ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΒΡΕΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «ΟΙ ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΕΣ»

της Λίλας Παπαπάσχου

"Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό θαύμα στη Γη"

Αυτό υποστήριζε ο Μαξίμ Γκόρκι. Ο σπουδαίος αυτός Ρώσος συγγραφέας, που ενώ μέσα από τα έργα του στηλίτευε κάθε είδους ανθρώπινη παθογένεια, στην ουσία έτρεφε μια βαθιά αγάπη και κατανόηση για τον άνθρωπο, τον κάθε άνθρωπο, ακόμη και τον πιο ανάξιο να αγαπήσει και να αγαπηθεί. 

Η σκηνοθέτις Μαρία Μαγκανάρη αφουγκράστηκε αυτή την αγάπη του συγγραφέα για τον "άδρανή" και αυτοκαταστροφικό ενήλικα (ή καλύτερα μεσήλικα), αλλά και για τον επαναστατημένο - νέο - άνθρωπο που αντιδρά απέναντι στο κατεστημένο, έτσι όπως αποτυπώνεται στο έργο του "Οι Παραθεριστές" (1904), το οποίο φωτογραφίζει σχεδόν απόλυτα το δικό μας "εδώ και τώρα" και μάλιστα σε μία πολύ κρίσιμη για τη χώρα μας κοινωνικοπολιτική καμπή.

​Λίγο πριν η Ρωσική Επανάσταση του 1917 αλλάξει για πάντα τη ζωή τους, οι καθόλου ανέμελοι και ευτυχισμένοι εν τέλει παραθεριστές ενός εξοχικού θερέτρου κάπου έξω από την Πετρούπολη, το οποίο δημιούργησε σκηνοθετικά και σκηνογραφικά η  Μαρία Μαγκανάρη και υλοποίησε κατασκευαστικά ο Παναγιώτης Λαζαρίδης, είναι επί της ουσίας...εμείς...σε όλο το μεγαλείο αλλά και τη φαυλότητά μας. 

Η ονειροπόλα και αντισυμβατική Βάρια της Βίκυς Κατσίκα

Οι ήρωες του έργου, οι ηλικίες των οποίων κυμαίνονται  από τα 25 έως τα 55, φλυαρούν, βαριούνται, γκρινιάζουν, τσακώνονται, μεθούν, ερωτεύονται με πάθος, αμπελοφιλοσοφούν, αλληλοκατηγορούνται και όταν αισθάνονται πως αδυνατούν να αλλάξουν τρόπο ζωής, αφήνονται στη νωθρότητα όπως ακριβώς και εμείς. Ξαπλωμένοι σε  άνετες σαιζλόνγκ ατενίζουν τη θάλασσα και αναζητούν στη θέρμη του ήλιου, τη "φλόγα" που λείπει από την καθημερινότητα τους. Θέλοντας να ξεφύγουν από την "πραγματική ζωή", βουτούν ολοένα και πιο βαθιά σε αυτήν αφού "η αργία είναι μήτηρ πάσης κακίας"...

"Οι Παραθεριστές" αντιμετωπίζουν τη ζωή σαν παρατεταμένες διακοπές, αποφεύγοντας έτσι να έρθουν αντιμέτωποι με την πραγματικότητα. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε αυτόματα και την ενηλικίωση τους. Τη λήψη ευθύνης. Όμως εκείνοι δεν θέλουν να αναλάβουν καμία ευθύνη. Δεν επιθυμούν να ενηλικιωθούν. Γιατί ποιος μπορεί να ζητήσει ευθύνες από ένα παιδί; 

Η παράσταση παρουσιάζεται σε μια σχετικά μικρή - για τα δεδομένα της Στέγης -  σκηνή (στον 5ο όροφο του Ιδρύματος) πολύ ζεστή και φιλόξενη, ενώ η σκηνοθέτις της επέλεξε μία τοποθέτηση των θέσεων για το κοινό λειτουργική και με σαφή σκηνοθετική άποψη, προσκαλώντας τον καθένα από εμάς σε μια "συμμετοχικότητα" και μετατρέποντας τον θεατή σε εν δυνάμει....συμπρωταγωνιστή. ​
​

Βίκυ Κατσίκα ως Βαρβάρα ή Βάρια & Γιώργος Κατσής (εδώ) ως Βλας...
νέοι, ωραίοι και...επαναστατημένοι...

Έχοντας στη διάθεσή της μία ομάδα ταλαντούχων ηθοποιών - νεότερων και πιο έμπειρων - η Μαρία Μαγκανάρη κατάφερε να τους καθοδηγήσει στον πιο "κατάλληλο" κατά τη γνώμη μου τρόπο απόδοσης ενός κλασικού κειμένου - κακά τα ψέματα εν έτει 2018 και ειδικά όταν η παράσταση απευθύνεσαι και σε εφήβους οφείλεις να σεβαστείς και τις καλλιτεχνικές τάσεις της εποχής - χωρίς όμως να αλλοιώσει στο ελάχιστο την υφολογική πυκνότητα του κειμένου, τη δυναμική των εικόνων του και την έντονα πολιτική ματιά του συγγραφέα. 

Οι ηθοποιοί που συμμετέχουν στην παράσταση κλήθηκαν να ερμηνεύσουν στην πλειονότητά τους από δύο έως τέσσερις ρόλους με ηλικιακές διαβαθμίσεις, με μόνη εξαίρεση τη Βίκυ Κατσίκα που παρέμεινε από την αρχή έως το τέλος η Βαρβάρα η Βάρια, μία επαναστατημένη αστή παντρεμένη με έναν άντρα αρκετά μεγαλύτερο της, ένα ρομαντικό και ερωτευμένο κορίτσι, μία ευκατάστατη πλέον γυναίκα που στην ουσία αναπολεί την ταπεινή καταγωγή της, ζηλεύοντας τη ζωή της μητέρας της, που ενώ ήταν γεμάτη στερήσεις δεν στερούνταν...νοήματος.

"Σύντομα, ίσως αύριο, θα έρθουν άλλοι άνθρωποι, δυνατότεροι και πιο τολμηροί και θα μας σαρώσουν σαν σκόνη από προσώπου γης" λέει σε κάποια στιγμή η Βάρια και τα λόγια της ακούγονται απειλητικά και ταυτόχρονα τόσο μα τόσο προφητικά. Εγκλωβισμένη και η ίδια σε έναν προβληματικό γάμο, προκαλεί πάθη χωρίς καν να το προσπαθεί, για να προδοθεί όμως από έναν έρωτα εξίσου κίβδηλο, με τον κόσμο που την περιβάλλει. 

Η Βίκυ Κατσίκα ως Βαρβάρα ή Βάρια...

Στους υπόλοιπους σημαντικούς γυναικείους ρόλους του έργου, η Ανδριάνα Χαλκίδη ως Σάσα-Γιούλια-Όλγα ήταν απόλυτα πειστική και γεμάτη θηλυκή ενέργεια, ερμηνεύοντας τρεις εντελώς διαφορετικούς μεταξύ τους χαρακτήρες, με τον καθένα από αυτούς να αντιμετωπίζει άλλοτε με κυνισμό, άλλοτε με δυσθυμία και συχνότερα με μια διάθεση ματαιότητας τον κόσμο γύρω του.

Η όμορφη και προκλητική Γιούλια απατά τον άνδρα της από ανία, ενώ η πολύτεκνη "μάνα-κουράγιο" Όλγα περιφέρει το εκάστοτε δράμα της ως μόνο μέσο επικοινωνίας με τον περίγυρό της και επικρίνει τη φίλη της Βάρια για την "αχαριστία" της, αφού για την ίδια ζει ιδανικά και ως εκ τούτου δεν θα έπρεπε να έχει κανένα παράπονο. Η στωική Σάσα, η φιλοσοφημένη υπηρέτρια που έχει πιάσει απόλυτα το νόημα του "φαύλου κύκλου" της ανθρώπινης ύπαρξης, μαζεύει τα σκουπίδια που αφήνουν στο πέρασμα τους οι παραθεριστές σιγομουρμουρίζοντας πως είναι όλοι τους ίδιοι και απαράλλαχτοι.

Η Μαρία Παρασύρη μας "παρέσυρε" σε μία άκρως ενδιαφέρουσα εσωτερική αναζήτηση με τη μεστή και δυναμική ερμηνεία της σε δύο πολύ ιδαίτερους και εκ διαμέτρου αντίθετους ρόλους, της Καλέριας ή Miss Abstraction όπως την αποκαλεί ο Βλας  λόγω της "φευγάτης" και ποιητικής φύσης της που ρέπει προς το "αφηρημένο" και της φεμινίστριας με ψυχαναλυτικές ικανότητες Μαρίας, μίας μητέρας ενός 18χρονου κοριτσιού που προσωποποιεί τη χειραφετημένη γυναίκα της εποχής και αποτελεί για τους υπόλοιπους τη φωνή της συνείδησης. 

Εκεί που η ποίηση συναντά τον ορθολογισμό, η Καλέρια και η Μαρία της αξιόλογης ηθοποιού παλεύουν με το δικό τους προσωπικό τρόπο να ξεφύγουν από τη μιζέρια και τα αναρίθμητα στερεότυπα που τοποθετούν τη γυναίκα "υπό του ανδρός" και ως εκ τούτου έρμαιο στις ορέξεις και τις επιθυμίες του. Απόλυτα συμπαθείς εν τέλει και οι δύο αυτές γυναίκες, στην ουσία αρνούνται να αποδεχτούν τη χυδαιότητα του κόσμου και να συμβιβαστούν, αν και δυσκολεύονται να διαχειριστούν την ελευθερία τους, ακόμη και όταν αυτή τους χαρίζεται.

             Ανδριάνα Χαλκίδη                                                 Μαρία Παρασύρη
​              

Τους ανδρικούς ρόλους του έργου ερμήνευσαν με αξιοσημείωτη ειλικρίνεια και αμεσότητα, αλλά και μια έντονα σαρκαστική διάθεση οι εξαιρετικοί Ιωσήφ Ιωσηφίδης/Μπασώφ και Κόλον, Γιώργος Κατσής/Βλας-Ντουντακώφ-Σαλίμωφ-Πουστομπάικα και Κλήμης Εμπέογλου/Σουσλώφ-Ριούμιν/Ζαμισλώφ, φωτογραφίζοντας με τις ερμηνείες τους διάφορετικούς τύπους ανδρών με κοινό χαρακτηριστικό τη ματαίωση των επιθυμιών και των ονείρων τους.

Ο Κλήμης Εμπέογλου ήταν κάτι παραπάνω από "αστεία" συγκινητικός ερμηνεύοντας τον καταθλιπτικό, ψευδοφιλόσοφο Ριούμιν, που παραλίγο να δώσει τέλος στη ζωή του μετά την απόρριψη του έρωτα του από τη Βάρια (στο συγκεκριμένο ήρωα φωτογραφίζεται ο ίδιος ο συγγραφέας που τον Δεκέμβρη του 1887 αυτοπυροβολήθηκε μ' ένα παλιό πιστόλι στο στήθος, με τη σφαίρα να μένει στα πνευμόνια του 40 ολόκληρα χρόνια) και απόλυτα συνεπής στους άλλους δύο ρόλους που κλήθηκε να ερμηνεύσει, αυτόν του συνεταίρου του Μπασώφ και μέγα απατεώνα Ζαμισλώφ - εραστή της Γιούλια - και του Σουσλώφ, συζύγου της Γιούλια, μηχανικού, αλκοολικού, άξεστου και αργόσχολου. 

Στο ρόλο του εξίσου επαναστατημένου με τον δικό του "ανατρεπτικό" τρόπο αδερφού της Βάρια, Βλας, ο πολύ ταλαντούχος ηθοποιός και μουσικός Γιώργος Κατσής, ισορρόπησε με επιτυχία ανάμεσα στη φαιδρότητα της κωμωδίας και το βάρος μιας δραματικής ερμηνείας, αποδίδοντας με την ίδια άνεση και σοβαρότητα τον επίσης κομβικό ρόλο του πάλαι ποτέ διάσημου συγγραφέα και καρδιοκατακτητή Σαλίμωφ που βρίσκεται σε δημιουργικό αδιέξοδο και "μην έχοντας τίποτα καλύτερο να κάνει" παρασύρει τη Βάρια σε μία απ' ότι αποδεικνύεται "ψευδαίσθηση" που μοιάζει με αληθινό έρωτα. Εξίσου αποδοτικός ήταν και στο ρόλο του Ντουντακώφ, ενός γιατρού, πολύ αφοσιωμένου στη δουλειά του και μονίμως παραπονούμενου για τα κακώς κείμενα...γενικώς...και του Πουστομπάι του επιστάτη, που όπως και η υπηρέτρια Σάσα, δρουν ως "ο λαός".

Ολοκληρώνοντας την αναφορά στους άνδρες ηθοποιούς της παράστασης, αξίζει μία ιδιαίτερη μνεία στον έμπειρο, ταλαντούχο και πάντα έτοιμο να δοκιμαστεί σε σπουδαία έργα και να τολμήσει νέες συνεργασίες, Ιωσήφ Ιωσηφίδη, που ενσωματώθηκε στην ομάδα και απέδωσε το ρόλο του "χοντροκομμένου" Μπασώφ, με πιστότητα και ρεαλισμό, παρουσιάζοντας έναν άνθρωπο που στην ουσία συμβολίζει το ίδιο το κατεστημένο, δεχόμενος καθόλη τη διάρκεια της παράστασης νύξεις (οι οποίες στην πορεία θα μετατραπούν σε κατηογορίες) για την τιμιότητα και το ήθος του και  βιώνοντας την εγκατάλειψη της συζύγου του και συνειδητοποιώντας πως δεν είναι κτήμα του, όπως αρχικά θεωρούσε.

Στον αντίποδα του άπληστου Μπασώφ, ο Κόλον του Ιωσήφ Ιωσηφίδη, ο παλαίμαχος, εξηντάχρονος θείος του Σουσλώφ, επιχειρηματίας και ο ίδιος αλλά εντελώς διαφορετικής νοοτροπίας από το σύζυγο της Βάρια, θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην τελική έκβαση του "αστικού" αυτού δράματος που διαδραματίζεται στην εξοχή, χρηματοδοτώντας επί της ουσίας την "επανάσταση" της Βάρια και κατ' επέκταση του αδερφού της Βλας, βλέποντας στους δύο αυτούς νέους τα παιδιά που ο ίδιος δεν μπόρεσε να αποκτήσει, αλλά ενδεχομένως και τον εαυτό του νεότερο.
​

     Κλήμης Εμπέογλου & Ιωσήφ Ιωσηφίδης                              Γιώργος Κατσής

Συνομιλήσαμε με την  Μαρία Μαγκανάρη και στη συνέχεια ρωτήσαμε κάποιους από τους ηθοποιούς που ερμηνεύουν αυτούς τους τόσο σημαντικούς - σημειολογικά και δραματουργικά - ρόλους,, τη δική τους γνώμη σε σχέση με όσα διαπραγματεύεται η παράσταση. Ας δούμε τι μας απάντησε σχετικά η σκηνοθέτις της παράστασης:

Η παράσταση, ενώ απευθύνεται σε εφήβους, αφορά απόλυτα το ενήλικο κοινό. Ήταν πρόθεσή σας να δημιουργήσετε μία παράσταση τόσο “ανοιχτή” σε θεατές κάθε ηλικίας;
Το επισημαίνετε πολύ σωστά. Ήταν στις προθέσεις μας η παράσταση των “Παραθεριστών” να τολμήσει ν'αγνοήσει τις “συνταγές” για το πώς μπορεί ν'απευθυνθεί κανείς ειδικά σε εφήβους (π.χ. να μην τους “κουράσει” με μεγάλη διάρκεια ή με πολύ λόγο, ή ν'ακολουθήσει μια μοντέρνα, ακόμα και pop αισθητική,  με χρήση τεχνολογίας κ.ο.κ.). Έχω στο μυαλό μου τους έφηβους ως ένα πολύ νεαρό, ενήλικο κοινό που σφύζει από ζωή, ορμή και περιέργεια. Προσπάθησα να μην τους υποτιμήσω, να μην μπω στη λογική “δεν θα το καταλάβουν, ας το αφήσουμε”. Ανακάλεσα συχνά τη δική μου εφηβεία (μάλιστα προσέτρεξα και στα ημερολόγια που κρατούσα εκείνα τα χρόνια), και συνειδητοποίησα πως, όσο κι αν έχω αλλάξει από τότε, ο πυρήνας της αισθητικής μου και των ζητημάτων που διαπραγματεύομαι σε όλη μου τη ζωή, διαμορφώθηκε εκείνη την εποχή.
Η αίσθησή μου είναι πως, αντίθετα απ'ό,τι ίσως πιστεύουμε εμείς οι μεγαλύτεροι, οι έφηβοι έχουν ανάγκη τον λόγο, τη διαλεκτική, θέλουν ν'ακούσουν όλες τις απόψεις ν'αναπτύσσονται ζωντανά μπροστά τους. Να δουν πώς ζουν, πώς συμπεριφέρονται, πώς συγκρούονται τα πρόσωπα ως άτομα αλλά και ως φορείς διαφορετικών  ιδεολογιών. Αυτό είναι ένα από τα βασικά στοιχεία της δομής των “Παραθεριστών”. Πιστεύω πως όταν ένα έργο εμπεριέχει την ειλικρινή αγωνία των δημιουργών του και δεν διατείνεται πως έχει απαντήσεις σε όλα, οι έφηβοι δεν το βαριούνται. Τολμώ να πω, με μεγάλη ανακούφιση, ότι η μέχρι τώρα επαφή μου με το κοινό των σχολείων και οι κουβέντες που κάνουμε μετά την παράσταση, επιβεβαίωσαν την αρχική, ενστικτώδη, επιλογή. Ακούμε συναρπαστικά πράγματα από το κοινό μας με αφορμή την παράσταση! Τέλος, αισθάνομαι πως είναι χρήσιμο να μην ταυτίζουν οι έφηβοι την τέχνη με την ευκολία. Τα καλλιτεχνικά έργα που θεωρώ ότι με σημάδεψαν και με προχώρησαν απαιτούσαν έναν κόπο από τη μεριά μου. “Ακόμα και για να δεις τα πουλιά να πετούν, πρέπει να κάνεις τον κόπο να σηκώσεις το κεφάλι σου ψηλά”, έχει πει ο μέγας Γκοντάρ.
 
«Οι παραθεριστές» του Μαξίμ Γκόρκι μέσα στη ραστώνη του καλοκαιριού και λίγο πριν ξεσπάσει η Ρωσική Επανάσταση του 1917, αλληλοσυγκρούονται και φιλοσοφούν για  τη ζωή, το θάνατο, την πάλη των τάξεων, τις σχέσεις των δύο φύλων, την επανάσταση, τη φιλία, τον έρωτα...λέγοντας αλήθειες πικρά διαχρονικές. Είμαστε κι εμείς όπως κι εκείνοι «παραθεριστές» στις ζωές μας, επιλέγοντας το φιλοσοφείν έναντι του πράττειν και αφήνοντας στις επόμενες γενιές μόνο τα «σκουπίδια» μας;
Ανάμεσα στα λόγια και στις πράξεις υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος, μια άβυσσος που τροφοδοτείται από το φόβο, τη συνήθεια, τη νωθρότητα, το ναρκισσισμό, τη δειλία. Η απόφαση για πράξη, για αλλαγή, όταν δεν παίρνεται εν βρασμώ, εμπεριέχει και το φόβο για το τι θ' ακολουθήσει, το φόβο για τις συνέπειες, για το άγνωστο. Νομίζω πως όλοι ρέπουμε προς την αδράνεια (τη διατήρηση δηλαδή της “κινητικής μας κατάστασης”), γι'αυτό και συχνά είμαστε “παραθεριστές” στη ζωή μας. Εμπιστευόμαστε περισσότερο αυτό που γνωρίζουμε, η σκέψη μας προτιμά ν'ακολουθεί τα γνώριμα μονοπάτια της. Ίσως αυτή η αρχή να χαρακτηρίζει διαχρονικά τον άνθρωπο, γι'αυτό και βρίσκουμε τόσα κοινά με τους ήρωες του Γκόρκι, που ζούσαν το 1904. Για ν'αλλάξει αυτό θα πρέπει, φαντάζομαι, να “επαναπρογραμματιστούμε”, τόσο ως άτομα, όσο και ως κοινωνία. Προσωπικά εμπιστεύομαι τη δύναμη και τη φόρα που έρχεται από κάπου μέσα μας που δεν καταλαβαίνουμε, ίσως από την περιοχή της βαθιάς επιθυμίας, της ανάγκης. Όποτε οι αποφάσεις μου πάνω σε σοβαρά θέματα καθοδηγήθηκαν απ'αυτή τη φόρα, φάνηκαν, εκ των υστέρων, σωστές. Αναρωτιέμαι τι θα σήμαινε για μια κοινωνία το ν'αφεθεί στη δύναμή της, αφού πρώτα αφουγκραστεί τις αληθινές της ανάγκες.

Η νεότητα είναι μόνο θέμα ηλικίας ή προσωπικής θεώρησης της ζωής;
Είχα διαβάσει κάπου μια ατάκα του Καρλ Λάγκερφελντ που έλεγε ότι δεν υπάρχει πιο κλειστό κλαμπ από τη νεότητα, ή κάτι ανάλογο. Μου είχε φανεί πολύ εύστοχη. Κάποια αντικειμενικά δεδομένα, όσο κι αν θέλουμε, δεν μπορούμε να τ'αντιπαρέλθουμε, και τα συνειδητοποιούμε μεγαλώνοντας. Δεν είναι μόνο η φυσική, η σωματική φθορά. Οι δυσκολίες, οι διαψεύσεις, η επαφή με την πραγματικότητα που, μοιραία, κάποτε επέρχεται ίσως και με βίαιο τρόπο, σε μεταμορφώνουν από τον νέο που ήσουν, σε κάτι άλλο. Την ίδια στιγμή, φέρνω στο μυαλό μου κάποιους ανθρώπους που, στην κυριολεξία, αρνήθηκαν την ηλικία τους. Δεν μπορώ να ξεχάσω την εικόνα του μεγάλου κινηματογραφιστή Κωστή Σφήκα, που ως το τέλος του (έφυγε το 2009, στα 82 του) ήταν στο δρόμο, σε κάθε πορεία, αντιμέτωπος ενίοτε με τα δακρυγόνα και τα ΜΑΤ. Την ίδια φόρα είχε και στον τρόπο που αντιμετώπιζε την τέχνη του. Είχα την τύχη να συνομιλήσω λίγο μαζί του και εντυπωσιάστηκα από τη φρεσκάδα του πνεύματός του. Ή πως να μη νιώσω δέος απέναντι στην αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης, Κατίνα Σηφακάκη, με την οποία έτυχε να συνταξιδεύω για τη διαδήλωση στη Γένοβα το 2001. Όταν όλοι οι υπόλοιποι κουραζόμασταν από το μακρύ ταξίδι, εκείνη μας τραγουδούσε στο μικρόφωνο του λεωφορείου. Και ήταν ήδη 84 ετών! Όταν καταβάλομαι από την καθημερινότητα, σκέφτομαι πάντα αυτούς τους ανθρώπους...
 
Η επανάσταση είναι εφικτή; Μπορούν οι σύγχρονοι νέοι να κάνουν τη μεγάλη ανατροπή;
Είμαι φύσει και θέσει με την ουτοπία. Δεν μπορώ να πειστώ ότι ο καπιταλισμός είναι εν δυνάμει ή μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να γίνει καλός. Δεν υπάρχει καπιταλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο. Είναι αφελές να πιστεύει κανείς κάτι τέτοιο. Ο καπιταλισμός στηρίζεται στην εκμετάλλευση του ανθρώπου. Εμπεριέχει τις κρίσεις του, όπως αυτή η μακρά περίοδος που ζούμε τώρα, τροφοδοτείται απ'αυτές. Από το να προσδοκώ τον (ανέφικτο) “εξανθρωπισμό” του καπιταλισμού, προτιμώ, σε ιδεολογικό επίπεδο, την επαναστατική ουτοπία. Τα λέω αυτά, σε μια περίοδο της ζωής μου που αισθάνομαι πάντως την “επαναστατική” μου φόρα να έχει κατασταλεί από την πραγματικότητα, έχω κυριευτεί, όπως και πολλοί άλλοι, από αμηχανία. Δεν ξέρω τι ακολουθεί ή τι πρέπει να κάνω εγώ. Είναι μέρες που βυθίζομαι στην απογοήτευση. Άλλοτε, ακούγοντας τους έφηβους θεατές μας, αισθάνομαι πως όλα είνα δυνατά. Μου είναι πάντως αδύνατον να συμφιλιωθώ με την ιδέα πως ο γιος μου θα ζήσει μέσα στα “σκουπίδια” που του αφήνει παρακαταθήκη η γενιά μου ή οι πριν από μένα γενιές.

Η σκηνοθέτις Μαρία Μαγκανάρη

Τρεις από τους ηθοποιούς που παίζουν στην παράσταση - οι Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Ανδριάνα Χαλκίδη και Γιώργος Κατσής - μας μίλησαν για το κατά πόσο ταυτίζονται με τους ρόλους τους, το στοιχείο της διάδρασης και την έννοια της "επανάστασης".

Με ποιον από τους ήρωες του έργου, θεωρείτε ότι ταυτίζεστε περισσότερο και γιατί;
Ιωσήφ Ιωσηφίδης: Δεν μπορώ να πω ότι ταυτίζομαι με κάποιον από τους ήρωες..Θεωρώ όμως ότι όλοι έχουν ενδιαφέροντα στοιχεία, είτε θετικά είτε αρνητικά, και αυτό κάνει τη γραφή του Γκόρκι σημαντική.

Ανδριάνα Χαλκίδη: Πιστεύω ότι ταυτίζομαι και με τις 3 γυναίκες που υποδύομαι σε στιγμές τους...Δεν υπάρχει απόλυτη ταύτιση με καμία αλλά πράγματα που λένε ή σκέφτονται ή αισθάνονται, η καθεμία σε συγκεκριμένες συνθήκες, είναι πράγματα που θα σκεφτόμουν ή θα αισθανόμουν κι εγώ. Αυτό βέβαια στο συγκεκριμένο έργο το παθαίνω με όλους τους ήρωες και όχι μόνο με τις τρεις γυναίκες μου...
 
Γιώργος Κατσής: Ταυτίζομαι με τον Σαλίμωφ. Έναν από τους χαρακτήρες που υποδύομαι. Είναι συγγραφέας. Διάσημος, κυρίως για τα παλιότερα έργα που έχει γράψει, καθώς τα τελευταία του φαίνεται να μην ενθουσίασαν τους αναγνώστες του. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως το περιεχόμενο των έργων του σε μια πολιτικά φορτισμένη εποχή, δεν εκφράζουν την ανάγκη για αλλαγή που έχουν οι άνθρωποι από την συντριπτική ανισότητα μεταξύ των κοινωνικών τάξεων, κάτι που τον βασανίζει γιατί ειδικότερα οι νεότερες γενιές δεν ενδιαφέρονται για ο,τι έχει να πει. Παρ'όλα αυτά η θεωρία του είναι πως αν θέλουμε έναν αληθινά φτιαγμένο κόσμο, αυτό προυποθέτει να επιστρέψουμε σε ένα πιο απλοϊκό και πρωτόγωνο τρόπο ζωής. Αυτό προκύπτεί από τον φόβο για αλλαγή. Αντίθετα με τον Σαλίμωφ, είμαι υπέρ μιας τέτοιας αλλαγής, πάντα φοβισμένος όμως, όπως κι αυτός, για το μετά και το τι θυσίες θα πρέπει να κάνω στις ναρκισισστικές μου μοντέρνες ανέσεις. Κι όσον αφορά την τέχνη μου, τρέμω στην ιδέα να μην εκφράζει το κοινό μου αυτό που κάνω. Να είμαι ανεπίκαιρος, κάτι που δεν αφορά τον κόσμο και να πηγαίνω από το ένα πράγμα στο άλλο μόνο για το χρήμα, παρ'όλο που αρκετές φορές το έκανα αγκαλιάζοντας την ματαιότητα στην ματιά του Σαλίμωφ απέναντι στην ζωή. «Όλα αυτά, οι άνθρωποι κι όλα όσα τους συμβαίνουν, είναι τόσο άνευ νοήματος, τόσο ασήμαντα...».

Ένα από τα πιο όμορφα και ουσιαστικά στοιχεία της παράστασης είναι ότι οι θεατές, ακόμη και από τον τρόπο που κάθονται, βιώνουν μία συμμετοχή στην παράσταση, που ξεπερνά τα όρια της απλής διάδρασης. Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς να παίζετε τόσο κοντά στο κοινό, απευθυνόμενοι σε αυτό σαν να πρόκειται για συμπρωταγωνιστή σας;
Ιωσήφ Ιωσηφίδης: Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα για έναν ηθοποιό η συνθήκη αυτή. .Είναι σα να έχεις συμπαίχτες σου όχι μόνο τους συναδέλφους σου, αλλά και τους θεατές. Δεν είναι δύσκολο, αλλά έχεις μια περισσότερη αγωνία όταν μπορείς εύκολα να δεις τις αντιδράσεις ενός ή πολλών θεατών από τόσο κοντά. Πόσο μάλλον όταν απευθυνόμαστε άμεσα σε αυτούς. Αλλά νομίζω ότι όλα τα παιδιά έχουμε εξοικειωθεί πάρα πολύ με αυτή τη συνθήκη και μάλιστα τολμώ να πω προσωπικά ότι περιμένω με χαρά αυτά τα σημεία στην παράσταση.

Ανδριάνα Χαλκίδη: Θεωρώ ότι ήταν ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχήματα της παράστασης. Προσωπικά, αδοιμονούσα για την στιγμή που θα είχαμε κοινό για να δω πως μπορώ να αντιδράσω σε αυτό. Είναι όντως ένας συμπαίκτης, ένας παρτενέρ που αντιδράς ανάλογα...έχει αυτή τη χαρά του παιχνιδιού που παρά τις δυσκολίες, μου αρέσει...δοκιμάζεις, αντιδράς, πράττεις... όπως και στη ζωή...ζωντανή ενέργεια και άνθρωποι...δύσκολα και όμορφα....

Γιώργος Κατσής: Εγώ θα έλεγα πως ανήκει στα πλαίσια μιας απλής διάδρασης, χωρίς να λέω «απλή» μέσα από μια αρνητική χρειά. Εννοώ σε έναν ισσοροπημένο βαθμό σε σχέση με την καλοκαιρινή ραστώνη που βλέπουμε τους χαρακτήρες. Έχουν γίνει, νομίζω, χρόνια τώρα, παραστάσεις με πολύ μεγαλύτερο διαδραστικό ύφος (του Μιχαήλ Μαρμαρινού, των Blitz, του Γιάννη Χουβαρδά κ.α). Σχεδόν όλες οι παραστάσεις επίσης δεν λαμβάνουν υπ'όψην αυτό που λέμε «τέταρτο τοίχο». Είναι μία αισθητική επιλογή. Το έχω κάνει και σε άλλες παραστάσεις και φαντάζομαι το ίδιο και οι συμπρωταγωνιστές μου, καθώς έχουν όλοι μεγαλύτερη εμπειρία από μένα. Επομένως δεν ήταν ιδιαίτερη δυσκολία η απεύθυνση, ούτε η κοντινή απόσταση. Ήταν άλλο ένα συστατικό της παράστασης. 

Τι σημαίνει για εσάς «επανάσταση»;
Ιωσήφ Ιωσηφίδης: Η συνέπεια λόγω-έργω, το να μην βλάπτεις τον άλλον, η αλληλεγγύη, η παραδοχή και διόρθωση των λαθών μου, το να εκφράζεις τα συναισθήματά σου.

Ανδριάνα Χαλκίδη: Για μένα επανάσταση σήμερα είναι να ζεις...να σκέφτεσαι...να ακούς...να δοκιμάζεις...να γελάς...

Γιώργος Κατσής: Δεν έχω ιδέα.

Η Βίκυ Κατσίκα ως Βάρια αντιμέτωπη με τους Παραθεριστές...

Εκεί που η Janis Joplin συναντά τη Ρίτα Σακελλαρίου (ναι κι όμως!!...) η Μαρία Μαγκανάρη έστησε τη δική της σκηνική "ουτοπία" καταφέρνοντας να καταργήσει κάθε είδους ηλικιακή, φυλετική ή άλλη διάκριση ανάμεσα στους ήρωες του έργου του Γκόρκι και αναδεικνύοντας τους σε αυτό που πραγματικά είναι. Διαχρονικά σύμβολα των πολλαπλών φύσεων του ανθρώπου.  

Η ικανή σκηνοθέτις μας πήγε με όχημα τους Παραθεριστές του Μαξίμ Γκόρκι και συνοδοιπόρους την εκλεκτή ομάδα των ηθοποιών της, ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο, για να καταλήξει στη δική μας "έκρυθμη" πραγμαιτκότητα, φέρνοντας το καλοκαίρι μέσα στην καρδιά του χειμώνα και δημιουργώντας μία παράσταση που συνδυάζει τη διαχρονικότητα του κλασικού, με την ορμή και την φρεσκάδα ενός θεάτρου που μας αρέσει να βλέπουμε, σύγχρονου μα όχι αφοριστικού, συμβολικού αλλά όχι "συγκεχυμένου".

Η πιο συγκινητική εικόνα στο τέλος της παράστασης ήταν το ηλικιωμένο ζευγάρι των θεατών που βγήκαν από την αίθουσα χεράκι - χεράκι απόλυτα ικανοποιημένοι και χαρούμενοι με αυτό που μόλις είχαν βιώσει, νιώθοντας κι εκείνοι σαν έφηβοι και σιγοτραγουδώντας "summertime and the living is easy"....
​

Βίκυ Κατσίκα & Γιώργος Κατσής

Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, 
Συγγρού 107

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Συγγραφέας: Μαξίμ Γκόρκι 
Μετάφραση: Μαρία Μαγκανάρη, Σύρμω Κεκέ 
Σκηνοθεσία: Μαρία Μαγκανάρη 
Σκηνικά: Μαρία Μαγκανάρη 
Κοστούμια: Παύλος Θανόπουλος 
Μουσική: Χαράλαμπος Γωγιός 
Φωτισμοί: Μαρία Γοζαδίνου 
Βοηθός Σκηνοθετη: Βασιλική Σκευοφύλαξ 

​Παίζουν: Κλήμης Εμπέογλου, Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Γιώργος Κατσής, Βίκυ Κατσίκα, Μαρία Παρασύρη, Ανδριάνα Χαλκίδη 

Τιμές Εισιτηρίων: Κανονικό: 12 € Μειωμένο, Φίλος, Παρέα 5-9 άτομα: 10 € Παρέα 10+ άτομα: 9 € Κάτοικος Γειτονιάς: 7 € Ανεργίας, ΑΜΕΑ: 5 € | Συνοδός ΑΜΕΑ: 10 € 
Παραστάσεις: Σάββατο & Κυριακή | 19:00 & Πρωινές παραστάσεις για σχολεία: Πέμπτη & Παρασκευή | 11:00