ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΕΙΔΕ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ «ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΑΠΟΥΣΙΑΖΑΤΕ» (SORRY WE MISSED YOU) TOY ΚΕΝ ΛΟΟΥΤΣ

του Παναγιώτη Παπαϊωάννου

ΜΕ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΑΣ
«Δυστυχώς Απουσιάζατε», του Κεν Λόουτς

Ο γεννημένος το 1936 Άγγλος σκηνοθέτης είναι από τις περιπτώσεις που δεν κάθεται καθόλου καλά απέναντι στο κρατούν σινεματικό σύστημα των επίπεδων υπερηρώων και των ρηχών μπλοκμπάστερ. Και δεν κάθεται, διότι επί περισσότερο από μισόν αιώνα και με 27 ταινίες, με τις δικές του δυνάμεις και υπηρετώντας το σαφές κοινωνικο-πολιτικό στίγμα, έχει επιβιώσει, βραβευθεί και εξακολουθεί να δημιουργεί με κρυστάλλινη ματιά πάνω στα σύγχρονα προβλήματα.

Κανείς στην δύσκολη ηλικία του δεν θα μπορούσε να κατηγορηθεί αν έδειχνε εφησυχασμένος στο όποιο δημιουργικό του παρελθόν. Σχεδόν κανείς 83χρονος δεν θα είχε την αντοχή και την καθαρότητα πνεύματος να γυρίζει προσωπικές ταινίες. Πολλώ μάλλον κανείς πολυβραβευμένος 83χρονος. Όμως, για τον Κεν Λόουτς, ο οποίος έχει κερδίσει δύο φορές το Βραβείο Ευρωπαίκού Κινηματογράφου – το ’91 με το «Ριφ – Ραφ» και το ’95 με το «Γη και Ελευθερία» και άλλες δύο τον Χρυσό Φοίνικα, το 2006 για το «Ο Άνεμος Χορεύει το Κριθάρι» και δέκα χρόνια αεργότερα για το συγκλονιστικό «Εγώ ο Ντάνιελ Μπλέϊκ» - η φιλμική ματιά στην ωμή πραγματικότητα της οικονομικής κρίσης και των πολλαπλών αξιακών μεταλλαγών που αυτή έχει επιφέρει, κυρίως στις δυτικές κοινωνίες, δεν είναι «δουλειά», είναι αποστολή εκφραζόμενη με την απλότητα μιας εσώτερης ανάγκης και την μαεστρία μιας βαθιά ανθρωποκεντρικής τέχνης.

Ο Λόουτς έχει αποδείξει ότι δεν έχει καμιά διάθεση να μασήσει τα λόγια του, ή να καταφύγει σε τεχνάσματα διάθλασης των προθέσεών του, όσον αφορά την πολιτική δόμηση της δραματουργίας του. Αφηγείται πάντα από τη σκοπιά του οικονομικά ασθενούς με αξίες πολίτη που είναι ή γίνεται υποχείριο και έρμαιο των οικονομικά ισχυρών. Η ευαισθησία του παντρεύεται πάντα με βαθιά γνώση των χωροχρονικών συντεταγμένων μέσα στις οποίες τοποθετεί τις ζωές των ηρώων του. Και αυτή η διττή ποιότητα, για όποιον έχει εποπτεία του έργου του Λόουτς φαντάζει, όσο ανατρέχει σ’ αυτό, σταθερή και είναι αυτή που του έχει αποφέρει δεκάδες μικρά και μεγάλα βραβεία για τα υψηλά στάνταρ σε σενάριο και ερμηνείες που καταθέτει. 

Οι ήρωες του Λόουτς είναι κανονικοί άνθρωποι. Με ελαττώματα, πάθη, πολλές φορές χωρίς βοηθό τη μόρφωση, ή τα κοινωνικά ερείσματα μιας ομάδας, ενός φορέα ή ενός ευρύτερου συνασπισμού. Πάντα όμως έχουν ηθική και συναίσθηση του κοινωνικού ρόλου που καλούνται να προασπίσουν.

Ο βιοπαλαιστής πατέρας στο Μάντσεστερ που κάνει τα πάντα για να αγοράσει φόρεμα για την πρώτη κοινωνία της κορούλας του στο «Βροχή από πέτρες» (1993), ο άνεργος αλκοολικός στη Γλασκώβη, του «Το όνομά μου είναι Τζο» (1998), οι υαλοκαθαριστές των ουρανοξυστών ου Λος Άντζελες στο «Bread And Roses» (2000), o οργισμένος 16άρης Λίαμ στο «Sweet Sixteen» (2002), η δραστήρια εργαζόμενη που απολύεται και ανοίγει από το μηδέν υπηρεσία εργοδηγού στο «It’s A Free Word» (2007), ο ταχυδρόμος που λατρεύει τον Ερίκ Καντονά σα σωτήρα που κατέχει όλες τις λύσεις στα προβλήματά του στο «Looking For Eric» (2009), οι φτωχολωποδύτες που εκμεταλλεύονται το δηθενισμό των ελίτ πουλώντας τους πανάκριβα φτηνό ουίσκυ στο “The Angel’s Share” (2012).

Στο «Δυστυχώς Απουσιάζατε», ο απολυμένος οικογενειάρχης (Κρις Χίντσεν - Ricky) που ζει στο Νιουκάστλ (ενώ κατάγεται από το Μάντσεστερ) πείθει την αποκλειστική νοσοκόμα ηλικιωμένων γυναίκα του (Ντέμπι Χόνιγουντ – Abby), να πουλήσει το αυτοκίνητό της, για να χρησιμοποιήσει τα μετρητά σαν εγγύηση για να αγοράσει φορτηγάκι και να μπορέσει έτσι να συμμετάσχει, ως «αυτόνομος επιχειρηματίας» στην ελεύθερη αγορά εργασίας ως κούριερ (εξ' ου και ο τίτλος, με το προτυπωμένο «Δυστυχώς, Απουσιάζατε» που αφήνουν οι διανομείς, όταν φτάνουν στη διεύθυνση του παραλήπτη του γράμματος ή του πακέτου, χωρίς αν τον βρουν εκεί). Όπου σύντομα αποκαλύπτεται ότι στο Eldorado της «ελεύθερης αγοράς» βασιλεύει ο αιμοσταγής ανταγωνισμός, η άτεγκτη εργοδοσία, προωθείται η νοοτροπία της σκλαβιάς στον «πελάτη» και το ηλεκτρονικό παορυσιολόγιο και το gps, ενώ θριαμβεύει η απόλυτη έκθεση στην ρουφιανιά, χωρίς καμία κάλυψη από πουθενά στην σωματικά και ψυχικά εξοντωτική καθημερινότητα. Η οποία, με τη σειρά της οδηγεί σε αποσάθρωση τις οικογενειακές σχέσεις – εκπληκτικά τα δύο ανήλικα παιδιά, ο Ρις Στόουν (ως έφηβος Seb) και η Κέϊτι Πρόκτορ (ως η 11χρονη Lisa Jane).

Τα μηνύματα που περνάει ο Λόουτς αφορούν κάθε μέσης τάξης οικογένεια, ή αντίστροφα, καμία από τις οικογένειες που έχουν δημιουργήσει το κοινωνική ανισότητα ζώντας εν αγνοία της παγκοσμιοποιημένης οικονομικής κρίσης. Η χρήση των κινητών τηλεφώνων, η υποδούλωση στον Λεβιάθαν του πιστωτικού χρέους, τον οποίο μαθαίνεις να ταΐζεις κυριολεκτικά με το αίμα σου, η ανάγκη για ανθρώπινη επαφή, για διάλογο και αλληλεγγύη, προκύπτουν μέσα από την ταινία αυθεντικά συγκινητικά.
​
Οι ταινίες του Ken Loach είναι ένα στυγερό μπουγέλωμα στον εφησυχασμό. Με στοχοπροσήλωση στα σημαινόμενα, αλλά και με απέραντη ανθρωπιά. Η συμπαθής σινε-τάξη των βαθυστόχαστων αφαιρετικόμυαλων που αποθεώνουν Καραβίδες, Αστακούς και συναφή προϊόντα αφασιακής δηθενότητας θα «κουραστούν» και θα γίνουν σκωπτικοί, καθώς η στράτευση στη σαφήνεια δεν είναι στις ποιότητες που μπορούν να αντέξουν. Οι υπόλοιποι, ακόμη κι αν δεν έχουν ξαναδεί ταινία του, δε θα δυσκολευτούν. Ο Λόουτς δεν είναι δυσκοίλιος, αλλά έξυπνος, σύγχρονος και αληθινός.

*Την ταινία είδαμε χάρις την ευγενική χορηγία του Φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας», σε ένα κατάμεστρο «Άστορ» και με παρουσία της εκ των πρωταγωνιστών Ντέμπι Χόνινγουντ, στη μία και μοναδική αβάν πρεμιέρ της στις 24 Σεπτεμβρίου και παίζεται από 7 Νοεμβρίου στις Αθηναϊκές αίθουσες.​​