ΤΑ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΚΑ ΠΑΙΔΙΑ

της Μαρίας Σούμπερτ

Τον τελευταίο καιρό διαβάζω όλο και περισσότερα βιβλία που απευθύνονται σε γονείς και τα οποία ξεκινούν με την προσπάθεια απενοχοποίησης των γονέων απέναντι στις δυσκολίες και τα προβλήματα των παιδιών τους. Ταυτόχρονα διαβάζω ολοένα και περισσότερα βιβλία όπου οι γονείς «πρέπει» να κάνουν το ένα ή το άλλο και κρίνονται στα μέσα κοινωνικά δικτύωσης ως ανεπαρκείς επειδή κάνουν ή δεν κάνουν κάτι από «ειδικούς» της παιδοψυχολογίας, της ψυχοθεραπείας και της κριτικής γενικότερα. 

Ξεκίνησα λοιπόν να διαβάζω αρκετά δύσπιστη το βιβλίο του γιατρού, παιδοψυχίατρου και καθηγητή στο τμήμα Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Λαβάλ (Κεμπέκ) Μισέλ Μαζιάντ "Οδηγός για προβληματισμένους γονείς. Η αντιμετώπιση των «δύσκολων» παιδιών". Καταρχήν αναρωτήθηκα ποιος και τι ορίζει ένα παιδί ως «δύσκολο» πέραν των γονιών και φροντιστών του. Αφετέρου είχα κουραστεί να διαβάζω βιβλία – συνταγές για μια επιτυχή διαπαιδαγώγηση. Φανταστείτε λοιπόν την έκπληξή μου όταν ήδη από τις πρώτες σελίδες ο Μαζιάντ με ενημέρωνε πως δεν πρόκειται για ένα βιβλίο – συνταγή, αλλά και πως αν μη τι άλλο αυτός που ξέρει καλύτερα ένα παιδί είναι  ο ίδιος ο γονιός.
           
Στην πορεία της ανάγνωσης δεν μπόρεσα να μη σταθώ στην βασική του δήλωση πως ο λόγος για τον οποίο οι γονείς επιτρέπουν πια την ενοχοποίηση απέναντι σε κάθε δυσκολία του παιδιού τους οφείλεται στην χαμηλή τους αυτοεκτίμηση ως γονείς. Ο συγγραφέας και παιδοψυχίατρος θεωρεί πως αυτό οφείλεται πως πλέον οι γονείς κάνοντας πολύ λιγότερα παιδιά και ζώντας μια ζωή συγκριτικά πιο εύκολη από ότι στο παρελθόν –η οποία επιτρέπει περισσότερο χρόνο για σκέψεις- οι γονείς αναλώνονται συνεχώς και αμφιβάλλουν για τις πράξεις τους και τις επιλογές τους. Θα πρόσθετα εδώ πως στην ελληνική τουλάχιστον κοινωνία, όταν οι νέοι δεν ανεξαρτητοποιούνται πλέον στα 20 τους χρόνια, αλλά κατά μέσο όρο στα 28- 32, και οι ίδιοι δεν προλαβαίνουν να αναλάβουν την ευθύνη της δικής τους ζωής προτού αναλάβουν και την ευθύνη μιας νέας ζωής. Και αυτό από μόνο του συμβάλει στην αίσθηση πως ως γονείς είναι «λίγοι». Βοηθάει φυσικά η αυξημένη γνώση, που πλέον κυκλοφορεί σε ατάκες στο φέισμπουκ, σε κάθε είδους ηλεκτρονικές πλατφόρμες, αλλά και από στόμα σε στόμα, όπου εκφράζονται γνώμες και απόψεις χωρίς καν να γνωρίζει κάποιος την συγκεκριμένη οικογένεια στην οποία απευθύνεται. Και το χειρότερο είναι πως επειδή κάθε άποψη έχει τους υποστηρικτές της, αλλά και τους εχθρούς της, ότι και να κάνεις θα βρεθείς στη μέση κάποιος να σε πετροβολάει!
           
Ο Μισέλ Μαζιάντ λοιπόν ξεκαθαρίζει πως η συμπεριφορά και η συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τους γονείς, αλλά από ένα ολόκληρο σύστημα που αλληλεπιδρά και στο οποίο συγκαταλέγονται μεν οι γονείς, αλλά ισότιμα με την ιδιοσυγκρασία του παιδιού, την ψυχική του δομή, το σχολείο και το περιβάλλον του, την σχέση των γονιών μεταξύ τους και πάει λέγοντας. Και όπως υποστηρίζει η συστημική θεωρία, η αλλαγή μπορεί να προκύψει αν αλλάξει ένας παράγοντας παρασέρνοντας στην συνέχεια και τους άλλους. Εκεί μπαίνει ο γονιός: είναι αυτός που οφείλει να προσπαθήσει να κάνει τα πάντα για να βοηθήσει το παιδί του.
           
Πρώτα όμως και προτού αφήσει την τύχη του παιδιού του στα χέρια ενός ειδικού, θα πρέπει ο ίδιος να έχει αναγνωρίσει πως υπάρχει κάποιο πρόβλημα, να το συζητήσει με τον άλλο γονιό, να προσπαθήσουν καταρχήν να το λύσουν, και αν αυτό δεν συμβεί σε εύλογο χρονικό διάστημα να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό που θα έχει κι εκείνος ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα περιθώριο για να προτείνει κάποια λύση.
           
Ταυτόχρονα όμως ο συγγραφέας υποψιάζει τους γονείς να μην επιτρέπουν στον κάθε ένα να εκφέρει άποψη για τον τρόπο που μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Όχι, ένα τρίχρονο παιδί που κοιμάται με τους γονείς του δεν θα έχει προβληματική ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη. Ένα τετράχρονο που ακόμα θέλει το μπιμπερό του δεν θα μείνει καθηλωμένο στο στοματικό στάδιο. Ένα βρέφος που για οποιοδήποτε λόγο δεν έχει θηλάσει δεν θα έχει προβληματική σχέση με τη μητέρα του.
           
Γιατί σημασία εν τέλει δεν έχει το τι κάνεις σε μια δεδομένη κατάσταση, αλλά και το τί περιβάλλει την κατάσταση, ποιες είναι οι σχέσεις που αναπτύσσονται, πόσο λειτουργικές ή μη είναι οι συνθήκες μέσα στις οποίες κινούνται αυτές. Σημασία έχει η ίδια η σχέση, και κανείς δεν μπορεί να ξέρει καλύτερα τη σχέση του με το παιδί του από έναν γονιό. Αρκεί να μην τον έχουν ήδη πείσει πως είναι ανίκανος να αντιμετωπίσει αυτόν τον «μεγάλο άγνωστο», το παιδί του.
 ----------------------------------------------------------------------------------------------------
Μισέλ Μαζιάντ
Οδηγός για προβληματισμένους γονείς
Η αντιμετώπιση των «δύσκολων» παιδιών
Μετάφραση: Αλέξανδρος Πανούσης
εκδόσεις Διάπλαση
ISBN: 978-960-567-155-6
Τιμή Τιμοκαταλόγου: €13.00