ΜΙΑ ΓΙΟΡΤΗ ΓΙΑ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΙΑ

της Μαρίας Σούμπερτ

Από τις 31 Οκτώβρη μέχρι και τις 2 Νοέμβρη γιορτάζουν στο Μεξικό, αλλά και σε όλες τις χώρες όπου ανθεί η μεξικανική κοινότητα, την Ημέρα των Νεκρών (Día de Muertos), μια γιορτή που έρχεται από τα βάθη των αιώνων, από τις παραδόσεις των Αζτέκων και βρήκε τρόπο να συνενωθεί με την καθολική γιορτή των Αγίων Πάντων –το γνωστό σε όλους μας Χάλοουιν, που τα τελευταία χρόνια έχει κάνει δυναμική εμφάνιση και στην Ελλάδα. Η γιορτή που από το 2008 έχει μπει στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO αφορά στη συγκέντρωση της οικογένειας και του οικείου περιβάλλοντος γύρω από τους νεκρούς κάθε οικογένειας, με στόχο να προσευχηθούν για το ταξίδι της ψυχής τους, αλλά και να τους θυμούνται. 

Κατά τη διάρκεια της γιορτής οι οικογένειες φτιάχνουν ιδιωτικούς μικρούς ναούς, τις λεγόμενες «ofrendas», τιμώντας τους νεκρούς τους με νεκροκεφαλές, κατιφέδες αλλά και προσφορές των αγαπημένων τους ποτών και φαγητών. Στη συνέχεια επισκέπτονται τους τάφους τους προσφέροντάς τους αυτά τα δώρα μαζί με άλλα υλικά αντικείμενα –όπως κούκλες για τα νεκρά παιδιά.
           
Η γιορτή αυτή αποτέλεσε την έμπνευση για την ταινία της Disney «Coco», που κυκλοφόρησε το 2017 και βασίστηκε αποκλειστικά σε ισπανόφωνο καστ, ενώ έλαβε πολύ θετικά σχόλια για τον τρόπο που αντιμετώπισε την μεξικανική παράδοση. Η ταινία αφορά τον 12χρονο Μιγκέλ, ο οποίος αντίθετα από τις επιταγές της οικογένειάς τους θέλει να γίνει μουσικός. Αιτία του μουσικού αποκλεισμού έχει σταθεί η εγκατάλειψη της οικογένειας από τον προ-προπάππου του, και πατέρα της προγιαγιάς του Coco, ο οποίος έφυγε για να γίνει διάσημος μουσικός και δεν γύρισε ποτέ. Ο Μιγκέλ θα αψηφήσει την οικογενειακή παράδοση και θα αποφασίσει να ακολουθήσει κι εκείνος το όνειρό του. Θα καταλήξει στην χώρα των νεκρών, όπου θα περάσει διάφορες περιπέτειες προκειμένου να ανακαλύψει τον προ-προπάππου του. Και κάπου εκεί στη διαδρομή η μουσική και η οικογένεια θα αποκτήσουν ισότιμη αξία.
           
Η  Disney έφτιαξε μια ταινία για την οικογένεια, αφήνοντας κατά μέρος την «αμερικανική» εικόνα της οικογένειας. Εδώ η οικογένεια μπορεί να γίνει καταπιεστική. Είναι σίγουρα μητριαρχική και σε στουπώνει φαγητό μέχρι να σκάσεις. Η πιο συγκινητική πλευρά της ταινίας όμως είναι η σχέση της υπερήλικης προγιαγιάς Coco, η οποία ακόμα και τώρα θυμάται τον πατέρα της. Είναι η μόνη που τον θυμάται, η μνήμη του δεν έχει περάσει στην επόμενη γενιά. Και είναι εκείνη που ακόμα και στην περασμένη της ηλικία τον αναζητά.
           
Η αναζήτηση λοιπόν του απόντα πατέρα που και στον «άλλο κόσμο» προσπαθεί να επανορθώσει το σφάλμα της απουσίας του, μοιάζει να είναι το θέμα της ταινίας, στην οποία η καθήλωση στα τραυματικά γεγονότα μιας περασμένης γενιάς φαίνεται πως επηρεάζει, αλλά απειλεί με την απώλεια και της ζωής του ίδιου του μικρού ήρωα. Αν ο Μιγκέλ δεν καταφέρει να επιστρέψει έγκαιρα από τη χώρα των νεκρών, κινδυνεύει και ο ίδιος να γίνει ένας από αυτούς.
           
Μνήμη, απουσία και οι επιπτώσεις στις επόμενες γενιές μιας μεγάλης απώλειας «γιορτάζουν» την ημέρα των νεκρών, που ξεκινά τους εορτασμούς της αύριο κιόλας!
 
Coco
2017
Σκηνοθεσία: Lee Unkrich, Adrian Molina
Παραγωγή: Walt Disney Pictures, Pixar Animation Studios