερμηνεία του το σπαρακτικό φινάλε της «καταραμένης» γενιάς του Οιδίποδα  με την αλήθεια της ερμηνείας του και έναν εσωτερικό λυγμό που αντήχησε σε όλη την πλατεία, με το δυνατό αέρα να μεταφέρει την κραυγή ενός ακόμα αλαζόνα και εν τέλει καταρρακωμένου θνητού, στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. 
​

Στο σύνολό της η παράσταση που σκηνοθέτησαν από κοινού ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Μανώλης Δούνιας, έχει πολλές αρετές και σίγουρα αφορά ένα ευρύτατο κοινό, δίνοντας και στους νεότερους ηλικιακά θεατές την ευκαιρία να ανακαλύψουν από την αρχή την αρχαία τραγωδία μέσα από μία έντονα ανθρωποκεντρική προσέγγιση, που μεταχειρίζεται τα λόγια του τραγικού ποιητή για να διδάξει, να εμπνεύσει και να αφυπνίσει το σύγχρονο άνθρωπο που τείνει να συνηθίσει στην ιδέα ότι ζούμε σε έναν "'άγευστο αιώνα", που ότι κι αν κάνουμε, όσο κι αν προσπαθήσουμε, τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει προς το καλύτερο. 

Απόψε και αύριο, στις 21,00 η Αντιγόνη θα "λάμψει" στο Ηρώδειο, ενώ θα πραγματοποιηθεί καλοκαιρινή περιοδεία σε επιλεγμένους θεατρικούς χώρους στην Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα...
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας
Σκηνοθεσία: Αιμίλιος Χειλάκης - Μανώλης Δούνιας
Διασκευή: Μανώλης Δούνιας
Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης
Σκηνικά-Κοστούμια: Εύα Νάθενα
Κίνηση: Αγγελική Στελλάτου
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Μουσική Διδασκαλία-Ακορντεόν: Άννα Λάκη
Βοηθός Σκηνοθετών: Αλέξανδρος Βάρθης
Βοηθός Σκηνογράφου: Ερατώ Τσάτσου
Βοηθός Ενδυματολόγου: Δανάη Ψωμοδότη
Παραγωγή: Θεατρικές Επιχειρήσεις Τάγαρη
Ερμηνεύουν
Αθηνά Μαξίμου
Αιμίλιος Χειλάκης
Μιχάλης Σαράντης
Χορός
Σωκράτης Πατσίκας
Παναγιώτης Κλίνης
Κρις Ραντάνοφ
Σμαράγδα Κάκκινου
Μαρία Τζάνη
Πάρις Θωμόπουλος
Τίτος Λίτινας
Άννα Λάκη
Προβολή και επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will
Πληροφορίες:
Ημερομηνία: Τετάρτη 11 Ιουλίου 2018 (Sold Out)
Extra παράσταση: Τρίτη 10 Ιουλίου 2018
Ώρα έναρξης: 21:00
​
Τιμές εισητηρίων: Διακεκριμένη Ζώνη 50€
Α Ζώνη 40€
Β Ζώνη 35€
Γ Ζώνη 25€ - 30€
Άνω Διάζωμα 15€ - 20€
Προπώληση: www.viva.gr
 
Αντιγόνη
του Σοφοκλή
Σε σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια
στο Ηρώδειο
στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών
Τρίτη 10 & Τετάρτη 11 Ιουλίου 2018 (Sold Out)
Extra παράσταση: Τρίτη 10 Ιουλίου 2018

Ωδείο Ηρώδου Αττικού
Διέυθυνση: Οδός Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Αθήνα
Τηλέφωνο: 210 3241807