ΕΝΑΣ ΓΑΤΟΣ ΦΟΒΕΡΟΣ

της Μαρίας Σούμπερτ

Απ’ όλα τα λαϊκά παραμύθια με ήρωες ζώα, ο Παπουτσωμένος Γάτος είναι το πιο ευφάνταστο. Όχι απλώς επειδή ανθρωποποιεί το γάτο φορώντας του μπότες και καπέλο, αλλά και επειδή ο γάτος αυτός συμπεριφερόμενος σαν άνθρωπος θα υπηρετήσει τον αφέντη του, έναν φτωχό νέο που δεν έχει τίποτα άλλο στον κόσμο και θα τον κάνει πλούσιο. Ο γάτος αυτός που θα χρησιμοποιήσει την πονηριά του, φαίνεται να γεννήθηκε προς τα τέλη του 17ου αιώνα στην Ιταλία –ή τουλάχιστον εκεί καταγράφηκε για πρώτη φορά- και εκείνα τα χρόνια έφτασε στα χέρια και του Περό για να κάνει κι εκείνος τη δική του καταγραφή.
           
Αλλά ας πάρουμε τα στοιχεία από την αρχή. ..

Στην τελευταία σελίδα του βιβλίου της Κιμ Κιόνγκ Χουά αναφέρεται πως για τον Περό η εξωτερική εμφάνιση είχε μεγάλη σημασία, αφού αυτή μπορούσε να σου αλλάξει ακόμα και θέση στην κοινωνία. Αυτό λοιπόν είναι ένα εφόδιο που όχι μόνο μεθοδεύει για τον φτωχό νέο του παραμυθιού του, αλλά το προϋποθέτει και για τον γάτο. Για να πάρει κανείς το γάτο στα σοβαρά πρέπει να ντυθεί ανθρώπινα.
           
Ένα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο στο παραμύθι του Περό, όπως το μεταγράφει η Κιμ Κιόνγκ Χουά και το μεταφράζει η Εύη Γεροκώστα είναι η παθητικότητα του νέου σε αντιδιαστολή με την ενεργητικότητα του γάτου. Ο νέος δεν έχει προσπαθήσει για τίποτα. Του τυχαίνει στην κληρονομιά ο γάτος, του τυχαίνει η καλή του τύχη –με την τύχη και το τυχαίο να αποτελούν το σημαντικότερο στοιχείο του παραμυθιού.
           
Ένα τρίτο στοιχείο είναι η χρήση του ζώου ως βοηθού του ανθρώπου, αλλά σε ένα ισότιμο επίπεδο ή σχεδόν ισότιμο. Ο γάτος λειτουργεί όπως θα λειτουργούσαν οι Ζάννοι της Commedia dell Arte, οι πονηροί υπηρέτες που έχουν σαν στόχο την ευημερία του λίγο αθώου, ανίκανου, παροπλισμένου αφέντη τους ή της κοπέλας που θέλουν να κερδίσει αυτόν που αγαπά. Η χρήση του ζώου ως βοηθού βέβαια, δεν είναι κάτι που ανακαλύφθηκε εκείνη την περίοδο, αφού έχει τις ρίζες του βαθιά στην ινδοευρωπαϊκή παράδοση.
           
Ένα τέταρτο στοιχείο που χαρακτηρίζει το παραμύθι είναι η πονηριά. Ίσως θα έπρεπε να πάμε στην αρχή και να ξεκινήσουμε με αυτό, αλλά δεν έχει σημασία. Η επιλογή της γάτας δεν φαίνεται τυχαία στο παραμύθι αυτό. Η γάτα είναι πονηρή –αλλά όχι «κακιά» όπως θεωρούταν η αλεπού. Έτσι θα κοροϊδέψει τον βασιλιά, θα κερδίσει την βασιλοπούλα για τον αφέντη της, θα πείσει τους χωριανούς τι πρέπει να πούνε, και θα κατατροπώσει το λιοντάρι σε μια ωραία αφήγηση όπου η σελίδα του λιονταριού ανοίγει και αναπτύσσεται.  
           
Πάνω απ’ όλα όμως ο Παπουτσωμένος Γάτος φαίνεται να είναι ένα παραμύθι για την επιθυμία, την πιο κρυφή επιθυμία που κανείς δεν θα τολμούσε να εκφράσει και που για χάρη του φτωχού νέου μονάχα ένα ομιλών ζώο θα μπορούσε να αναλάβει. Πρόκειται λοιπόν για ένα παραμύθι από την λαϊκή παράδοση με όλο το φορτίο που εκείνη κουβαλάει –για τη διαχείριση του φόβου, του άγχους και της επιθετικότητας-, το οποίο η  Κιμ Κιόνγκ Χουά διασκευάζει με τέτοιο τρόπο που να μπορεί να διαβαστεί και σήμερα στα παιδιά, χωρίς τον φόβο των γονιών πως θα τα ταράξει.
           
Μου φέρνει στο μυαλό ένα παιχνίδι στο οποίο οι συμμετέχοντες παίζουν χαλασμένο τηλέφωνο με κίνηση, και στο οποίο η κίνηση με την οποία ξεκινάει ο πρώτος όλο και μεταλλάσσεται περνώντας από σώμα σε σώμα. Έτσι και με τα λαϊκά παραμύθια. Αλλάζουν κάθε φορά που κάποιος τα διηγείται, κρατώντας ζωντανά τα στοιχεία εκείνα που αγγίζουν όλους μας, αλλά μορφοποιώντας το ύφος, την ένταση και την ανακούφιση ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο ακούγονται. Στην περίπτωση αυτή, η διασκευή της Κιμ Κιόνγκ Χουά κρατάει μια ισορροπία ανάμεσα στην ένταση και την ανακούφιση, εντάσσοντας στην αφήγηση και την όμορφη εικονογράφηση του Γκαμπριέλ Πατσέκο.

Κιμ Κιόνγκ Χουά
Ο παπουτσωμένος γάτος 
του Σαρλ Περό

Εικονογράφηση: Γκαμπριέλ Πατσέκο
Μετάφραση: Εύη Γεροκώστα
​
Κόκκινη Κλωστή Δεμένη
ISBN: 978–618–5151–72–0
Τιμή: €13,90
Ηλικία: 6+ ετών
 

---