ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΠΡΟΣΩΠΑ ΕΡΙΦΥΛΛΗ ΜΑΡΩΝΙΤΗ

της Μαρίας Σούμπερτ

Για να είμαι ειλικρινής η επαφή μου με την επικαιρότητα είναι αρκετά περιορισμένη τον τελευταίο καιρό, οπότε μπορεί να είμαι και η τελευταία που έμαθε πως η Αθήνα επιλέχθηκε να είναι Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου από τον Απρίλη του 2018 και για έναν ολόκληρο χρόνο. Επειδή όμως αγαπώ το βιβλίο και τους ανθρώπους που διαβάζουν είχα την υποχρέωση να μάθω περισσότερα! Τι κάνει, λοιπόν, ξεχωριστή αυτή τη διοργάνωση; Τι προγραμματισμός υπάρχει με στόχο το παιδικό βιβλίο και τους αναγνώστες –παιδιά;
         
Είναι γεγονός πως το αναγνωστικό κοινό της Ελλάδας δεν φαίνεται να έχει αλλάξει ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια –παραμένει πολύ μικρό. Το ποσοστό αυτό όμως μπορεί να αλλάξει αν εισάγουμε τα παιδιά σταδιακά και με όσο το δυνατό πιο πολύχρωμο και παιγνιώδη τρόπο στη διαδικασία καταρχήν του ξεφυλλίσματος εικονογραφημένων παραμυθιών και στη συνέχεια ανάγνωσης βιβλίων –κατάλληλων φυσικά για την ηλικία τους. Γιατί το βιβλίο δεν είναι απλώς δείκτης πολιτισμού, αλλά και φορέας έμπνευσης και ελπίδας. Ελπίδας για εμένα πως ένα παιδί που διαβάζει και ξεφυλλίζει πολύχρωμα βιβλία, θα μπορέσει αργότερα να γίνει ένας ικανοποιημένος ενήλικος. Που συνεχίζει φυσικά να διαβάζει και να ξεφυλλίζει βιβλία.
         
Ρωτήσαμε την Εριφύλη Μαρωνίτη,  Συντονίστρια Προγράμματος της διοργάνωσης Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του Δήμου Αθηναίων, για την διοργάνωση αυτή και εκείνη μας απάντησε….

Μπορείτε να μας πείτε κάποια πράγματα για το θεσμό και πώς επιλέχθηκε φέτος η Αθήνα; 
 Η Αθήνα είναι η 18η πόλη που φιλοξενεί τη σημαντική αυτή διοργάνωση για το βιβλίο, από την έναρξη της πρωτοβουλίας της UNESCO το 2001, με πρώτο σταθμό τη Μαδρίτη. Από τις 23 Απριλίου 2018 και για μια ολόκληρη χρονιά η Αθήνα είναι λοιπόν Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου. Η Αθήνα κέρδισε την τιμητική αυτή διάκριση με την πρωτότυπη πρόταση που κατέθεσε ο δήμος Αθηναίων και η επιλογή ανακοινώθηκε τον Σεπτέμβριο 2016 από την UNESCO.
Η πρόταση αφορούσε ένα συλλογικό εγχείρημα με επίκεντρο το βιβλίο, την αφήγηση, τον πολιτισμό, το παιδί, την κοινωνία πολιτών. Όπως επισήμανε ο εκπρόσωπος της UNESCO που ήρθε στην Αθήνα για την έναρξη της διοργάνωσης, η UNESCO επιλέγει κάθε πόλη ανάλογα με τις προτεραιότητες, τις ανάγκες και τη δουλειά που έχει προηγηθεί στην εκάστοτε πόλη. Η πρόταση του δήμου Αθηναίων διακρίθηκε, και μάλιστα ομόφωνα, γιατί συνδέει το βιβλίο με τη χαρά και τη δημιουργία, γιατί προωθεί τις συνεργασίες μεταξύ των δημοσίων και ιδιωτικών φορέων και των δημιουργικών ομάδων της πόλης, και γιατί δίνει έμφαση στη συμμετοχή όλων των πληθυσμών που ζουν στην Αθήνα.
Τα τελευταία χρόνια η Αθήνα εξελίσσεται σε μια δυναμική δημιουργική σκηνή, ένα πεδίο διαλόγου, πρωτοπορίας και ελεύθερης έκφρασης, ανοιχτό σε όλες και όλους, χωρίς αποκλεισμούς. Ο σύγχρονος πολιτισμός μαζί με τη μοναδική πολιτιστική κληρονομιά της πόλης στηρίζουν σταθερά και με εντυπωσιακά αποτελέσματα τη ανοδική πορεία της Αθήνας στον τουρισμό, με περισσότερους από 5 εκατομμύρια επισκέπτες το 2017. Το 2017 ο δήμος Αθηναίων φιλοξένησε από κοινού με το Κάσελ, τη φημισμένη εικαστική διοργάνωση σύγχρονης τέχνης, τη documenta 14, που έφερε 350.000 ξένους επισκέπτες αλλά και δημιουργούς που επέλεξαν τελικά την πόλη ως τόπο διαμονής. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Αθήνα βραβεύτηκε ως ο καλύτερος ανερχόμενος προορισμός πολιτισμού για το 2017 από το LeadingDestinationsAward, τα γνωστά κι ως Όσκαρ των Μουσείων.
 
Ποιος είναι ο στόχος της διοργάνωσης Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του δήμου Αθηναίων όσο αφορά το παιδικό βιβλίο; 
Η διοργάνωση στοχεύει (και) στο παιδικό και νεανικό κοινό, καθώς είναι η ηλικία που διαμορφώνονται οι αναγνωστικές συνήθειες και η όποια σύνδεση με τις ηλικίες αυτές είναι μια επένδυση για το μέλλον. Δεν επιδιώκουμε απλά την προώθηση του παιδικού βιβλίου, αλλά το να συνδυαστεί το βιβλίο με δράσεις, δημιουργία κι άλλες τέχνες, ώστε να αποσυνδεθεί από διδακτισμό και οποιαδήποτε στεγνή διαδικασία μάθησης και να συνδεθεί με ευχαρίστηση, ενδιαφέρον, περιέργεια, παιχνίδι και απόλαυση.
Γι’ αυτό και θα δείτε ότι το πρόγραμμα περιλαμβάνει ποικίλες πρωτότυπες δράσεις: Η Κινητή Βιβλιοθήκη που θα λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, ενθουσιάζει τα παιδιά και θα αγκαλιάσει κάθε γειτονιά της πόλης και κάθε ηλικία. Υπάρχει πλανόδια βιβλιοθήκη που απευθύνεται και σε παιδιά εκτός σχολικού πλαισίου. Τα βιβλία σε ρόδες απευθύνονται για πρώτη φορά σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Άλλωστε ο δήμος ίδρυσε πριν λίγα μόλις χρόνια την πρώτη δημοτική βιβλιοθήκη που απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας και νήπια στο Κέντρο για το Παιδί και τον Πολιτισμό (πρώην ΚΠΑΠΑΨ) στους Αμπελόκηπους. Στο πλαίσιο του προγράμματος Ανοικτά σχολεία δημιουργήθηκε πρόσφατα μαζί με τα παιδιά και νέους αρχιτέκτονες η ανταλλακτική βιβλιοθήκη στο 45ο Δ.Σ. Αθήνας, που ευελπιστούμε ν’ αποτελέσει μια καλή πρακτική που θα εφαρμοστεί κι αλλού.
Σε συνεργασία με προγράμματα του δήμου και με οργανώσεις υλοποιούνται προγράμματα και δράσεις, όπως διαγενεακές αναγνώσεις, όπου παιδιά διαβάζουν σε ηλικιωμένους, άτομα με προβλήματα όρασης, ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, όπως παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες. Ειδικά σε αυτούς τους πληθυσμούς, το ζητούμενο είναι όχι να σχεδιάζουμε κάτι για αυτούς, αλλά κάτι που προέρχεται από τους ίδιους και γίνεται με τη δική τους συμμετοχή, συχνά δε, στην περίπτωση παιδιών μεταναστών ή προσφύγων, οι δράσεις πραγματοποιούνται στη γλώσσα τους ή μεταφράζονται σε αυτήν με την εμπλοκή της κοινότητας.
 
Υπάρχει ξεχωριστή συνεργασία με τους εκδοτικούς οίκους και τους Έλληνες συγγραφείς; Πώς γίνεται η επιλογή των δράσεων;
Οι εκδότες μέσω των συλλογικών τους οργάνων συμμετείχαν ήδη από την κατάρτιση της πρότασης προς την UNESCO, καθώς, όπως είπα παραπάνω, υπήρξε και αυτή ένα συλλογικό εγχείρημα - μια φιλοσοφία και τρόπος δουλειάς που διέπει το δήμο εν γένει. Στη συνέχεια υπήρξε και θεσμική συνεργασία μαζί τους και ουσιαστική, καθώς οι συγγραφείς, Έλληνες και ξένοι, δεν μπορεί παρά να είναι το απαραίτητο συστατικό στοιχείο μιας Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου!
Οι συγγραφείς εντάσσονται σε όλες τις θεματικές ενότητες του προγράμματος, αναλόγως με το κοινό στο οποίο απευθύνεται η εκδήλωση / δράση και με την επιδίωξη αυτό να είναι όσο δυνατόν πιο διευρυμένο.
Ήδη έχουν επισκεφθεί τη χώρα μας πολύ σημαντικοί συγγραφείς από το εξωτερικό, όπως η νομπελίστα Χέρτα Μύλερ, ο Ίαν ΜακΓιούαν, ο Αβραάμ Γεοσούα και αναμένονται πολλοί ακόμα, όπως ο βραβευμένος με Μπούκερ το 2017 Αμερικανός συγγραφέας George Saunders στις 30 Ιουνίου. Στις εκδηλώσεις λόγου και στα στρογγυλά τραπέζια συζητώνται σύγχρονα ζητήματα που άλλοτε ενώνουν  - ή και συχνά διχάζουν! Επιδίωξη είναι τα βιβλία να είναι η αφορμή για συζητήσεις, debates και αναλύσεις ποικίλων θεμάτων, εμπνευσμένες πάντα από τον κόσμο του βιβλίου και του σύγχρονου προβληματισμού.
Οι δε Έλληνες συγγραφείς, πέρα από συζητήσεις, διαλέξειςή παρουσιάσεις, εντάσσονται στις περισσότερες δράσεις του προγράμματος. Όπως οι Αθηναϊκές Διαδρομές Βιβλίου, όπου συγγραφείς, επαγγελματίες του βιβλίου και επιστήμονες μας ξεναγούν σε γειτονιές και διαδρομές της Αθήνας που είτε έγιναν σκηνικό για τις ιστορίες και περιπέτειες των ηρώων τους, είτε περιέχουν ένα κομμάτι της ιστορίας της πόλης από το πρόσφατο παρελθόν, καθώς και σε ιστορικά λογοτεχνικά καφενεία, βιβλιοπωλεία και εκδοτικούς οίκους. Με αφετηρία και οδηγό βιβλία Ελλήνων συγγραφέων που μιλούν για την Αθήνα ή αυτή αποτελεί σκηνικό των ιστοριών τους, συναντιόμαστε σε τοπόσημα της Αθήνας και ξεκινάμε τη διαδρομή μας ανακαλύπτοντας κρυμμένους θησαυρούς της πόλης. Όπως επίσης η Σκυταλοδρομία Λόγου, όπου συγγραφείς επιλέγουν ο καθένας το αγαπημένο του βιβλίο από διαφορετική κατηγορία λόγου (Ποίηση, Ιστορία, Βιογραφία/ Απομνημονεύματα/ Ημερολόγιο, Μυθιστόρημα, Νουβέλα-Διήγημα, Επιστήμη, Θέατρο, Βιβλία για παιδιά και εφήβους, Φιλοσοφία, Κριτική-Δοκίμιο, κ.ά.). Στη συνέχεια καλούν το συγγραφέα του βιβλίου αυτού σε ένα ανοικτό, δημόσιο διάλογο, παραδίδοντάς του τη Σκυτάλη προκειμένου, στην επόμενη εκδήλωση, να επιλέξει και να παρουσιάσει τον επόμενο από τους δώδεκα. Είναι μια δράση με σασπένς αλλά και με πολλή αλληλεγγύη, που διαρκεί όλη τη χρονιά της διοργάνωσης. Αλλά και σε δράσεις κι εκδηλώσεις με παιδιά έχουμε Έλληνες συγγραφείς, στα Ανοικτά σχολεία, σε συνεργασίες με φεστιβάλ, σε εκθέσεις, στο πρόγραμμα Ανοικτές Συλλογές, και αλλού. Αν δείτε το πρόγραμμα, θα καταλάβετε πόσο αναπόσπαστο μέρος του είναι οι συγγραφείς!
 
Έχοντας λοιπόν μια πιο αναλυτική ματιά του τι σημαίνει Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου, δεν μένει παρά να επισκεφτούμε και να συμμετάσχουμε στις δράσεις της! Μάθετε περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα των παιδικών εκδηλώσεων, αλλά και για το αντίστοιχο των εκδηλώσεων για ενηλίκους στο επίσημο site της διοργάνωσης: https://athens2018.gr/