ΈΝΑ ΣΩΜΑ ΣΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΕΙΑΣ

4/9/2019

της Μαρίας Σούμπερτ

«Τι μου συμβαίνει;». «Είμαι φυσιολογικός /ή;». «Τι πετάχτηκε τώρα αυτό εδώ;». «Θα μείνω για πάντα έτσι;».

Η εφηβεία έρχεται σαν ένα μεγάλο σοκ στο παιδί που έχει τελειώσει το δημοτικό και μετακινείται ένα βήμα από τη θέση του παιδιού σε μια κατάσταση τόσο περίεργη, παράξενη, άβολη και αμήχανη, που κανείς δεν θα ήθελε να την ξαναζήσει. Κανείς τουλάχιστον που πέρασε μια φυσιολογική εφηβεία. Το σώμα αλλάζει, η φωνή αλλάζει, οι ορμόνες χτυπάνε κόκκινο, ο εγκέφαλος αναπτύσσεται ραγδαία και μέσα από το πολυαγαπημένο μας και τρυφερό παιδί ξεπηδάει σαν άλιεν ο έφηβος. Αυτός ο τύπος ή η τύπισσα, που τα ξέρει όλα, που τα ακυρώνει όλα, γιατί οι φίλοι του/της τα ξέρουν καλύτερα. Και ενώ οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί τραβάνε τα μαλλιά τους για τα πλάσματα εκείνα που ασχολούνται πλέον μονάχα με την εμφάνισή τους και το κινητό τους, δύσκολα μπαίνει κανείς ξανά στη θέση του/της εφήβου που καλείται να επιβιώσει μέσα από όλες αυτές τις αλλαγές, να βάλει ένα όριο στην παρορμητικότητά του και να ελέγξει τον εαυτό του.

Κεντρικό ζήτημα της εφηβείας –που δεν δημιουργείται εκείνη την περίοδο, αλλά αποκρυσταλλώνεται όλη η εμπειρία που έχει δεχθεί ο/η έφηβος από την νηπιακή του ηλικία- είναι η εικόνα σώματος. Όχι επειδή ξαφνικά παθαίνουν κάποια ναρκισσιστική κρίση, αλλά επειδή οι αλλαγές που συμβαίνουν σε αυτό το σώμα, σε συνδυασμό με την αγωνία για την διαμόρφωση ταυτότητας, αλλά και τις αλλαγές σε ψυχικό και εγκεφαλικό επίπεδο, έχουν την τάση να εκφράζονται στο σώμα. Είτε πρόκειται για ερωτισμό και σεξουαλική διάθεση, είτε πρόκειται για την αμηχανία, την κοινωνική κριτική, την ματαίωση των στερεοτύπων, όλοι οι έφηβοι εκφράζουν στην εικόνα τους την ψυχική τους κατάσταση.

Η εφηβεία επίσης είναι η εποχή που εμφανίζονται και εγκαθίστανται –όταν φυσικά το επιτρέπουν οι καταστάσεις - οι εξαρτήσεις, οι οποίες επίσης έχουν μεγάλη επίδραση στο σώμα. Είτε πρόκειται για εξαρτήσεις από ναρκωτικές ουσίες, είτε για διατροφικές διαταραχές, οι έφηβοι και οι έφηβες καλούνται να «αντέξουν» τον εαυτό τους κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες.

Για τον λόγο αυτό, η ψυχολόγος και διδάκτωρ κλινικής ψυχολογίας Ντιάνα Χαρίλα προτείνει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα αυτοεκτίμησης και θετικής εικόνας σώματος, το οποίο μπορεί να πραγματοποιηθεί στο σχολικό πλαίσιο με τους μαθητές όλης της τάξης. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει συζητήσεις πάνω στα πρότυπα ομορφιάς, στην εικόνα σώματος, αλλά και στο τι θεωρείται ένα ιδανικό σώμα. Ανάμεσα στις ασκήσεις που προτείνει η συγγραφέας του βιβλίου είναι και η προσπάθεια διερεύνησης των συναισθημάτων ενός μοντέλου –ενός τυπικού δείγματος ομορφιάς του δυτικού κόσμου. Στόχος της συγγραφέα είναι η δημιουργία μιας εικόνας σώματος λειτουργικής, η οποία να επιτρέπει στον έφηβο να αγαπήσει τον εαυτό του και να αναγνωρίσει τις δυνατότητες και ικανότητές του.

Παρ’ ότι και αυτό το βιβλίο απευθύνεται στο λογικό επίπεδο, μπορώ να κατανοήσω το λόγο για τον οποίο κάτι διαφορετικό δύσκολα θα εντασσόταν στο σημερινό εκπαιδευτικό πρόγραμμα –όταν μάλιστα καλείται να συντονιστεί από τον εκπαιδευτικό. Παρ’ όλ’ αυτά, θα έλεγα πως ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για το σώμα, θα περίμενα να εμπλέκει περισσότερο ενεργά το ίδιο το σώμα στις δράσεις και στη διαδικασία, ίσως με το στόχο να καταρρίψει ορισμένους μύθους, που ενώ γιγαντώνονται στο μυαλό, μπορούν εύκολα να αποδειχθούν σαθροί στην πράξη.