Ένα βυζαντινό ταξίδι ενηλικίωσης

γράφει η Μαρία Σούμπερτ

Προσπαθώ να θυμηθώ από τα εφηβικά μου χρόνια, από το μάθημα της Ιστορίας, τι θυμάμαι για το Βυζάντιο. Τι θυμάμαι για τον τρόπο ζωής των ανθρώπων τότε, για τις συνήθειες, τα ήθη και τα έθιμα. Θυμάμαι για αυτοκράτορες που ακρωτηριάζονταν και δολοφονούνταν με βάρβαρους τρόπους, για την Κωνσταντινούπολη ως κέντρο του τότε πολιτισμού, αλλά και για το μίσος για κάθε τι αρχαιοελληνικό που οδήγησε σε καταστροφές αρχαίων ναών, έργων κλασσικών και τα λοιπά. Θυμάμαι ακόμα –από τα πανεπιστημιακά μου χρόνια- πως το θέατρο είχε συρρικνωθεί στους μίμους και τους ταχυδακτυλουργούς.
​
Δεν τα λες και πολλά. 

Πώς μπορεί να μείνει όμως κάτι στη μνήμη όταν δεν περάσει έστω και μέσα από τη φαντασία με κάποιο βίωμα; Η προσωπική μου απάντηση είναι πως κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο. Γι’ αυτό και με χαροποιεί όταν βλέπω και διαβάζω εφηβικά ιστορικά μυθιστορήματα που διαδραματίζονται εκείνη την εποχή. Όχι μόνο φυσικά για το εκπαιδευτικό του ζητήματος, αλλά κυρίως γιατί μας φέρνουν σε εποχή με την καθημερινότητα πριν από περισσότερα από χίλια χρόνια, αλλά και ρίχνουν φως στους χρόνους εκείνους που δεν έχουν ακόμα πάρει τη θέση τους στην ιστορική ζυγαριά του ελληνικού ασυνειδήτου. Δεν είναι περίεργο αυτό, φυσικά. Η ανάγκη σύνδεσης των Νεοελλήνων με τους αρχαίους υπήρξε μεγάλη κυρίως κατά την συγκρότηση του ελληνικού κράτους –και πιο πριν, ως αίτημα για την ανεξαρτησία της χώρας. Και ενώ αυτό συνεχίζει να λειτουργεί ενισχυτικά στο συλλογικό μας ασυνείδητο, τα βυζαντινά χρόνια έχουν κυρίως συνδεθεί με την Εκκλησία και τους αυτοκράτορες.
​
Τα βυζαντινά χρόνια όμως διαθέτουν έναν πλούτο που δεν είναι ορατός με την πρώτη ματιά. Μια σύνδεση ακόμα πιο έντονη με τον νεοελληνικό πολιτισμό, κάτι που συνειδητοποιεί κανείς διαβάζοντας το «Μάζεψε το θάρρος σου, Ανδώ». Και αυτή δεν είναι άλλη από τη σύνδεση και σχέση του έπους του Διγενή Ακρίτα με τα παραδοσιακά μας τραγούδια, τόσο στο ρυθμό όσο και στη θεματική. Ταυτόχρονα όμως με έπιασα σε αρκετά σημεία, όπου αναφέρεται ο συγγραφέας στους αυθεντικούς στίχους του έπους, να θυμάμαι κάποιους κι εγώ –άραγε από το σχολείο; Από το Πανεπιστήμιο; Αυτό είναι πια θολό στη μνήμη μου.

Στο έπος του Διγενή Ακρίτα βασίζεται το βιβλίο του Γιώργου Χατζόπουλου, ή για να το πω πιο σωστά, ο συγγραφέας συνομιλεί με το έπος του Διγενή Ακρίτα. Γιατί η ηρωίδα του είναι η δωδεκάχρονη κόρη του θρυλικού πλέον προσώπου, που έχοντας μεγαλώσει διαφορετικά από τα κορίτσια της εποχής της –με όπλα και εκπαίδευση, αντί για την κλασική προετοιμασία της ως μελλοντική σύζυγος και μητέρα- θα βγει να αναζητήσει τον πατέρα της στον οποίο ποτέ δεν έμαθαν πραγματικά τι συνέβη. Ισχύουν τα λόγια των ραψωδών ή οι φήμες που κυκλοφορούν στην πόλη της Λυκανδού;

Ο Γιώργος Χατζόπουλος γράφει ένα πολύ ενδιαφέρον –και πολύ καλογραμμένο- βιβλίο που διαβάζεται όχι μόνο από εφήβους, αλλά και ενήλικες αναγνώστες, για το ταξίδι ενηλικίωσης ενός κοριτσιού, το οποίο άσχετα από την εποχή που ζει, καλείται να «εκθρονίσει» από μέσα του τον εξιδανικευμένο πατέρα –και ποιος πιο εξιδανικευμένος από τον νεκρό/απόντα πατέρα;- για να μπορέσει σιγά σιγά να στραφεί προς το άλλο φύλο. Το ταξίδι αυτό -ακολουθώντας τα τελετουργικά βήματα των τελετών ενηλικίωσης- θα απομακρύνει βίαια το κορίτσι από την εστία του, θα το εμπλέξει σε περιπέτειες όπου θα χρειαστεί να βασιστεί στη δύναμή του και σε όποια εξωτερική δύναμη επιτραπεί να συνδράμει, ώστε να βιώσει έναν συμβολικό θάνατο και να επιστρέψει με ανανεωμένη ταυτότητα.

Μην σας ακούγεται απλό. Το ότι αυτή ήταν η πορεία των τελετών ενηλικίωσης, δε σημαίνει πως όλοι τις ολοκλήρωναν. Ρωτήστε και το φίλο της τον Κοσμά.

Γιώργος Χατζόπουλος
Μάζεψε το θάρρος σου, Ανδώ
Εικονογράφηση: Θέντα Μιμηλάκη
Εκδόσεις Πατάκη
ISBN: 9789601689203
Τιμή: €14.40
Ηλικία: 11