Η ΦΑΓΩΣΙΜΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

της Γεωργίας Τσούρου

Τρεις ημέρες πριν γεννήσω την κόρη μου, για λόγους που μάλλον πρέπει να αποδοθούν σε προσωρινή ορμονική παράνοια, έκρινα πως ήρθε η ιδανική στιγμή να βγάλω φωτογραφίες διαβατηρίου, στις οποίες ως γνωστόν, ακόμα και μοντέλα της Βικτώρια Σίκρετ βγαίνουν με κάτι από Σαπφώ Νοταρά. Το αποτέλεσμα αποτυπώθηκε για πάντα, ή τουλάχιστον για τα επόμενα δέκα χρόνια ισχύος του ταξιδιωτικού μου εγγράφου, και είναι, όπως αντιλαμβάνεστε, φρικτό. Μαύροι κύκλοι, πρησμένα μάτια, φουσκωμένα μάγουλα και μαλλιά που πετούν προς κάθε κατεύθυνση, όλα δίνουν με ακρίβεια την εικόνα μια γυναίκας που επί εννέα μήνες μεγαλώνει ένα μωρό στην κοιλιά και σε τρεις ημέρες πρόκειται να το καλωσορίσει σε έναν κόσμο όπου ο ύπνος, για εκείνη τουλάχιστον, θα είναι πια παρελθόν. 

Δύο και κάτι χρόνια αϋπνίας μετά, κοιτώ την Κέιτ Μίντλετον που σήμερα βγήκε από το μαιευτήριο με το τρίτο της παιδί στην αγκαλιά, φαινομενικά πιο ξεκούραστη και κομψή από ποτέ και αναρωτιέμαι τι είδους εργατικό δυναμικό απασχολήθηκε στα παρασκήνια για να βγει αυτή η φωτογραφία παραέξω. Πόση ανάγκη είχαν οι εργοδότες του συζύγου της Κέιτ, ο Βρετανικός λαός, να δουν αυτή την άψογη εικόνα; Πόσο θα ταράσσονταν αν έβλεπαν την αναπόφευκτα αληθινή; 

Το γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο εν έτη 2018 έχει ανάγκη την μοναρχία είναι ζήτημα άλλου άρθρου και δεν με απασχολεί αυτή τη στιγμή. Το γιατί, ωστόσο, φοβόμαστε την εικόνα μιας γυναίκας που είναι λογικό να εξέλθει της μαιευτικής κλινικής τσαλακωμένη, μετά την γέννα του τρίτου της παιδιού, είναι ζήτημα που μου γεννά απόψε σοβαρούς προβληματισμούς, ειδικά καθώς τυχαίνει να ξαναδιαβάζω το βιβλίο «Η φαγώσιμη γυναίκα» της Μάργκαρετ Άτγουντ.

Η Μάριαν είναι αποφασισμένη πως δεν διαφέρει από μια φυσιολογική εικοσάχρονη των ’80. Διαθέτει μια μετρίως βαρετή δουλειά κι έναν μετρίως βαρετό αρραβωνιαστικό, τον Πήτερ, του οποίου ο προορισμός είναι, μετά το γάμο τους, να αντικαταστήσει τις σημερινές πηγές πλήξης της με φρέσκες: Νοικοκυριό, μωρά, συζυγικά καθήκοντα.  Όλα πάνε σύμφωνα με το πλάνο έως κάποιο σημείο, μέχρι που η Μάριαν ανακαλύπτει πως κάτι μέσα της έχει αντίρρηση με αυτό. Το στομάχι της κυριολεκτικά αρχίζει να διαμαρτύρεται, η Μάριαν αρχίζει να αποδίδει στις διάφορες τροφές ανθρώπινες ιδιότητες, αρνείται να τις καταναλώσει και οι επιπτώσεις στην προδιαγεγραμμένη καθημερινότητά της είναι απρόβλεπτες.

Λίγα πράγματα μένουν σήμερα να γραφτούν για την μαεστρία της Άτγουντ. Συγγραφέας, ποιήτρια, κριτικός, εφευρέτης, αλλά πρώτα και κύρια, φεμινίστρια, η υπέροχη αυτή συγγραφέας επιστρέφει ξανά και ξανά στην γυναίκα, τοποθετώντας την στο επίκεντρο των ασυνήθιστων και άκρως γοητευτικών της ιστοριών. Ακολουθώντας την γυναίκα της Άτγουντ, έχουμε ταξιδέψει σε μια δυστοπική εκδοχή των ’70 («The handmaid’s tale»), μια φαντασιακή εναλλακτική των ’30 («The blind assassin»), στην αναπόφευκτη κατάρρευση της αλαζονικής επιστήμης χίλια χρόνια από σήμερα («Oryx & Crake» και «The heart goes last»), αλλά επισκεπτόμαστε και σκοτεινές γωνίες αληθινής ιστορίας του 19ου αιώνα («Alias Grace»).

Η Μάργκαρετ Άτγουντ γράφει σαν παιδί που σχεδιάζει κόμικ επειδή δεν έχει χαρτζιλίκι για σινεμά, πρωτίστως για να ψυχαγωγήσει τον εαυτό της και να δει ζωντανεμένες τις δικές της εμμονές. Εμείς είμαστε απλά τυχεροί που διαθέτει το ταλέντο και την έμπνευση να μας κρατά μαγνητισμένους με αυτές.

«Η φαγώσιμη γυναίκα» είναι ένα από τα πρώτα της έργα. Δεν είναι ούτε το καλύτερό της, ούτε το πιο αλλόκοτο, παρότι είναι πάρα πολύ καλό και εξαιρετικά αλλόκοτο. Είναι μια καλή αρχή, αν θέλετε απλά να γευθείτε το μεγαλείο της Άτγουντ και να κρατήσετε τα υπόλοιπα αριστουργήματά της για το μακρύ, καυτό λογοτεχνικό καλοκαίρι που ακολουθεί. Οπωσδήποτε όμως είναι ένα εγχειρίδιο για να αναλύσετε με μεγαλύτερη ακρίβεια την εικόνα αυτή της νεαρής πριγκίπισσας που βγήκε από το μαιευτήριο σήμερα και φωτογραφήθηκε απαστράπτουσα και καλοκοιμισμένη, προσφέροντας στους εργοδότες της αυτό ακριβώς που της ζητήθηκε, και λαμβάνοντας ως αντίτιμο ό,τι όλοι μπορούμε να φανταστούμε.
 
 ---------------------------------------------------------------------------------------------------   Η φαγώσιμη γυναίκα
Μάργκαρετ Άτγουντ
μετάφραση: Ρένα Χατχούτ
εκδόσεις Γράμματα, 1984
ISBN 9789603290865