Μέρα θλίψης για τον Παγκόσμιο Πολιτισμό

γράφει ο Χρήστος Σούτος

Η 24η Ιουλίου θα μείνει στην ιστορία. Δεν είναι μόνο η μετατροπή ενός παγκόσμιου πολιτιστικού συμβόλου σε χώρο θρησκευτικής λατρείας, δεν είναι μόνο ότι η Αγία Σοφία μνημείο αναφοράς για την Χριστιανοσύνη από σήμερα πλέον θα λειτουργεί ως Τέμενος, δεν είναι καν η φιέστα που οργανώνει ο Τούρκος Πρόεδρος για να σηματοδοτήσει την αλλαγή. Είναι σίγουρα όλα τα παραπάνω, όμως το σημαντικότερο βρίσκεται αλλού. Η Αγία Σοφία, που στην σημερινή μορφή και πριν τις παρεμβάσεις που δέχθηκε κατά την διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εγκαινιάστηκε το 537 μ.Χ επί βασιλείας του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού, αποτελεί για όλους τους Χριστιανούς ένα σημαντικό εκκλησιαστικό μνημείο μεγάλης συμβολικής και όχι μόνο αξίας. Παρόλο που έχει πάψει να επιτελεί τον θρησκευτικό της ρόλο από την άλωση της Πόλης το 1453, παρόλο που έχει μετατραπεί ξανά σε ισλαμικό Τέμενος, από το 1453 έως και το 1934, παρόλο που έχει γίνει και ρωμαιοκαθολικός ναός κατά την περίοδο 1204 έως 1261, εντούτοις η απόφαση του Ερντογάν πριν από λίγες μέρες ξεσήκωσε εκ νέου θύελλα αντιδράσεων. 

Οι λόγοι που συνέβη αυτό είναι πολλοί. Πρώτον το θρησκευτικό αίσθημα απανταχού των Χριστιανών, που αρνούνται να δεχθούν ότι στην "Μεγάλη Εκκλησία" θα ακούγονται από σήμερα οι προσευχές και οι φωνές των ιμάμηδων και των μουεζίνιδων. Για πολλούς, όχι άδικα είναι αλήθεια, συνιστά προσβολή. Δεύτερον η κίνηση του Σουλτάνου, η οποία σαφέστατα εντάσσεται σε ένα σύνολο προκλητικών ενεργειών, έρχεται σε μια περίοδο που αρκετοί στην Ευρώπη έχουν αρχίσει να τον βλέπουν με λίγο διαφορετικό μάτι από το παρελθόν. Τρίτον το γεγονός ότι ένα μουσείο και κυρίως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς "κλείνει" τις πόρτες του για το κοινό και μετατρέπεται σε κάτι ξένο προς την ιστορία του και την διαχρονική πορεία του. Δεν είναι όμως μόνο όλα τα παραπάνω. Στην αρχή του κειμένου μιλήσαμε για την ιστορικότητα της ημέρας. Πάμε να δούμε το γιατί. 

Όταν το 1934 ο Κεμάλ Ατατούρκ αποφάσισε να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε μουσείο, καταργώντας τον θρησκευτικό χαρακτήρα που της είχε αποδοθεί από την ημέρα που η Πόλη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών, το έκανε μόνο και μόνο για να δείξει σε όλο τον κόσμο ότι η Τουρκία ανήκει στην Δύση. Ο Κεμάλ γνώριζε ότι αν η χώρα του ήθελε να αλλάξει ρότα, να αποκτήσει μεγαλύτερες προοπτικές και να εκδημοκρατιστεί μπορούσε να το κάνει μόνο μέσω της Δύσης, μόνο μέσω της Ευρώπης. Έβαλε τότε τον θεμέλιο λίθο για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Από τότε μέχρι και σήμερα κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, αλλά η γειτονική χώρα δεν μπόρεσε να αποκτήσει ποτέ ευρωπαϊκή προοπτική. 

Σήμερα, επί διοικήσεως Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η Τουρκία κάνει ξεκάθαρα μια στροφή προς το Ισλάμ και δείχνει προς όλες τις κατευθύνσεις ότι δεν επιθυμεί να είναι μέλος του δυτικού πολιτισμού, αλλά ηγέτιδα δύναμη των χωρών του μουσουλμανικού τόξου. Ο Τούρκος Πρόεδρος βλέποντας την οικονομία της χώρας του να βυθίζεται, βλέποντας ότι διατηρείται στην εξουσία χάρη στα δεκανίκια των εθνικιστών, κινείται στην διεθνή διπλωματική σκηνή με τρόπο προκλητικό, απειλητικό και κοιτάζοντας πως θα ικανοποιήσει τα κατώτερα ένστικτα του εσωτερικού του ακροατηρίου. Αδιαφορεί για τις αντιδράσεις απ' όπου κι αν προέρχονται, επιλέγει την όξυνση και την διαρκή αντιπαράθεση και αναζητά την ευκαιρία που θα δώσει κάποιος για να διεκδικήσει, ό,τι νομίζει πως του αναλογεί.

Ο Ερντογάν όμως λησμονεί κάτι πολύ σημαντικό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επιθυμεί στις τάξεις της την ισλαμική Τουρκία. Δεν επιθυμεί να έχει στο μαλακό υπογάστριο της ένα θεοκρατικό και φανατικό κράτος, αλλά μια χώρα με δημοκρατικές αρχές, συνεργάσιμη και πάνω απ΄όλα απόλυτα συμβατή με το διεθνές δίκαιο. Ακόμα και οι παραδοσιακοί σύμμαχοι της γείτονος χώρας, όπως η Γερμανία για παράδειγμα ή οι ισχυροί που αρέσκονται στο να κρατούν ίσες αποστάσεις, όπως οι Αμερικάνοι και οι Ρώσοι για παράδειγμα, δεν πρόκειται να ανεχθούν την στροφή της Τουρκίας προς τον φονταμεταλισμό. Ένας γίγαντας με θρησκευτικές εμμονές, με αδιαφορία για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι αποδεκτός από κανέναν. 

Παραδοσιακά οι ευρωπαϊκές χώρες, με ευθύνη δική μας βασικά, δεν θεωρούσαν τις απειλές της Τουρκίας πρόβλημα για την Ε.Ε., αλλά τοπικό θέμα της περιοχής μεταξύ δύο γειτόνων. Η ανάρτηση του Γάλλου Προέδρου Μακρόν στα ελληνικά και κυρίως αυτά που γράφει, αλλάζει τα δεδομένα. Μια από τις ισχυρότερες χώρες του πλανήτη, η Γαλλία, φαίνεται διατεθειμένη να κάνει τις απειλές και τις προκλήσεις της Τουρκίας ευρωπαϊκό ζήτημα. Είναι η χρυσή ευκαιρία για την πατρίδα μας να απομονώσει τον αλαζόνα Σουλτάνο και να βγάλει την γειτονική χώρα από το παιχνίδι των όποιων διεκδικήσεων. 

Η 24η Ιουλίου, η μέρα που ακούστηκε ξανά μετά από 86 χρόνια η ισλαμική προσευχή στην Αγία Σοφία, μπορεί να αποτελέσει την μέρα που η Τουρκία έσπασε την....στάμνα. Δεν ξέρω πότε, ούτε πως, αλλά ο Τούρκος Πρόεδρος θεωρώ ότι έκανε το μεγάλο λάθος. Δεν μέτρησε σωστά τα πράγματα και σύντομα θα το αντιληφθεί. Η ικανοποίηση που προσφέρει στο όποιο φανατικό εσωτερικό κοινό του έχει ημερομηνία λήξης. Η Ευρώπη ποτέ δεν θέλησε να κάνει την Τουρκία ισότιμο μέλος. Μην ξεχνάτε πόσα χρόνια παραμένουν οι διαπραγματεύσεις για την πλήρη ένταξη των γειτόνων μας. Απλά οι εταίροι μας άφηναν την καυτή πατάτα για το μέλλον, άφηναν εμάς να βγάζουμε το φίδι από την τρύπα. Τώρα πια έφτασε ο κόμπος στο χτένι. Η μουσουλμανική Τουρκία δεν είναι αποδεκτή από κανέναν και αυτό θα το καταλάβει σύντομα ο επαρμένος Σουλτάνος στο πετσί του...