ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΠΡΟΣΦΥΓΑ

της Μαρίας Σούμπερτ

Τι είναι αυτό που μοιάζει στις προσφυγικές ιστορίες; Ασχέτως γλώσσας και θρησκείας, πολιτιστικής κληρονομιάς και οικονομικής επιφάνειας. Η απώλεια πατρίδας, η απώλεια της ταυτότητας, το ταξίδι με τα φαντάσματα του παρελθόντος που κάποιος δυσκολεύεται να αποχωριστεί. Άνθρωποι σε σοκ που δεν ξέρουν πώς και τι να θρηνήσουν, αποκομμένοι βίαια από την οικογένειά τους, το παρελθόν τους, που προσπαθούν να επιβιώσουν σε ένα παρόν χωρίς καμία βεβαιότητα για το μέλλον. Μελετώντας ο Γάλλος ψυχίατρος και ψυχαναλυτής  Σερζ Τισερόν τα Οικογενειακά Μυστικά, ενέταξε στις έρευνές του και στη θεωρία του και την απώλεια πατρίδας και την γενοκτονία –έχοντας στο νου του το Ολοκαύτωμα- στα βαθιά τραυματικά γεγονότα που αφορούν ζητήματα ζωής, καταγωγής και κοινωνικού αποκλεισμού. Το άτομο αδυνατεί να επεξεργαστεί αυτό το ισχυρό τραύμα, μένοντας με μια βαθιά αγιάτρευτη πληγή. Συχνά, λοιπόν, οι πρόσφυγες θα φαίνεται πως ζουν τη ζωή τους σα να μην έχει συμβεί κάτι, στην ουσία όμως το τραύμα της μιας γενιάς θα περάσει στην επόμενη και στην μεθεπόμενη. Το τραύμα της προσφυγιάς λειτουργεί διαγενεακά, επηρεάζει τις επερχόμενες γενιές είτε λόγω της απώλειας, είτε λόγω των συναισθημάτων θυμού, φόβου και τρόμου που αφήνει η ίδια η εμπειρία.
           
Τι συμβαίνει όμως με τους πρόσφυγες; Από τη στιγμή που θα πατήσουν το πόδι τους σε μια άλλη γη, γίνονται οι «ξένοι» -πρόσωπα ιερά και τρομακτικά ταυτόχρονα, άλλοι θα παράσχουν βοήθεια, άλλοι θα τους διώξουν. Ήδη από τις πρώτες κοινωνίες και οργανωμένες κοινότητες, ο ξένος έπρεπε να διαμείνει για ένα χρονικό διάστημα σε ένα ιερό ενδιάμεσο χώρο, όπου κανείς –θεωρητικά- δεν θα τον πειράξει, μέχρι να βρεθεί ο τρόπος να ενταχθεί στη νέα κοινότητα. Οι πρόσφυγες που καταφθάνουν στην Ελλάδα σήμερα διαμένουν σε «δομές φιλοξενίας». Ορισμένοι έχουν κάνει κατάληψη στο Μπάγκειον, στο ξενοδοχείο στην Ομόνοια. Περίπου 100 χρόνια πριν, οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας διέμειναν στο μισοκατεστραμένο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών.
           
Για αυτούς τους Έλληνες πρόσφυγες έγραψε η Αγγελική Δαρλάση σε ένα μυθιστόρημα που δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε εφήβους –αγγίζει έντονα και τον ενήλικα αναγνώστη. Χωρίς να έχει την ανάγκη να δηλώσει την περίπτωση, χωρίς να μεταχειρίζεται την εύκολη συγκίνηση της μικρασιατικής καταστροφής, η Αγγελική Δαρλάση γράφει εν τέλει ένα μυθιστόρημα για όλους τους πρόσφυγες. Που πρέπει να βρουν τον ενδιάμεσο μεταβατικό τους τόπο, να αποχαιρετίσουν τα φαντάσματά τους και να προχωρήσουν. Έτσι τουλάχιστον προσπαθεί να κάνει ο Δρόσος, το έφηβο αγόρι που ζει σε ένα θεωρείο, που χάνει την αδερφή του την Αρετή και μεγαλώνει με την Δόμνα μια ξένη γυναίκα.
           
Αυτό που είναι ξεχωριστό στο βιβλίο της Αγγελικής Δαρλάση είναι η οπτική μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, ο τρόπος που βιώνει την απώλεια και το σοκ, η διαδικασία που χρειάζεται για να διαχειριστεί το πένθος του. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος διαχείρισης από το θέατρο –το θέατρο σαν τόπος και σαν τρόπος θα λειτουργήσει θεραπευτικά για τον Δρόσο, θα του δώσει ένα υποκατάστατο σπιτιού, ένα υποκατάστατο κοινότητας, αλλά θα τον βοηθήσει και να αποχαιρετίσει.
 ----------------------------------------------------------------------------------------------------
Αγγελική Δαρλάση
Το αγόρι στο θεωρείο
εκδόσεις Μεταίχμιο
ISBN:  978-618-03-1243-0
Τιμή: 11€