ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΒΡΕΘΗΚΕ ΣΤΟ ΊΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΤΗ ΔΙΠΛΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «Ο ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ/ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ»

του Παναγιώτη Παπαϊωάννου

Είναι γνωστό ότι στους μέσους όρους αριθμού θεατρικών σκηνών και θεατρικών παραστάσεων που κάθε χρόνο ανεβαίνουν, η Αθήνα βρίσκεται ψηλά σε σχέση με τις κυριότερες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Αυτό σημαίνει τουλάχιστον ένα πράγμα: υπάρχουν θεατρικά δρώμενα ποικιλίας θιάσων και σχημάτων, μεγάλων και μικρών, τα οποία αν αφιερώσει κανείς χρόνο, θα τα εντοπίσει και θα τα βρει από ενδιαφέροντα ως σπουδαία.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε για Λογαριασμό του Δικτύου Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων, το θέατρο είναι η μορφή τέχνης που προκαλεί την «περισσότερη συγκίνηση», με ποσοστό 24% των Αθηναίων πολιτών, ενώ το 36% όσων συμμετείχαν στην έρευνα είχαν παρακολουθήσει τουλάχιστον μία θεατρική παράσταση του τελευταίους δώδεκα μήνες.

Ορισμένα αλληλένδετα ζητήματα ανθρωπογεωγραφίας των θεατών, βέβαια, παραμένουν: πόσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να παρακολουθούν θέατρο; Πόσοι και ποιοί έχουν στην κουλτούρα τους το να παρακολουθούν θεατρικές παραστάσεις, αλλά και το ποιοί μπορούν στην ουσία και με ποια κριτήρια να επιλέξουν κάποιες, από αυτές που κάθε χρόνο επιβραβεύονται ως «επιτυχημένες». Σε αμφίδρομη σχέση με όλα τα παραπάνω, τί είδους έργα και με ποιά στόχευση ανεβαίνουν, σε ποιούς απευθύνονται και πώς αυτό λειτουργεί στη σημερινή πολυεπίπεδα δυσχερή κοινωνική συγκυρία ;

«(…) Θα παίρνουν από τα χέρια μας το ψωμί που θα έχουν οι φτιάξει οι ίδιοι με το αίμα και τον ιδρώτα τους, με τα δικά τους χέρια και θα μας ευγνωμονούν που τους το δίνουμε. Το ψωμί, που θα τους το έχουμε πάρει εμείς και θα τους το δίνουμε χωρίς τη δική σου μεσολάβηση, χωρίς θαύμα».

Η πιο πάνω φράση ακούγεται από το στόμα της Λυδίας Κονιόρδου, ως μέρος του κειμένου της συγκλονιστικής παράστασης «Ο ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΉΣ» που ανεβαίνει φέτος στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης σε παραγωγή της «Ομάδας Χρώμα». «Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής» είναι ένα ποίημα, μια παραβολή, που αρχικά είχε γραφτεί από τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι για να αναπτυχθεί σε αυτοτελές έργο, όμως τελικά εντάχθηκε στο πέμπτο κεφάλαιο του πέμπτου βιβλίου του τελευταίου μυθιστορήματος του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα «Οι Αδελφοί Καραμαζώφ». 

Η σπουδαία  ηθοποιός Λυδία Κονιόρδου σε έναν συγκλονιστικό μονόλογο, σε μία συγκλονιστική ερμηνεία

Το ανέβασμα αυτής της παραβολής ως ένα σόλο της μεγάλης μας ηθοποιού έχει στη σημερινή συγκυρία καταλυτική αξία. Τόσο ως διδαχή ενός αποκαλυπτικού, σχεδόν προφητικού κειμένου, όσο και ως υποδειγματική ερμηνεία, που κατακτά το μυαλό και την ψυχή του θεατή, από μια ηθοποιό που αποτελεί, όπως και να το δει κανείς ένα εθνικό κεφάλαιο.
​
Το να μπορείς μόνο με το σώμα, το πρόσωπο και τη φωνή σου, χωρίς την οποιαδήποτε κάλυψη από σκηνικά ή άλλες θεατρικές προεκτάσεις να μεταμορφωθείς σε μια μορφή του Ντοστογιέφσκι και να δώσεις πνοή σ’ ένα κλασσικό σε κάθε στίξη του κείμενο, δεν είναι έργο του οποιουδήποτε ηθοποιού.

Η Λυδία Κονιόρδου, που λοιδορήθηκε όσο ελάχιστοι τα τελευταία χρόνια για την πολιτική της εμπλοκή και για όσα ήταν αναμενόμενο ότι θα ανασκάλευαν οι αντίπαλοί της, θυμίζει με την παρουσία της στον ιεροεξεταστή τί σημαίνει να είσαι μεγάλος θεατρικός ηθοποιός.

Στο κάδρο που έχει φιλοτεχνήσει ο αξιοθαύμαστος Κωνσταντίνος Χατζής, πολυεργαλείο στην ελλειπτική μα τόσο δυνατή παράσταση του υπογείου του ΙΜΚ (διασκευή –σκηνοθεσία, σκηνική εγκατάσταση και φωτισμοί είναι από το δικό του χέρι), ο ντοστογιεφσκικός μονόλογος του Μεγάλου Ιεροεξεταστή του μεσαίωνα, ο οποίος έχοντας απέναντί του το Χριστό στη δεύτερή του παρουσία, όπως θέλει ο μύθος της παραβολής «κάποια στιγμή στη Σεβίλλη», αποτελεί έναν ύμνο στην ελευθερία της συνείδησης του ανθρώπου, ποιότητα που μόνον ο Χριστός με το ζωντανό του παράδειγμα θέλησε να του χαρίσει ως ευλογία. Ευλογία την οποία η ιδιοτελής φύση του ανθρώπου, εκμεταλλεύεται, αγωνιωδώς, με υπαρξιακή εξάρτηση από την περατότητά του, σε βάρος των συνανθρώπων του.

Η δύναμη της κάθε παράστασης επιλέγει το κοινό της, εν προκειμένω πάντως ακόμη κι αν δεν το επιλέγει με το θέμα της εξαρχής, στο τέλος της, το αφήνει με έναν βαθμό καθαρτήριας συνειδητοποίησης κάποιων στοιχείων που έχει ξανακούσει και επεξεργαστεί πολλαπλώς στη μέχρι τώρα ζωή του. Χωρίς να υπολείπεται σε αισθητική, επιτελεί, δηλαδή, μια παιδευτική λειτουργία. 

Πριν τον «Ιεροεξεταστή», κάθε Κυριακή ανεβαίνει και το άλλο έργο του Ντοστογιέφσκι, οι «Δαιμονισμένοι», κι αυτό υπό την αιγίδα της «Ομάδας Χρώμα», με τον Κωνσταντίνο Χατζή και πάλι σε διασκευή – απόδοση – σκηνοθεσία και σκηνική εγκατάσταση. Το έργο έχει γραφτεί 8 χρόνια πριν τον «Ιεροεξεταστή» και είναι από τα πιο πυρετώδη, σκοτεινά και συμβολικά έργα του. Στο επίκεντρο, ο Νικολάϊ Σταυρόγκιν, ένας Ρίπλεϋ 100 χρόνια πριν από αυτόν της Πατρίσια Χάϊσμιθ. Μια μορφή γοητευτική μέσα στην τραγικότητά της – πρώτα απ’ όλα για τον δημιουργό της, τον θρήσκο και χωμένο στην ενοχή  και τις αδυναμίες 50χρονο Ντοστογιέφσκι. Ο Σταυρόγκιν δεν έχει ενοχές, δεν αντιλαμβάνεται τίποτε περισσότερο από τη δική του απόλαυση, την δική του ανάγκη να παίρνει αυτό που θέλει, ακόμη και αν χρειάζεται να προδώσει, να εξαπατήσει, να σκοτώσει. Γύρω του, ως δορυφόροι, περιστρέφονται και διαστρέφονται από τη συμπεριφορά του, από τους δαίμονές του ο Κυρίλοφ και ο Σάτοφ, ενώ γίνεται θύμα η ίδια του η γυναίκα, Μαρία Τιμοφέγιεβνα.  Ο Σταυρόγκιν αδυνατεί να νιώσει, κι όμως σ΄ όλο το έργο, αυτό που αποζητά είναι κάποιον να τον συγχωρέσει, απηχώντας τις ιδέες του ίδιου του συγγραφέα που είχε πειστεί, μετά την επιστροφή του από την εξορία της Σιβηρίας το 1870 ότι η τελική πνευματική λύση βρίσκεται στο αγκάλιασμα της χριστιανικής πίστης.

Η πολιτική, φιλοσοφική έως και σατυρική πυκνότητα του έργου εν προκειμένω είναι δύσκολο να αποδοθεί και να περάσει στον μη μυημένο. Η ομάδα Χρώμα προσφέρει νευρώδεις ερμηνείες από όλους ανεξαιρέτως τους συντελεστές: ο Θεοχάρης Ιωαννίδης ως Σταυρόγκιν, Νίκος Μάνεσης ως Κυρίλοφ, Νίκος Λεκάκης ως Σάτοφ, Ηλέκτρα Καρτάνου ως Μαρία Τιμοφέγιεβνα και βέβαια, Κωνσταντίνος Χατζής σε διπλό ρόλο, ως μοναχός Τύχωνας και αρχηγός ομάδας ανατροπέων αναρχικών Πιοτρ Βερχοβένσκι, οι οποίες αποσπούν την προσοχή και αντανακλούν το πόσος ιδρώτας και ψυχή έχουν χυθεί στο δούλεμά τους, όμως η συνολική απόδοση του έργου, ελλειπτική και βασισμένη στην φωτοσκίαση από άποψη, παραμένει δύσκολη, χωρίς δραματουργικές υποδοχές απλοποίησης (λ.χ. έναν αφηγητή ή έναν πρόλογο) για τον όχι καλά διαβασμένο θεατή.

Η διπλή αυτή Ντοστογέφσκεια δόση δράματος χωρίς διδακτισμό, αλλά με ξεκάθαρη θέση των ανθρώπων που με σεβασμό τα διαχειρίζονται, τα αποδίδουν και τα υπηρετούν δεν μπορεί παρά να καταλείπει στο θεατή την πολύτιμη αίσθηση μας λύτρωσης, μέσα από την υπενθύμιση ιδανικών και ιδεών, πνευματικών αντικειμένων δύσκολων για όσους αντιμετωπίζουν το θέατρο είτε ως «απλή ψυχαγωγία’ με εμμονή στη ρηχότητα της έξης, είτε ως προβολική διαχείριση των ψυχαναλυτικών τους αναγκών.

"Δαιμονισμενοι", του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι...νέοι και ταλαντούχοι ηθοποιοί σε αξιοσημείωτες ερμηνείες

Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
​
Υπόγειος Χώρος
 
Μέγας Ιεροεξεταστής –Δαιμονισμένοι
του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
 
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Χατζής
Στο ρόλο του Μεγάλου Ιεροεξεταστή η Λυδία Κονιόρδου
 
Πρεμιέρα: Παρασκευή 4 Οκτωβρίου 2019
Στον ειδικά διαμορφωμένο Υπόγειο Χώρο

Συντελεστές παραστάσεων:

Μέγας Ιεροεξεταστής
Διασκευή-Απόδοση-Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Χατζής
Σκηνική Εγκατάσταση: Λία Ασβεστά – Κωνσταντίνος Χατζής
Βοηθός σκηνοθέτη: Ηλέκτρα Καρτάνου
Γυαλί Ταμπούρ: Ευγένιος Βούλγαρης
Μέγας Ιεροεξεταστής: Λυδία Κονιόρδου
 
Δαιμονισμένοι
Διασκευή-Απόδοση-Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Χατζής
Διεύθυνση Παραγωγής: Κωνσταντίνα Αγγελέτου
Σκηνική Εγκατάσταση: Λία Ασβεστά – Κωνσταντίνος Χατζής
Ζωγραφικά πορτραίτα: Βαγγέλης Κοτσολάκος
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Αλέξανδρος Μέντης
Κίνηση: Άγγελος Παπαδόπουλος
Ακροβατικά: Ηλέκτρα Καρτάνου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαρίλια Μητρούση – Ηλέκτρα Καρτάνου
Ειδικό μακιγιάζ: Λιλά Μαρή
Κοστούμια: Miranda Dempsey
 
Παίζουν:
Θεοχάρης Ιωαννίδης 
Ηλέκτρα Καρτάνου
Νίκος Λεκάκης
Νίκος Μάνεσης 
Κωνσταντίνος Χατζής
 
Χρήσιμες πληροφορίες-πληροφορίες εισιτηρίων:
Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (Πειραιώς 206, Ταύρος) - Υπόγειος Χώρος
 
Παραστάσεις: 4/10/2019 - 1/12/2019
Παρασκευή: Οι Δαιμονισμένοι - 21.00
Σάββατο: Ο Μέγας Ιεροεξεταστής - 21.00
Κυριακή: Οι Δαιμονισμένοι & Ο Μέγας Ιεροεξεταστής - 18:00
(ενιαία παράσταση με ενδιάμεσο διάλειμμα)
 
Τιμές εισιτηρίων: 
Παραστάσεις Παρασκευής και Σαββάτου: προπώληση 12€
​στην είσοδο 15€, μειωμένο: 12€ (*) 
Ενιαία παράσταση Κυριακής: γενική είσοδος: 20€
 
Προπώληση εισιτηρίων:
Ηλεκτρονικά στο 
https://www.ticketservices.gr/event/afieroma-ston-fiontor-ntostogiefski/?lang=el
Στο εκδοτήριο εισιτηρίων της Ticketservices,  Πανεπιστημίου 39, Αθήνα Στα καταστήματα PUBLIC σε όλη την Ελλάδα
Στα ταμεία του Ιδρύματος Κακογιάννης: Δευτέρα-Παρασκευή 11:00 - 14:00 και μία ώρα πριν έναρξη κάθε παράστασης.
Τηλεφωνικά στο 210 7234567

Στάθμευση στο εμπορικό κέντρο athensheart