Η Μαρία Σούμπερτ παρουσιάζει στα "Πρόσωπα" του Θεαθήναι την Κατερίνα Δημόκα Νομίζω πως η περίπτωση της Γερμανίας το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, θα ήταν ίσως από τα καλύτερα ερευνητικά παραδείγματα για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να λειτουργήσει ο όχλος, το μαζικό συναίσθημα, σε συνδυασμό με την εθνική υποτίμηση, την φτωχοποίηση και την αποκαθήλωση μιας πρότερα κραταιάς αυτοκρατορίας. Γιατί ο ναζισμός και η εθνική του υποστήριξη δεν γεννήθηκαν από κάποια διαστροφή στους πληθυσμούς που ζούσαν στην Γερμανία, ούτε έφταιγε κάτι στο νερό, τη διατροφή και τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Ο ναζισμός, η τυφλή υπακοή σε έναν ξεκάθαρα ψυχικά άρρωστο και σαδιστικά διαστροφικό άνθρωπο προέκυψε ως αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης πορείας που έχει τις απαρχές της στον προηγούμενο ακόμα αιώνα. Πώς βιώνουν όμως οι σημερινοί νέοι τα αποτελέσματα του ναζισμού και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου; Γερμανοί και Έλληνες; Γερμανοί έφηβοι που προσπαθούν να καταλάβουν την συμπεριφορά των παππούδων τους, και Έλληνες που ζουν ακόμα με το βαθύ τραύμα του θανάτου και της καταστροφής; Η Κατερίνα Δημόκα γράφει ένα πολύ καλό βιβλίο για το ταξίδι του Γερμανού Στέφαν στην Ελλάδα και στο Δίστομο, και την ιστορία που εν τέλει θα καταφέρει όχι απλώς να ξεδιπλωθεί, αλλά και να προσφέρει κάποια ανακούφιση. Γιατί το τραύμα –είτε είσαι από την πλευρά του θύτη, είτε του θύματος- δεν επουλώνεται με τη σιωπή, παρά μόνο με το μοίρασμα και την αφήγηση ιστοριών. Και από τις δύο πλευρές. Για το βιβλίο αυτό ζητήσαμε από τη συγγραφέα να μας μιλήσει κι εκείνη. «Το εφηβικό μυθιστόρημα «Δύο Στόματα» έχει ιστορικό υπόβαθρο. Ειδικότερα, ψηλαφεί τις πληγές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μεταξύ αυτών και την ειδεχθή σφαγή αμάχων που διαπράχθηκε από τους Ναζί στο κατοχικό Δίστομο της Βοιωτίας. Το συλλογικό τραύμα του τόπου με πονούσε ως Βοιωτή, αλλά με κινητοποίησε βαθύτερα, όταν δίδαξα στο Γυμνάσιο του χωριού και γνώρισα παιδιά και οικογένειες. Κομβική πάντως ήταν η στιγμή που έγινα αυτήκοη μάρτυρας ενός συγκινητικού γεγονότος από κείνη την αποφράδα 10η Ιουνίου 1944.
Πώς γεφυρώνεις όμως εποχές τόσο ανοίκειες με τα βιώματα των σύγχρονων εφήβων; Πώς γράφεις δελεαστικά για μια πολύνεκρη θηριωδία, που θύματα και θύτες αποφεύγουν να ανατέμνουν; Ακόμα και στο σχολικό εγχειρίδιο της Νεότερης Ιστορίας της 3ης Γυμνασίου η σφαγή του Διστόμου δεν κατονομάζεται! Υπάρχει μόνο μια γενική αναφορά (σελ. 134): «Αντιμέτωποι με την κλιμάκωση της αντίστασης, οι κατακτητές έκαναν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας μαζικές εκτελέσεις αμάχων ως αντίποινα». Έπρεπε, λοιπόν, να θέσω τον δικό μου δάχτυλο επί τον τύπον των ήλων και μαζί να μεθοδεύσω μια υπόνοια καλού τέλους μέσα σε ένα ολοκαύτωμα. Στοίχημα δύσκολο· επίμονη ωστόσο και η εσωτερική φωνή που ζητούσε να εισακουστεί. Παιδαγωγικό κίνητρο στο εγχείρημά μου πάντως παρείχε η διαπίστωση ότι ο ναζισμός είτε δεν πέθανε ποτέ είτε νεκρανασταίνεται. Έτσι, επιδίωξα να μορφοποιήσω την άμορφη ιστορική γνώση μέσα από τη μορφή καθημερινών ηρώων· η λογοτεχνική μυθοπλασία είναι συνήθως ένας καλοδιάβατος δρόμος για την οικείωση της Ιστορίας. Παράλληλα, επέλεξα να αφηγηθώ διαμέσου της γερμανικής οπτικής, ώστε να αποκηρύξει τον φασισμό ένας ζηλωτής του και να έχει η ηθική του μεταστροφή μεγαλύτερο ειδικό βάρος. Έπλασα, λοιπόν, Γερμανούς τους δύο κύριους ήρωες. Ο πρώτος είναι ο 15χρονος Στέφαν, που επισκέπτεται το Δίστομο στα πλαίσια μαθητικών ανταλλαγών. Στις αποσκευές φέρει ανυποψίαστος το σημειωματάριο του παππού του. Ο υπερήλικας και τυφλός παππούς Ούβε, μια αινιγματική μορφή, αναδεικνύεται μέσα από τις εξομολογητικές του καταγραφές θερμόαιμο SS, εξάρτημα του παλιού ναζιστικού ολετήρα. Στον Στέφαν αποκαλύπτεται βίαια η νιότη του παππού και τα ένοχα μυστικά του. Φυσικό επακόλουθο ο συγκλονισμός του παιδιού και η αποκαθήλωση του πρώην Ναζί. Περιέργως όμως οι πορείες των δύο ηρώων στο Δίστομο τέμνονται επικίνδυνα. Πώς βρέθηκε ο Στέφαν στο σπίτι με το πέτρινο πηγάδι και τη βερικοκιά; Τι είχε πράξει εκεί ο στρατιώτης Ούβε; Οι κρίσιμες σελίδες του σημειωματάριου είναι μυστηριωδώς σκισμένες. Η ανάγκη του Στέφαν να φωτίσει το σκιερό, η επαφή του με ανθρώπους στιγματισμένους από την οδύνη, ο αναπάντεχος έρωτας που βλασταίνει και τα αχνάρια του αρχαιοελληνικού Οιδίποδα θα σύρουν τα βήματα του αγοριού στην απροσδόκητη αλήθεια και τελικά στην κάθαρση. Καταληκτικά, τα «Δύο Στόματα» αγγίζουν τις ουλές του Β΄ Παγκοσμίου, είναι μια μικρή συγγνώμη σε μεγάλα ιστορικά εγκλήματα. Οι άξονές μου: ευρωπαϊκό παρόν και χιτλερικό παρελθόν, πλοκή αναπτυσσόμενη μεταξύ Γερμανίας-Ελλάδας, με ένα πέταγμα ως το Ανατολικό μέτωπο της Ρωσίας, ακολουθώντας το οδοιπορικό του 7ου Συντάγματος Γρεναδιέρων-SS, που αιματοκύλισε την Καστοριά, την Κοζάνη, το Δίστομο. Εξισορρόπηση στο υποβλητικό θέμα: οι σύγχρονοι ήρωες, η περιπέτεια, το μυστήριο και το εφηβικό ειδύλλιο. Λανθάνον μήνυμα: οι φλόγες του πόλεμου πυρπολούν εξίσου νικητές και ηττημένους. Ας μένει τελικά διάπυρος μόνος ο πόθος για ειρήνη!»
0 Comments
Leave a Reply. |
ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ This section will not be visible in live published website. Below are your current settings: Current Number Of Columns are = 2 Expand Posts Area = Gap/Space Between Posts = 10px Blog Post Style = card Use of custom card colors instead of default colors = Blog Post Card Background Color = current color Blog Post Card Shadow Color = current color Blog Post Card Border Color = current color Publish the website and visit your blog page to see the results Archives
March 2024
|
Αλκίφρονος 3 - Κάτω Πετράλωνα
Αθήνα Τ.Κ. : 11835
csmediagr0@gmail.com
theathinaiart@gmail.com
www.theathinaiart.com
Όροι χρήσης: Με βάση το Ν. 2121/93 περί μη αναδημοσιεύσιμου μέρους ή όλου του κειμένου
χωρίς άδεια του υπογράφοντος