ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΕΙΔΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «Η ΔΑΣΚΑΛΑ ΜΕ ΤΑ ΧΡΥΣΑ ΜΑΤΙΑ»ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗ ΜΥΡΙΒΗΛΗ ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΠΕΤΡΟΥ ΖΟΥΛΙΑ

της Λίλας Παπαπάσχου

Το γεγονός ότι το σπουδαίο μυθιστόρημα «Η Δασκάλα με τα Χρυσά Μάτια»(που αποτελεί μέρος της τριλογίας Η ζωή εν Τάφω και Η Παναγιά η Γοργόνα) του Στρατή Μυριβήλη μεταφέρεται για πρώτη φορά στη σκηνή, αποτελεί από μόνο του ένα σημαντικό κίνητρο για να παρακολουθήσει κανείς την παράσταση που σκηνοθέτησε ο Πέτρος Ζούλιας υπογράφοντας και τη θεατρική διασκευή. Τις προσδοκίες μας ενίσχυσαν η μουσική της πάντα εξαιρετικής Ευανθίας Ρεμπούτσικα, τα εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούμια της Αθανασίας Σμαραγδή και της Ντένης Βαχλιώτη αντίστοιχα, ένας πολυμελής θίασος καταξιωμένων και νεότερων ηθοποιών και φυσικά η ταλαντούχα Λένα Παπαληγούρα στον ομώνυμο ρόλο.
 
Τι παρακολουθήσαμε όμως τελικά επί σκηνής; Κατά τη γνώμη μας, μία πολύ τίμια και ολοκληρωμένη καλλιτεχνική πρόταση, που «ένωσε» στην ίδια θεατρική σκηνή διαφορετικές γενιές ηθοποιών και ερμηνευτικών σχολών, οδηγώντας σε ένα ενδιαφέρον σκηνικό αποτέλεσμα, με αξιοσημείωτες ερμηνευτικές στιγμές και εικόνες υψηλής αισθητικής και εικαστικής αυτοτέλειας.
 
Ο Πέτρος Ζούλιας ανέλαβε να φέρει εις πέρας μία ιδιαίτερα δύσκολη αποστολή, διασκευάζοντας και σκηνοθετώντας ένα πυκνό αφηγηματικά, λογοτεχνικό κείμενο, που δημοσιεύτηκε σε μέρη στην Καθημερινή, την περίοδο 1931-1932, για να κυκλοφορήσει ως αυτόνομο, ολοκληρωμένο βιβλίο, ένα χρόνο αργότερα, το 1933, καταφέρνοντας να απομονώσει τη βαθύτερη ουσία ενός προοδευτικού για την εποχή του κειμένου, που πέρα και πάνω από τις πρόδηλες πολιτικές, κοινωνικές και ηθογραφικές προεκτάσεις του, αποτελεί το χρονικό ενός μεγάλου έρωτα,  αλλά και μία ωδή στην εξαγνιστική δύναμη της αγάπης σε όλες τις μορφές και εκφάνσεις της.

​Έχοντας ως δραματουργικό άξονα την γεμάτη αντιξοότητες ερωτική ιστορία της δασκάλας Σαπφώς Βρανά με τον μελαγχολικό ζωγράφο Λεωνή Δρίβα, στον οποίο ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης  προσέδωσε όλο το φως, το σκοτάδι και την ποιητική διάσταση που φέρει από γραφής ο συγκεκριμένος χαρακτήρας, ο Στρατής Μυριβήλης μας μεταφέρει από τα χαρακώματα της Μικρασιατικής Εκστρατείας, στη Μυτιλήνη του Μεσοπολέμου, με τον Πέτρο Ζούλια να αναδεικνύει τα συνδετικά στοιχεία του τότε με το σήμερα του νησιού, αλλά και μιας Ελλάδας, που ζει ακόμα στον απόηχο της Μεγάλης Ιδέας,  στοιχειωμένη από τα φαντάσματα του παρελθόντος, όπως ​και οι δύο «καταραμένοι» ήρωες του σπουδαίου μας λογοτέχνη. Το ρεαλιστικό στοιχείο μπερδεύεται με το μεταφυσικό και οι νεκροί, επιτακτικά παρόντες επιβάλλουν τους δικούς τους, άγραφους νόμους.

Η Λένα Παπαληγούρα/Σαπφώ Βρανά και ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης/Λεωνής Δρίβας διχασμένοι ανάμεσα στα "πρέπει" και τα "θέλω" τους

Ένα μωσαϊκό ανθρώπινων χαρακτήρων σμιλέυεται αριστοτεχνικά, αναδεικνύοντας την πολιτική και πολιτειακή διαφθορά, την υποκρισία της άρχουσας (και όχι μόνο) τάξης,  τον αταξικό σεξισμό και την ενδοοικογενειακή βία, την προσφυγιά και τον ξεριζωμό, την εθνική διχόνοια αλλά και το μεγαλείο που ενυπάρχει σε κάθε ανθρώπινο ον, με τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους, να στέφονται ήρωες στον δικό τους, ατομικό πόλεμο με όσα και όσους τους αποστερούν ελευθερίες και δικαιώματα.
 
Οι ηθοποιοί Χρήστος Ζαχαριάδης (Φαντάρος/Γιώργης), Αλίκη Ζαχαροπούλου (Λουλού-κόρη Δημάρχου), Βαγγέλης Κρανιώτης (Φαντάρος), Άννα Κωνσταντίνου (Ασπασία-κόρη Δημάρχου), Πατρίκιος Κωστής (Φαντάρος/Γιατρός), Βασίλης Λέμπερος (Φαντάρος/Γιατρός/Τελώνης), Ανδρέας Λόντου (Φαντάρος/Χρήστος), Σταύρος Μερμήγκης (Κυρ Γιαννάκης) Αλεξία Μουστάκα (Κυρία Νόρα Σισμάνογλου), Ευφροσύνη Σακελλαρίου (Σουλτάνα), Όλγα Σκιαδαρέση (Μικρασσιάτισα/Μίνα), Ντίνος Σπυρόπουλος (Νομάρχης) και Αλμπέρτο Φάις (Δάσκαλος Ξυνέλης), ερμήνευσαν με συνέπεια, κινησιολογικό μέτρο και πολλές κωμικές ανάσες, τον κοινωνικό περίγυρο των κεντρικών ηρώων, φέρνοντας στην επιφάνεια τον μικρόκοσμο μιας κλειστής επαρχιακής κοινωνίας, εκεί που τα πρέπει καθορίζουν – και καταδυναστεύουν - τις ζωές των ανθρώπων.

Ο Γιώργος Γιαννόπουλος/Κύριος Σισμάνογλου και ο Μιχαλής Λεβεντογιάννης/Μένος Σισμάνογλου, ερμήνευσαν με φυσικότητα και αμεσότητα τόσο τους χαρακτήρες που κλήθηκαν να υποδυθούν, όσο και τη σχέση πατέρα-γιου, που στην προκειμένη περίπτωση είναι αρχετυπικά συγκρουσιακή, εκφράζοντας ο καθένας μία εντελώς διαφορετική κοσμοθεωρία, με φόντο μία εποχή μεγάλων και κοσμοϊστορικών αλλαγών.

Ο επιβλητικός Μάρκος Παπαδοκωσταντάκης ως Στρατής Βρανάς, κατάφερε να γεννήσει ανάμικτα συναισθήματα, όπως ο ίδιος ο ρόλος του επιβάλλει, ερμηνεύοντας με πάθος και αστείρευτη ενέργεια, έναν αντιφατικό χαρακτήρα που σταδιακά «αποκαθηλώνεται» από το βάθρο του ήρωα, για να αναδειχθούν οι πιο σκοτεινές και ενστικτώδεις πλευρές του.

Η υπέροχη Γιούλικα Σκαφιδά ως Ανδριανή Δρίβα, προσέδωσε στον κομβικό  ρόλο της αδελφής του Λεωνή, την απαραίτητη γλύκα, ζεστασιά και τρυφερότητα, με το πρόσωπο και τα μάτια της να λάμπουν συνεχώς, ενώ παράλληλα χάρη στην γεμάτη ευαισθησία ερμηνεία της, σκιαγραφήθηκε το πορτραίτο μιας γήινης και δοτικής γυναίκας, που αντιμετωπίζει τόσο τον αδελφό της όσο και την νεοαποκτηθείσα φίλη της Σαπφώ, με μητρική στοργή, παίζοντας το ρόλο της «καλής νεράιδας» σε ένα παραμύθι γεμάτο «δράκους» και «κακές μάγισσες».

Γιωργος Γιαννόπουλος, Μιχάλης Λεβεντογιάννης, Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης & Γιούλικα Σκαφιδά σε τέσσερις αξιοσημείωτες ερμηνείες

Συγκινητικές και εξόχως ουσιαστικές και απροσποίητες οι ερμηνείες δύο σπουδαίων ηθοποιών, της πληθωρικής, μπριόζας και πηγαίας Χριστίνας Τσάφου/Κυρία Ευτυχία (γυναίκα του Δημάρχου) και του «μυθικού» πλέον Γιώργου Κωνσταντίνου, που ξεχώρισε στο ρόλο του Δημάρχου, αποδεικνύοντας πως το ήθος, η αφοσίωση και η ερμηνευτική δεινότητα ενός ηθοποιού δεν έχει «ημερομηνία λήξης», χαρίζοντας μας ο καθένας ξεχωριστά, αλλά και ως ντουέτο, απολαυστικές κωμικές στιγμές  και αναπάντεχες δραματικές κορυφώσεις.

Στο ρόλο του Λεωνή Δρίβα, ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης, ένας από τους πιο εργατικούς και χαρισματικούς ηθοποιούς της γενιάς του, ανέδειξε τις λεπτές αποχρώσεις ενός δύσκολου και πολυδιάστατου ρόλου, ερμηνεύοντας έναν νεαρό άνδρα από «καλή γενιά» που έχοντας βιώσει τη φρίκη του πολέμου έχει νεκρώσει μέσα του, μέχρι την στιγμή που συναντάει στο πρόσωπο της χήρας του αδερφικού του φίλου, «την κόλαση και τον παράδεισό του», ανακαλύπτοντας «το νόημα της ζωής» και αναθεωρώντας πολλά από τα πιστεύω του. 

Ο νεαρός ηθοποιός "έδεσε" σκηνικά με την συμπρωταγωνίστρια του, αλλά και το υπόλοιπο καστ προσδίδοντας στο χαρακτήρα του μία "ντοστογιεφσκική" αύρα και μία καλώς εννοούμενη νωχέλεια, που ερχόταν σε αντίθεση με την πάλη των συναισθημάτων που συνέβαινε μέσα του, εμποδίζοντας τον να αφεθεί στον έρωτα, τη χαρά, την ανεμελιά της νιότης.

Γιώργος Κωνσταντίνου, Χριστίνα Τσάφου και Κωνσταντίνος Ασπιώτης, "έλαμψαν" σε κομβικούς ρόλους του έργου

Τέλος, στον εμβληματικό ρόλο της Δασκάλας με τα Χρυσά Μάτια, η Λένα Παπαληγούρα, μία έντονα προβεβλημένη ηθοποιός – και όχι άδικα – που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε μία συνεχή άνοδο, ερμηνεύοντας εμβληματικές ηρωίδες του κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου (αξέχαστη η ερμηνεία της ως «Κατερίνα»,  στο ομότιτλο έργο του Αύγουστου Κορτώ, σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη και με την εκπληκτική μουσική του Λόλεκ), αντιμέτωπη με την αινιγματική προσωπικότητα της Σαπφώς Βρανά, μίας πληγωμένης γυναίκας, που πίσω από την μάσκα της ψυχρότητας κρύβει μία καρδιά που φλέγεται, επιθυμώντας να αγαπήσει και να αγαπηθεί. 

Η δημοφιλής ηθοποιός κατάφερε να προσδώσει μία εντελώς ξεχωριστή διάσταση σε έναν ρόλο που «στιγμάτισε» με την τηλεοπτική ερμηνεία της η Κάτια Δανδουλάκη, φέρνοντας την Σαπφώ Βρανά στο 2019 και προτείνοντας μία νέα, φρέσκια και επίκαιρη εκδοχή της όμορφης, έξυπνης, καλλιεργημένης και ερωτικά καταπιεσμένης γυναίκας, που βιώνει τους ρόλους της συζύγου και της μητέρας σαν μία βαριά ηθική υποχρέωση, ενώ περιβάλλεται από τα αδηφάγα, περίεργα και συχνά κακεντρεχή «βλέμματα» της τοπικής κοινωνίας, που σηκώνει με μεγάλη ευκολία την πέτρα εναντίον της, όντας η ίδια κάθε άλλο παρά…αναμάρτητη. 

Η Λένα Παπαληγούρα αντιμέτωπη
​με έναν ακόμα εμβληματικό ρόλο

Στο σύνολό της η παράσταση του Πέτρου Ζούλια, με την αισθαντική μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα να χαϊδεύει τις αισθήσεις μας και τα τρισδιάστατα σκηνικά της Ντένης Βαχλιώτη να μας ταξιδεύουν από τη Μικρασία στη Μυτιληνή και από εκεί σε ό,τι ο καθένας κρύβει μέσα του και τον κάνει να ταυτίζεται ή να διαφωνεί με τις επιλογές των ηρώων. 

Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει επίσης στον Λευτέρη Παυλόπουλο για τους εντυπωσιακούς φωτισμούς του, στον Φώτη Διαμαντόπουλο που "ενορχήστρωσε" τις χορογραφίες της παράστασης και φυσικά στον απίστευτα ταλαντούχο και ευρηματικό Κάρολο Πορφύρη που υπογράφει το video design και τις προβολές, οι οποίες συνομίλησαν επί της ουσίας με όσα διαδραματίστηκαν επί σκηνής.

Πριν κλείσουμε θα σταθώ λίγο σε αυτό που αναφέρει ο Πέτρος Ζούλιας στο σκηνοθετικό σημείωμα της παράστασης, κάνοντας μία αναπόφευκτη αναγωγή στο σήμερα και διερωτώμενος τι έχει πραγματικά αλλάξει μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια. Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν, μπορεί πολλά, μπορεί και απολύτως τίποτα, πάντως στο ελληνικό θέατρο κάτι αλλάζει και ευχόμαστε να είναι για καλό...

 Ταυτότητα παράστασης 

Η Δασκάλα με τα Χρυσά Μάτια 
Του Στράτη Μυριβήλη 
Διασκευή-σκηνοθεσία: Πέτρος Ζούλιας 
Πρεμιέρα: 30 Οκτωβρίου 2019 στο θέατρο ΒΕΜΠΟ 
Πρωταγωνιστούν: Λένα Παπαληγούρα, Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Γιούλικα Σκαφιδά, Χριστίνα Τσάφου, Γιώργος Γιαννόπουλος, Μιχάλης Λεβεντογιάννης, Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης. 

Στο ρόλο του Δημάρχου, ο Γιώργος Κωνσταντίνου. 

Συμμετέχουν αλφαβητικά: Χρήστος Ζαχαριάδης, Αλίκη Ζαχαροπούλου, Βαγγέλης Κρανιώτης, Άννα Κωνσταντίνου, Πατρίκιος Κωστής, Βασίλης Λέμπερος, Ανδρέας Λόντου, Σταύρος Μερμήγκης, Αλεξία Μουστάκα, Ευφροσύνη Σακελλαρίου, Όλγα Σκιαδαρέση, Ντίνος Σπυρόπουλος, Αλμπέρτο Φάις.

Διασκευή-σκηνοθεσία: Πέτρος Ζούλιας 
Μουσική: Ευανθία Ρεμπούτσικα 
Σκηνικά: Αθανασία Σμαραγδή 
Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη 
Φωτισμούς: Λευτέρης Παυλόπουλος 
Χορογραφίες: Φώτης Διαμαντόπουλος 
Video design - προβολές: Κάρολος Πορφύρης 
Φωτογραφίες: Μαριλένα Αναστασιάδου 
Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαριάννα Τουντασάκη 
Παραγωγή: Θεατρικές Επιχειρήσεις Τάγαρη 
Οργάνωση παραγωγής: Ντόρα Βαλσαμάκη 
Προβολή και επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will
Έναρξη 30 Οκτωβρίου 
Μέρες: Τετάρτη 19.00, Πέμπτη 20.00, Παρασκευή 21.00 Σάββατο και Κυριακή 18.00 και 21.00 
Τιμές εισιτηρίων: από 18 ευρώ 
Προπώληση: Viva.gr

Εορταστικό πρόγραμμα παραστάσεων:
Τετάρτη 25/12 στις 21:00 (αλλαγή ώρας) 
Πέμπτη 26/12 στις 18:00 και στις 21:00 (αλλαγή ώρας και προσθήκη παράστασης) 
Τετάρτη 1/1 στις 21:00 (αλλαγή ώρας) 
Πέμπτη 2/1 στις 18:00 και στις 21:00 (αλλαγή ώρας και προσθήκη παράστασης)

Για πρώτη φορά μεταφέρεται στη σκηνή το αριστούργημα του Στράτη Μυριβήλη «Η Δασκάλα με τα Χρυσά Μάτια». Τη διασκευή αλλά και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Πέτρος Ζούλιας, τη μουσική η Ευανθία Ρεμπούτσικα ενώ τη δασκάλα Σαπφώ Βρανά υποδύεται η Λένα Παπαληγούρα. 
​
Προγραμματισμένη πρεμιέρα: Οκτώβριος 2019 στο θέατρο ΒΕΜΠΟ.