ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΤΟ ΈΧΟΥΝ ΑΝΑΓΚΗ

της Μαρίας Σούμπερτ

​«Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας» έλεγε ο Κάρολος Κουν και ο Πήτερ Μπρουκ συμπληρώνει πως «Το θέατρο είναι ζωή». Ήδη από τα αρχαία χρόνια και τις πρωτόγονες κοινωνίες, το θέατρο ενυπάρχει στις θεραπευτικές τελετουργίες, αλλά και σε εκείνες που συγκρατούν την κοινότητα σφιχτά δεμένη. Αργότερα τα Ασκληπιεία χτίζονταν δίπλα στα αρχαία θέατρα –με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το Ασκληπιείο της Επιδαύρου, ενώ στο Μεσαίωνα και την Αναγέννηση αναπτύχθηκαν θεατρόμορφες γιορτές που απελευθέρωναν το άτομο από τις αυστηρές κοινωνικές και θρησκευτικές επιταγές.

Γυρίζοντας τις σελίδες του χρόνου θα φτάσουμε στο 18ο και 19ο αιώνα όπου μέσα στα νοσοκομεία προβλεπόταν ειδικός χώρος για την παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων, για να καταλήξουμε στο σήμερα όπου το θέατρο λειτουργεί πλέον εκτός από ψυχαγωγικά - αφυπνιστικά, και θεραπευτικά. Και παρ’ ότι η καθαρά ψυχοθεραπευτική μορφή του θεάτρου πλέον εκφράζεται μέσα από τη δραματοθεραπεία, συνεχίζονται οι μεγάλες εκείνες προσπάθειες να στηρίξουν παιδιά που βρίσκονται σε ανάγκη ή να αφυπνίσουν το παιδικό κοινό για τα παιδιά αυτά.
           
Θυμάμαι το έργο «Αγαπητέ Θεέ», που βασίστηκε στο βιβλίο «Όσκαρ» του Ερίκ-Εμανουέλ Σμιτ και έχει ως ήρωα ένα παιδί σε παιδιατρική κλινική, αλλά και το φετινό «Ως την άκρη του κόσμου» της Μαρίας Παπαγιάννη και του Θάνου Μικρούτσικου για τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα. Δύο πληθυσμιακές ομάδες ευάλωτες που χρειάζονται να δουν, ζήσουν και να επωφεληθούν από την εμπειρία του θεάτρου. 

Σε αυτές τις ομάδες απευθύνονται οι δράσεις που οργανώνουν οι δύο μεγαλύτεροι Δήμοι της Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων και το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
           
Για δεύτερη χρονιά το Κέντρο Ένταξης Μεταναστών του Δήμου Αθηναίων διοργανώνει θεατροπαιδαγωγικά εργαστήρια για παιδιά και εφήβους με προσφυγική και μεταναστευτική καταγωγή, με στόχο την κοινωνικοποίηση, την υποστήριξη της δημιουργικής ανάπτυξης και την αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών της κοινότητας, προσφέροντας σε περισσότερους από εκατό ανηλίκους τη δυνατότητα να γνωρίσουν –ορισμένοι για πρώτη φορά- το τι σημαίνει θέατρο, αλλά και να αναπτύξουν την ενσυναίσθηση, να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους και να αντισταθούν στον εκφοβισμό και την περιθωριοποίηση.  Αυτή τη χρονιά περίπου τριάντα παιδιά και έφηβοι από την Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας Ελαιώνα παρακολουθούν τα εργαστήρια θεατρικού παιχνιδιού και επισκέπτονται με τις ««Διαδρομές Πολιτισμού» διάφορα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης.
           
Η θεατρολόγος του Κ.Ε.Μ. Δήμου Αθηναίων, Κατερίνα Τίγκα μας λέει πως «Από τον Φεβρουάριο του 2019 μέχρι και σήμερα σχεδιάζω και υλοποιώ εργαστήρια θεατρικού παιχνιδιού για παιδιά και δημιουργικά εργαστήρια/επισκέψεις σε πολιτιστικές εκδηλώσεις και θέατρα για εφήβους προσφυγικής καταγωγής που φιλοξενούνται στην ανοιχτή δομή φιλοξενίας Ελαιώνα, στο πλαίσιο των διαπολιτισμικών δράσεων του Κέντρου Ένταξης Μεταναστών του Δήμου Αθηναίων.

Από αυτή την εμπειρία μου έχω παρατηρήσει πως τα παιδιά έχουν ωφεληθεί σε προσωπικό, ψυχικό και κοινωνικό επίπεδο από τις δραστηριότητες θεάτρου είτε ως συμμετοχή είτε ως θέαση. Πιο συγκεκριμένα τα παιδιά έχτισαν μια καθημερινότητα, μια ρουτίνα, ικανοποίησαν την σημαντική ανάγκη τους για σταθερότητα -εφόσον ζουν εδώ και αρκετό καιρό σε συνθήκες μεγάλης ρευστότητας και αλλαγών. Μέσα από το θεατρικό παιχνίδι καλλιεργήθηκε ένα ασφαλές πλαίσιο όπου τα παιδιά μπόρεσαν να εξερευνήσουν και να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους και στην συνέχεια να τα εκφράσουν είτε σωματικά, είτε λεκτικά. Κυρίως δημιουργήθηκε ένα μέρος που ξέρουν πως όταν έρχονται νιώθουν καλά, χαίρονται, τα καταφέρνουν. Το μεγάλο εμπόδιο της γλώσσας που δημιουργεί συναισθήματα απογοήτευσης και αποτυχίας στο σχολικό περιβάλλον, στο εργαστήριο θεατρικού παιχνιδιού ξεπερνιέται. Το θέατρο γεμάτο συμβολισμούς είναι ιδανικός τόπος μη λεκτικής επικοινωνίας και καλλιέργειας γλωσσικών δεξιοτήτων μέσα από το παιχνίδι. Μέσα από θεατρικούς αυτοσχεδιασμούς με ελεύθερο θέμα φτιάξανε τους δικούς τους μαγικούς κόσμους και ζήσαν για λίγο μέσα σε αυτούς, τα θέματα των αυτοσχεδιασμών από πολύ καθημερινά (η ζωή μέσα στην δομή, το παζάρι του Ελαιώνα, το σχολείο) σιγά σιγά γίναν ονειρικά (επιστήμονες, ταξιδευτές, εξερευνητές, αστροναύτες, φανταστικά νησιά και πλανήτες). Το θέατρο ως συμμετοχή και ως θέαση δίνει στα παιδιά ελπίδα και την ικανότητα να ονειρεύονται. Τους δίνει πίσω την παιδικότητα τους».
           
Για δεύτερη χρονιά συνεχίζεται και η θεατρική δράση του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά για τις παιδιατρικές κλινικές, με την παράσταση «Η Θεία Λένα πάει όπου υπάρχουν παιδιά». Η ηθοποιός Αγγελική Φράγκου υποδύεται τη «Θεία Λένα» και με το Θέατρο «Ρετρό» επισκέπτεται παιδιά που νοσηλεύονται στους θαλάμους των παιδιατρικών κλινικών της Αττικής –συναντάει μικρούς ογκολογικούς ασθενείς, παιδιά που χρειάζεται να νοσηλευτούν για μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα, παιδιά που κάνουν αιμοκάθαρση- και ξαναζωντανεύει για εκείνα τα παραμύθια που αφηγήθηκε τη δεκαετία του ’50 η Αντιγόνη Μεταξά από τη ραδιοφωνική εκπομπή της «Θείας Λένας».          
           
Συνδυάζει επομένως το παραμύθι με το θέατρο –και τα δύο φορείς θεραπείας, φροντίδας και παρηγοριάς- ενώ στη συνέχεια εμπλέκει τα παιδιά σε θεατρικό παιχνίδι και εικαστικά εργαστήρια.
           
Η Αγγελική Φράγκου μοιράζεται μαζί μας πως «Στην παιδική μου ηλικία χρειάστηκε να νοσηλευτώ, για ένα θέμα υγείας που με συνοδεύει έως σήμερα. Σήμερα ως ενήλικας έχω μνήμες από τη ζωή στο νοσοκομείο. Μπορώ να κατανοήσω λοιπόν την καθημερινότητα των παιδιών στο νοσοκομείο. Αντικειμενικά συναντώ τα παιδιά σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής τους.

Όμως όταν είμαστε μαζί, δυναμώνουμε. Οι καρδιές μας ανοίγουν και δημιουργούμε τη χαρά. Μοιραζόμαστε την αγωνία, τις δύσκολες ερωτήσεις, τα παραμύθια που ηρεμούν την καρδιά, τις αγκαλιές που ηρεμούν τα συναισθήματα.

Όταν είμαστε μαζί. Οι καρδιές μας ανοίγουν και μοιραζόμαστε την αγάπη.
Οι συνθήκες στα νοσοκομεία είναι ιδιαίτερες και δύσκολες.

Καλείσαι λοιπόν να επιστρατεύσεις ολη σου την δύναμη, την ενσυναίσθηση, την κατανόηση, τον αυτοέλεγχο πριν περάσεις την πόρτα του νοσοκομείου.

Για μένα το πιο σημαντικό κομμάτι αυτών των παράστασεων, είναι οι σχέσεις που χτίζουμε με τα παιδιά. Νοιώθω ευγνώμων που λαμβάνω και δίνω τόση αγάπη».

Οι παρουσιάσεις της θεατρικής δράσης ξεκίνησαν στις 25 Νοεμβρίου 2019 και θα ολοκληρωθούν στις 30 Απριλίου 2020.

Κρατάω λοιπόν τις δράσεις αυτές, δράσεις που δεν βασίζονται στον καθησυχασμό της φιλανθρωπίας μας ενόψει Χριστουγέννων, δράσεις που τρέχουν όλο το χρόνο, που στηρίζουν τα παιδιά που έχουν ανάγκη όλο το χρόνο. Δράσεις που μπορούν να αναπτυχθούν μέσα σε ένα οργανωμένο σύστημα – κάτι που σίγουρα μας υπενθυμίζει πως όταν το σύστημα το επιθυμεί μπορεί να λειτουργήσει εποικοδομητικά.

Στοιχεία της παράστασης «Η Θεία Λένα πάει όπου υπάρχουν παιδιά»
Ιδέα: Νίκος Διαμαντής
Σχεδιασμός δράσης & Ερμηνεία: Αγγελική Φράγκου
Δραστηριότητες: Θηρεσία Θεοδώρου & Σάλλη Αλ Ταπάς
Κοστούμι: Βιβέτα Στρατηγού
Φωτογραφία: Παύλος Μαυρίδης
Αφίσα: Σπυριδούλα Αρταβάνη
 
Ακούγονται οι φωνές των ηθοποιών: Νίνα Αδαμοπούλου, Αλέξανδρου Ζουριδάκη, Ιωσήφ Ιωσιφίδη Αχιλλέα Παπαγεωργίου, Βάλια Παπακωνσταντίνου,Φοίβου Ποικιλίδη, Παναγιώτης Ράιος, Γιωργή Τσουρή, Ειρήνη Χατζηνίκου
 
Διάρκεια θεατρικής δράσης: 60'
Αφήγηση: 30'
Δραστηριότητες: 30'