ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΒΡΕΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ

της Λίλας Παπαπάσχου

Έχω επισκεφτεί και στο παρελθόν - αρκετές φορές -  τον ιδιαίτερο και ατμοσφαιρικό χώρο που δημιούργησε πριν από αρκετά χρόνια η ηθοποιός Τατιάνα Λύγαρη. Ο πολυχώρος πολιτισμού Αμαξοστοιχία Θέατρο – Τρένο στο Ρουφ αποτελεί από μόνος του ένα στολίδι για την πόλη της Αθήνας, αξιοποιώντας με τον πιο ευφάνταστο και καλαίσθητο τρόπο τα βαγόνια μιας «από άλλη εποχή φερμένης» αμαξοστοιχίας.
 
Μέσα στο θεατρικό «Βαγόνι» του Ρουφ, συντελείται εδώ και περίπου τρεις εβδομάδες τέχνη υψηλή και σπουδαία, με την υπογραφή της ομάδας θεάτρου «χ-αίρεται». Ο Γιώργος Στεφανακίδης συνέλαβε την ιδέα, επεξεργάστηκε δραματουργικά τα κείμενα, επιμελήθηκε τη μουσική και σκηνοθέτησε μία παράσταση αληθινό κομψοτέχνημα, που συγκινεί βαθιά, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους.
 
Έξι ηθοποιοί και μουσικοί παρουσιάζουν μέσα σε μια ώρα και μερικά λεπτά την ιστορία των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» του Μεσολογγίου, που αποφάσισαν στις 10 Απριλίου 1826, καταμεσής μιας σαρκοβόρας Άνοιξης, να αψηφήσουν τα πάντα και να ριχτούν με όποιο τρόπο και μέσο διέθεταν στην Έξοδο προς την Ελευθερία. Η ανάγκη για αυτό το υψηλό ιδανικό πήγαζε από τα μύχια της ψυχής τους και τους παρακινούσε να ρισκάρουν τα πάντα, προκειμένου να οδηγηθούν προς το «φως» κι ας βίωναν μία μακρόχρονη και εξαντλητική πολιορκία από τον εχθρό (στην προκειμένη περίπτωση τους Τούρκους), που τους οδηγούσε αργά και βασανιστικά προς το πιο σκληρό «σκοτάδι». Αυτό του αφανισμού.

Η Εβελίνα Αραπίδη, η Μάιρα Μηλολιδάκη και η Στέλλα Χατζημιχελάκη, ξυπόλητες για να ακουμπούν στη γη και να αισθάνονται τους κραδασμούς της και βαστώντας στα χέρια κόκκινα πανιά (κόκκινο βαθύ όπως το αίμα) δεν ερμήνευσαν απλά, προσωποποίησαν με όλα τους τα εκφραστικά μέσα και κυρίως με όλα τους τα ψυχικά αποθέματα τις Μεσολογγίτισες μάνες, συζύγους, αδελφές, κόρες και...αγωνίστριες.

Οι τρεις ικανότατες ηθοποιοί έδωσαν σάρκα και οστά σ' αυτές τις ηρωικές γυναίκες που έδιναν καθημερινά τη δική τους μάχη για να κρατήσουν ψηλά το ηθικό η μία της άλλης, αλλά και των συμπατριωτών τους, που μέρα με τη μέρα λύγιζαν από τις κακουχίες, την πείνα και τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Μαζί τους, έστω και με την απόσταση του αφηγητή ο Χάρης Αγγέλου που μας παρέθετε αρχικά τα ιστορικά γεγονότα, αλλά στην πορεία ενσωματώθηκε στη δράση, αφού το δράμα αυτών των ανθρώπων δεν είναι δυνατόν να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο και υπερβαίνει έως σήμερα χώρες, σύνορα και πολιτικές ιδεολογίες.

«Αθέατοι» σκηνικά, αλλά τόσο παρόντες ουσιαστικά και άλλο τόσο καθοριστικοί για τη σκηνική μυσταγωγία που βιώσαμε ως θεατές, η Λίνα Τριανταφύλλου με το τσέλο της και ο Γιώργος Στεφανακίδης με την κιθάρα του, δύο μουσικά όργανα που έδεσαν αρμονικά με το ακορντεόν του Χάρη Αγγέλου, ενισχύοντας τη σημασία της κατευναστικής αλλά και εμψυχωτικής δύναμης της μουσικής στη συγκεκριμένη παράσταση, η οποία άλλοτε απαλύνει και άλλοτε εντείνει τις ψυχολογικές διακυμάνσεις των κεντρικών ηρωίδων. 
 
Πατώντας σε ένα λυρικό μεν, αλλά ταυτόχρονα και ωμά ρεαλιστικό σε κάποια σημεία του κείμενο, που απαρτίζονταν από ψήγματα σημαντικότατων έργων του Διονυσίου Σολωμού, ποιήματα του Μπάυρον μελοποιημένα από τον Γιώργο Στεφανακίδη, αλλά και πρωτότυπο κείμενο του ίδιου που αντιπαραθέτει μεταξύ άλλων το μύθο του Άι – Γιώργη που σκότωσε το Δράκο με όπλο την πίστη του, με τους Εξοδίτες του Μεσολογγίου, οι ηθοποιοί και μουσικοί της παράστασης δημιούργησαν ένα υποκριτικό και εικαστικό περιβάλλον, που θύμιζε πίνακα ζωγραφικής (τεχνοτροπίας Δελακρουά) ζωντανό και παλλόμενο, γεμάτο χρώματα, ήχους και σιωπές...γεμάτες μουσικότητα...
 
Ο Γιώργος Στεφανακίδης, έξυπνα σκεπτόμενος, περίπου στο μέσο της παράστασης κόβει απότομα τη δράση, ξαφνιάζοντας τους «παραδομένους» στα σκηνικά τεκταινόμενα θεατές και παραβάλλοντας μέσω της δικής του συγγραφικής προσθήκης την Εξόδο του Μεσολογγίου με τη δική μας εποχή, τώρα που η ιστορική μνήμη ολοένα και ξεθωριάζει, ή ακόμα χειρότερα παραπέμπει μόνο σε πατριωτικές κορώνες, εθνικισμούς και καπήλευση της ιστορίας προς όφελος του εθνικού διχασμού.

Μην τρομάζετε όμως, εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μαθήματα πατριδογνωσίας, ούτε με χριστιανική κατήχηση. Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Γιώργου Στεφανακίδη και της θεατρικής ομάδας «χ-αίρεται» δεν είναι έργο εντοπιότητας. Δεν έχει καμία πρόθεση να μιλήσει για τους καλούς, πιστούς και ηρωικούς Έλληνες και τους κακούς, άπιστους και επεκτατικούς Τούρκους. Δεν επιθυμεί να σπείρει διχόνοια, ούτε να διαιωνίσει το μίσος των λαών, αλλά να υμνήσει τον ελεύθερο άνθρωπο, ασχέτως χώρας προέλευσης και λοιπών φυλετικών χαρακτηριστικών.  Άλλωστε όπως είχε πει κάποιος το Θεό δεν τον αντιλαμβάνεσαι με το νου – πρέπει να τον δεις και να τον αναγνωρίσεις μέσα σου. Τότε είσαι ελεύθερος.
 
Εξαύλωση. Αγιοποίηση. Ήθος. Λέξεις κλειδιά για να κατανοήσει κανείς το μέγεθος και την ιερότητα της αυτοθυσίας αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι κατέκτησαν την αθανασία μιας υστεροφημίας που επιτυγχάνεται μόνο μέσα από μια τόσο μεγάλη και ανιδιοτελή Πράξη, αναγκάζοντας την τότε Ευρώπη να στρέψει το βλέμμα της στο Μεσολόγγι και εμπνέοντας συγχρόνους και μεταγενέστερους ποιητές, ζωγράφους, ιστορικούς και διανοητές.  
 
Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι φημολογείται ότι είναι το έργο ζωής του Σολωμού. Αδιαμφισβητητα πρόκειται για μνημειώδες έργο, ενός πολύγλωσσου ποιητή, στοιχείο που τονίζεται με πολύ εύστοχο τρόπο στην παράσταση, όπου εκτός από τα Ελληνικά ακούγονται κι άλλες γλώσσες, με κυρίαρχες τα Αγγλικά και τα Ιταλικά, με τα πρώτα να αποτίουν φόρο τιμής στο Φιλέλληνα Μπάυρον (συγκλονιστική η μελοποίηση του ποιήματος «When we two parted..in silence and tears») και τα δεύτερα να παραπέμπουν στο Σολωμό που τα μιλούσε πριν καν μάθει τα Ελληνικά, ως μητρική του γλώσσα. Η πολυγλωσσία του κειμένου όμως της παράστασης έχει κι έναν ακόμη συμβολισμό, που δεν είναι άλλος από το ίδιο το ιδανικό της ελευθερίας που είναι βαθιά χαραγμένο στο συλλογικό ασυνείδητο του ανθρώπου. Του κάθε ανθρώπου.

Καθισμένοι στα άνετα καθίσματα της παλιάς αμαξοστοιχίας, συνεπιβάτες κι εμείς σ' αυτό το ταξίδι πίσω στο χρόνο και την ιστορία, ξαναζήσαμε μαζί με τους ηθοποιούς και μουσικούς της παράστασης όλα τα συναισθήματα, την αγωνία, την απελπισία, τις επιθυμίες, τους φόβους, αλλά και τις ελπίδες των Μεσολογγιτών που βρέθηκαν εγκλωβισμένοι σε μία τραγική ιστορική συνθήκη, επιλέγοντας για τον εαυτό τους ή μια ελεύθερη ζωή ή έναν περήφανο θάνατο.
 
Η επιλογή του χώρου παρουσίασης της παράστασης, δεν θα μπορούσε να είναι ιδανικότερη, αφού τα τρένα ανέκαθεν ήταν συνυφασμένα με τον πόλεμο, τη μετανάστευση, τους αποχωρισμούς και τις επανασυνδέσεις συγγενών, εραστών κλπ, ενώ ταυτόχρονα συμβολίζουν το ρομαντισμό μίας άλλης εποχής, τότε που για τους ανθρώπους είχε ίσως μεγαλύτερη σημασία το ταξίδι, από τον τελικό προορισμό και οι ρυθμοί της καθημερινότητας δεν ήταν τόσο...καταιγιστικοί.
 
Γενικά αποφεύγω να κλείνω την κριτική αποτίμηση μίας παράστασης με την προτροπή «δείτε το» ή
«μη το χάσετε» και τα σχετικά, όμως σε αυτήν την περίπτωση θα κάνω μία εξαίρεση (εντελώς συνειδητά) λέγοντας πως πρέπει οπωσδήποτε να δείτε αυτήν την παράσταση, όχι ως Έλληνες, ή ως γυναίκες ή ως περήφανοι (ή αντίθετα απογοητευμένοι) πολίτες αυτής της χώρας, αλλά ως άνθρωποι. Θα ψυχαγωγηθείτε, θα δακρύσετε (αβίαστα και ανεκβίαστα) θα ακούσετε υπέροχες βελούδινες φωνές να αφηγούνται και να τραγουδούν μια ιστορία πηγή έμπνευσης για εμάς τους "εφησυχασμένους" νεοέλληνες και στο τέλος θα φύγετε ανάλαφροι και πλήρεις, νιώθοντας έστω και στιγμιαία την απαλή αύρα της...ελευθερίας...

Και ένα μήνυμα (με πολλή αγάπη) προς όλες και όλους και κυρίως τους εκπαιδευτικούς και καλλιτεχνικούς φορείς και τα εγχώρια μίντια. .Πολύ συχνά πολιτιστικά "διαμάντια" κρύβονται σε μέρη εκτός των πολύ γνωστών και άκρως προβεβλημένων σκηνών, ιδρυμάτων και λοιπών θεατρικών οργανισμών. Αναζητήστε τα και ει δυνατόν...στηρίξτε τα!

σύλληψη, σκηνοθεσία, μουσική, πρωτότυπο κείμενο: Γιώργος Στεφανακίδης
κοστούμια: Hallelujah (Ελευθερία Δομένικου)
σχεδιασμός φώτων: Χάρης Αγγέλου
ερμηνεύουν: Εβελίνα Αραπίδη, Μάιρα Μηλολιδάκη, Στέλλα Χατζημιχελάκη, Χάρης Αγγέλου
παίζουν Λίνα Τριανταφύλλου τσέλο, Γιώργος Στεφανακίδης κιθάρα, Χάρης Αγγέλου ακορντεόν
 
Παραγωγή: ομάδα θεάτρου “χ - αίρεται”
 
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Θεατρικό Βαγόνι
κάθε Τετάρτη & Πέμπτη στις 21:00
Πρεμιέρα 15/11/2017
Εισιτήρια  12€ γενική είσοδος, 10€ φοιτητικό, 5€ ατέλειες & άνεργοι
 
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΜΑΞΟΣΤΟΙΧΙΑ-ΘΕΑΤΡΟ «το Τρένο στο Ρουφ»
Τηλ. 210 5298922
καθημερινά (εκτός Δευτέρας) 10.00–14.00 & 18.00–22.00
Σιδηροδρομικός & Προαστιακός Σταθμός Ρουφ, επί της Λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως
10’ με τα πόδια από το ΜΕΤΡΟ Κεραμεικός
Free Wi-Fi / Δωρεάν Parking