ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ

27/5/2019

της Μαρίας Σούμπερτ

Ζούμε πλέον σε μια εποχή, όπου δεν απαιτείται απλώς από εμάς τους ενήλικες να εκπληρώνουμε τους στόχους που έχουν τεθεί για εμάς, είτε σε επαγγελματικό είτε σε προσωπικό επίπεδο. Ζούμε σε μια εποχή, όπου ήδη ένα παιδί προσχολικής ηλικίας καλείται να λειτουργεί σύμφωνα με συγκεκριμένους κανόνες και προδιαγραφές. Όπου καθημερινά τεστάρεται για να αποδείξει αν είναι αρκετά ώριμο να περάσει στην επόμενη φάση, αν είναι ώριμο να πάει στην πρώτη δημοτικού. Προσωπικά ποτέ δεν ήμουν έτοιμη για την πρώτη δημοτικού. Αν κάποιος έπαιρνε στα σοβαρά τα σχόλια που ακούγονταν για τις ορθογραφικές μου αποτυχίες και τις μαθηματικές μου ανοησίες, θα πίστευε πως πάσχω τουλάχιστον από σοβαρή αναπτυξιακή διαταραχή.

Τι συμβαίνει όμως όταν το ίδιο το παιδί αρνείται να ακολουθήσει κανόνες;
Τι συμβαίνει όταν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί νιώθουν διαρκώς ματαιωμένοι από «κακομαθημένα» και «ατίθασα» παιδιά, τα οποία δεν στέκονται και δεν σταματούν ούτε για ένα λεπτό;

Η Καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Μαρία Ζαφειροπούλου επιμελείται επιστημονικά το βιβλίο «Το δύσκολο παιδί στο σπίτι και στο σχολείο», όπου εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και σχολικοί ψυχολόγοι παρουσιάζουν μελέτες περιπτώσεων στις οποίες αντιμετώπισαν την περίπτωση ενός «δύσκολου» παιδιού κατά κύριο λόγο χρησιμοποιώντας μεθόδους και τεχνικές που βασίζονται στην γνωσιακή-συμπεριφοριστική προσέγγιση.

Αναφορές για παιδιά με ΔΕΠ-Υ, δυσλεξία, εναντιωματική προκλητική διαταραχή και διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, συναισθηματικές δυσκολίες, χαρισματικά παιδιά, αλλά και οι τρόποι που μπορεί να διαφοροποιηθεί η συμπεριφορά αυτών των παιδιών μέσα στην τάξη –και στο σπίτι ενδεχομένως αν εφαρμοστεί από τους γονείς ένα αντίστοιχο πρόγραμμα.

Περιγράφοντας από μια περίπτωση σε κάθε κεφάλαιο, ξεκινώντας από την «σύσταση» του παιδιού, τα θετικά του στοιχεία, τα στοιχεία που δυσλειτουργούν και προκαλούν προβλήματα στην τάξη, αλλά και το πρόγραμμα που εφαρμόζεται μέσα στην τάξη μαζί με συμβουλές για την προσέγγιση κάθε συγκεκριμένου προβλήματος, οι συγγραφείς των άρθρων καταθέτουν την δική τους εμπειρία όταν ήρθαν αντιμέτωπες με ένα δύσκολο παιδί. Οι προτάσεις τους αφορούν στο μεγαλύτερο μέρος –όπως έχουν περιγραφεί στο βιβλίο τουλάχιστον- τρόπους που εντάσσονται στο εκπαιδευτικό πλαίσιο, επιβραβεύσεις, πίνακες, κατάλογοι και ημερολόγιο, γωνιές μέσα στην σχολική τάξη, συγκεκριμένη καταγραφή των βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων και χρήση ιστοριών και παιχνιδιών ρόλων.

Αν κάτι απουσιάζει –κατά την προσωπική μου άποψη- είναι η ίδια δημιουργικότητα, το δομημένο παιχνίδι που στοχεύει στην ανάδειξη των δυσκολιών και την δημιουργία προτάσεων επίλυσης. Παρ’ ότι υπάρχει αναφορά στην παιγνιοθεραπεία (10ο κεφάλαιο) και περιγραφές παιχνιδιών ρόλων και δημιουργίας επιτραπέζιων παιχνιδιών, ο στόχος παραμένει η αλλαγή της συμπεριφοράς. Και παρ’ ότι με ξενίζει, μπορώ να καταλάβω πως στο σχολικό πλαίσιο η ίδια η συμπεριφορά είναι το στοιχείο που καλείται να αλλάξει. Ιδιαίτερα θετική στην προσέγγιση του βιβλίου αυτού είναι η αντιμετώπιση ενός προβλήματος που εμφανίζεται μέσα στην τάξη με ολόκληρη την τάξη, συμβάλλοντας έτσι και στην αλλαγή της δυναμικής της ομάδας.

Πιστεύω όμως πως η ίδια η λειτουργία της δημιουργικότητας δρα θεραπευτικά και ανακουφιστικά σε ολόκληρη την τάξη και πως ίσως θα ήταν χρήσιμο να δούμε και μελέτες που να επικεντρώνονται στην θεραπευτική χρήση του παιχνιδιού, της μεταφοράς και της αισθητικής απόστασης που προσφέρουν οι ψυχοθεραπείες μέσω τέχνης μέσα στο σχολικό πλαίσιο –γνωρίζοντας φυσικά τις τεράστιες δυσκολίες που θα υπήρχαν για κάτι τέτοιο.