Η ΡΑΠΟΥΝΖΕΛ ΚΑΙ Η ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΡΙΑ ΜΗΤΕΡΑ

της Μαρίας Σούμπερτ 

Η Ραπουνζέλ μεγαλώνει κρυμμένη σε ένα ψηλό πύργο μακριά από τους πραγματικούς της γονείς. Εκείνοι πληρώνοντας το αντίτιμο για τα λάχανα που έκοψαν από τον κήπο της μάγισσας, έπρεπε να παραδώσουν το παιδί τους σε αυτήν. Αυτό τουλάχιστον λένε οι αδερφοί Γκριμ, μεταφέροντας το παραμύθι από την προφορική παράδοση στο γραπτό λόγο. 198 χρόνια αργότερα, η Disney προτείνει μια διασκευή του κλασικού παραμυθιού με τον ελληνικό τίτλο «Μαλλιά Κουβάρια» (2010).

Η Μητέρα Γκόθελ στη διασκευή αυτή έχει βρει το μυστικό της αιώνιας νεότητας σε ένα μαγικό λουλούδι, που φύτρωσε από την μοναδική σταγόνα ηλιόφωτος που έπεσε ποτέ στη γη. Όταν το λουλούδι αυτό το παίρνουν οι στρατιώτες του παρακείμενου βασιλείου για να σώσουν την έγκυο βασίλισσα, η Γκόθελ θυμώνει. Περιμένει και όταν γεννηθεί ένα όμορφο κορίτσι με ξανθά μαλλιά σαν τον ήλιο, το κλέβει για να ζήσει για πάντα από τη μαγική δύναμη που κρύβουν πλέον τα μαλλιά του βρέφους.

Στα παραδοσιακά παραμύθια, σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία, η καλή μητέρα διαχωρίζεται από την κακιά μητριά/ κακιά μάγισσα. Έτσι το παιδί –ακροατής- θεατής - ήρωας βιώνει μέσα του τον πρωταρχικό διαχωρισμό ανάμεσα στην μητέρα τροφό και τη μητέρα που του στερεί το στήθος. Η «κακιά» αυτή μητέρα βρήκε την απεικόνισή της σε όλες εκείνες τις κατατρεγμένες και εν τέλει τιμωρημένες μητριές και μάγισσες.
Για να επιστρέψουμε στην Ραπουνζέλ της Disney, η Μητέρα Γκόθελ θα μεγαλώσει την Ραπουνζέλ σαν δική της κόρη. Θα την μάθει πως η ευημερία της εξαρτάται από την Μητέρα, πως μόνο αυτή την αγαπάει και πως χωρίς αυτήν δεν θα επιβιώσει στον έξω κόσμο. Δουλειά της Ραπουνζέλ είναι απλώς να υπακούει στις εντολές της και τραγουδώντας το μαγικό τραγούδι να κάνει τη Μητέρα όλο και πιο νέα.

​Όσο όμως η Ραπουνζέλ είναι μικρή, η σχέση μητέρας – κόρης μπορεί να λειτουργήσει. Το κορίτσι έχει πράγματι ανάγκη την μητέρα και ανταποδίδει τη σχέση αυτή προσφέροντας στην μητέρα νεότητα και ομορφιά. Όταν η μητέρα εκφράζει την αγάπη της, απευθύνεται στα μαλλιά της, που της προσφέρουν το αιώνιο δώρο. Τα χρόνια περνούν. Μέχρι που η Ραπουνζέλ φτάνει στην εφηβεία. Έρχεται η ώρα να ανεξαρτητοποιηθεί, να αποκαθηλώσει τη μητέρα από την θέση της για να μπορέσει η ίδια να μεγαλώσει και να ωριμάσει. Εκεί η σχέση θα χαλάσει. Η Μητέρα Γκόθελ δεν μπορεί να επιτρέψει η «κόρη» της να φύγει μακριά της. Δεν μπορεί να δεχτεί πως ο καθρέφτης ορίζει κάποια άλλη ως την όμορφη νεαρή. Η Γκόθελ προσδιορίζεται από εκείνην, την πείθει πως μόνη της δεν θα τα καταφέρει. Και όταν το κορίτσι αποτολμήσει να το σκάσει, η Μητέρα Γκόθελ θα την καταδιώξει, θα την παραπλανήσει και θα κάνει ότι μπορεί για να την κρατήσει κοντά της. Θα επιμείνει στις αδυναμίες της –αυτές που πριν λίγο καιρό εξυμνούσε. Τα μαγικά της μαλλιά θα τα χρησιμοποιήσει ως στοιχείο εκμετάλλευσης. Κανείς δεν μπορεί να αγαπήσει αυτό το πλάσμα που λέγεται Ραπουνζέλ, μόνο η Μητέρα μπορεί να την ανεχθεί. Γιατί χωρίς εκείνην και η ίδια η Μητέρα δεν θα μπορεί να υπάρχει.

Κάπως έτσι εκτυλίσσεται η δράση της ταινίας «Μαλλιά κουβάρια». Δεν είναι βέβαια τόσο σοβαρή όσο ακούγεται, καθώς πρόκειται για μια ταινία με πολύ χιούμορ, εξαιρετικά γραφικά και πολύ καλή μουσική. Και στο τέλος υπάρχει φυσικά η αναμενόμενη εξέλιξη: το κορίτσι θα ενηλικιωθεί –γνωρίζοντας έναν άντρα και σώζοντάς του τη ζωή· η Μητέρα Γκόθελ θα εξαφανιστεί και η Ραπουνζέλ θα γνωρίσει επιτέλους την αληθινή της μητέρα. Τελικά ίσως η ταινία να κλείνει με την ευχή κι ελπίδα κάθε κόρης ναρκισσίστριας μητέρας: Να ανακαλύψει κάτω από το απόμακρο πρόσωπο την μητέρα που την αγαπάει όπως είναι, γι’ αυτό που είναι.

_______________________________________________________________________________________
«Μαλλιά Κουβάρια»
Σκηνοθέτης: Nathan Greno, Byron Howard
Παραγωγή: Walt Disney Animation Studios
Έτος Παραγωγής: 2010
Κυκλοφορεί σε dvd και blue ray