ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ «ΕΛΕΓΕΙΕΣ ΣΕ ΠΕΤΡΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΟ» ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΠΡΑΛΟΣ & ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ @ROMA GALLERY 30/5

 ROMA GALLERY

Χρήστος Καπράλος  και Βάσω Κατράκη

“Ελεγείες σε πέτρα και μέταλλο”
 

Την Πέμπτη 30 Μαΐου 2019 στις 8:00μμ, η ROMA GALLERY έχει τη χαρά να εγκαινιάζει μια σπάνια έκθεση δύο σπουδαίων δημιουργών που θα κάνει αίσθηση.
 
Στην έκθεση με τίτλο «Χρήστος Καπράλος (1909-1993) και Βάσω Κατράκη (1914-1988): Ελεγείες σε πέτρα και μέταλλο» παρουσιάζονται για πρώτη φορά μαζί, σε ένα μοναδικό, ιστορικά βεβαρημένο αισθητικό διάλογο, ο μεγαλύτερος μεταπολεμικός γλύπτης Χρήστος Καπράλος (1909 - 1993) και η μεγαλύτερη χαράκτρια του τόπου μας Βάσω Κατράκη (1914 - 1988). Ένας διάλογος ανάμεσα στην πέτρα και το μέταλλο, το διαχρονικό μύθο για την επώδυνη σύγχρονη ιστορία · και ο Καπράλος και η Κατράκη εκπροσωπούν εκείνη την καλλιτεχνική έκφραση που αντανακλά με τον πιο ώριμο τρόπο την ελληνική ιδιαιτερότητα και το δράμα που βιώνει διαχρονικά ο τόπος. Κοινό τους θέμα τα σύμβολα του μύθου, ο άνθρωπος, ο αρματηλάτης, ο έφιππος ήρωας, ο πληγωμένος πολεμιστής, η μάνα που υπομένει, γυναίκες και άνδρες της Πίνδου και της αντίστασης. Σύμβολα, που μέσα από τη διαπάλη των συναισθημάτων, των υλικών και της φόρμας, αποδίδονται σε έργα που το υψηλό τους περιεχόμενο συμβαδίζει με την έρευνα για την ποιότητα της μορφής. Ο Καπράλος παίρνει στην πλάτη του τη μοίρα του ελληνισμού, όπως ακριβώς έκανε και ο Γιώργος Σεφέρης, ενώ η Κατράκη υπερασπίζεται το πνεύμα της αντίστασης σε κάθε εποχή, με τρόπους ανάλογους με εκείνους του Γιάννη Ρίτσου. Ο ελεγειακός χαρακτήρας των έργων που παρουσιάζεται στην έκθεση συνιστά και τη βαθύτερη πλαστική τους συνείδηση.

Ο επισκέπτης της έκθεσης θα έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με τη “γλυπτική πράξη” της Βάσως Κατράκη που προϋπάρχει του τελικού έργου της, μέσα από τις πέντε πρωτόλειες μήτρες που παρουσιάζονται σε διάλογο με τις γλυπτικές φόρμες του Χρήστου Καπράλου. Ξεκινώντας από την τεχνική της ξυλογραφίας, η Κατράκη θα περάσει το 1955 στη χάραξη πάνω σε λίθο (μήτρες) και θα την κατακτήσει ως υλικό αναπτύσσοντας αυτή την μοναδική τεχνική της. Όπως σχολιάζει ο ιστορικός τέχνης Γιάννης Μπόλης «Τα σχέδια της Βάσως Κατράκη που παρουσιάζονται στην έκθεση –ανάμεσα στα οποία εντοπίζονται μελέτες και σπουδές για μνημειακές συνθέσεις όπως η Πτώση του Καραϊσκάκη και η Επέλαση αλλά και για τη μεγάλη θεματική ενότητα των Αλόγων στις αρχές της δεκαετίας του 1960– διακρίνονται για την ρευστότητα και την απλότητα, τη δύναμη και την ακρίβειά τους, αναπτύσσονται πάνω στις λευκές επιφάνειες του χαρτιού με μια μοναδική αίσθηση της ισορροπίας και του ρυθμού. Οι γραμμές ευέλικτες, συνεχείς και ελεύθερες σχηματίζουν τις μορφές, υποβάλλουν τη σωματικότητα και τον όγκο τους, μας δίνουν το μέτρο των δυνατοτήτων, των μορφοπλαστικών αναζητήσεων και των πνευματικών ενδιαφερόντων της χαράκτριας, μας εισάγουν, μ' έναν μοναδικό τρόπο στον κόσμο της, με τα θέματά της να αγγίζουν τον άνθρωπο, τη μοναξιά της ύπαρξης, την επαφή και το αλληλέγγυο, την πτώση και την ανάταση, την πυκνή ουσία της ζωής και το αναπόφευκτο του θανάτου. Πρόκειται για σχέδια που χαρτογραφούν και συμπυκνώνουν την τέχνη της Βάσως Κατράκη, την πολιτική και κοινωνική διάσταση της δημιουργίας της, το ανθρωπιστικό περιεχόμενό της, την αντοχή των συμβόλων της. Μια ενοποιητική γραμμή συνδέει τη δημιουργία της Βάσως Κατράκη με τη δημιουργία του Χρήστου Καπράλου. Στο επίκεντρό της βρίσκεται ο άνθρωπος, η ζωή και η μοίρα του. Στις λιθογραφίες, στα σχέδια αλλά και στα μικρής κλίμακας γλυπτά του, τα οποία συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση, διαφαίνονται οι αισθητικές ποιότητες και αξίες της δουλειάς του, η μελέτη και η εξοικείωσή του τόσο με τις αρχές της αρχαίας πλαστικής όσο και με τις σύγχρονες του αναζητήσεις, αλλά και οι αναφορές και οι επιρροές του από τη λαϊκή τέχνη. Τα θέματά του –οι ανθρώπινες μορφές, τα ζευγάρια και τα άλογα– επιβάλλονται με τη σχεδιαστική λιτότητα και την εξπρεσιονιστική ένταση της απόδοσής τους, τις απλοποιήσεις και τις σχηματοποιήσεις της φόρμας, τις διαπλοκές του θετικού και του αρνητικού, του φωτός και της σκιάς, την ευαισθησία του πλασίματος των επιφανειών, το ρομαντικό, δραματικό και συμβολικό περιεχόμενό τους. Ο κόσμος του Χρήστου Καπράλου συναντάει εκείνον της Βάσως Κατράκη σε μια γόνιμη συνομιλία και συνύπαρξη δύο εμβληματικών δημιουργών της ελληνικής τέχνης».
 
«Ξεκινώ από μια μεγάλη αγάπη για τον άνθρωπο και αυτήν θέλω να εκφράσω»
Χρήστος Καπράλος
 
«Μ' ενδιαφέρει να έρθω σε όσο γίνεται πληρέστερη επικοινωνία με τους ανθρώπους, να τους μιλήσω με τη γλώσσα τους. Αυτή είναι η πιο μεγάλη καταξίωση του έργου ενός καλλιτέχνη. Πού θα μιλήσω, στο κενό? Δεν διαλέγω ορισμένα θέματα, μα βιώματα. Κι αυτά μπορούν να έρχονται είτε απ’ τη χώρα που ζεις είτε απέξω, φτάνει να είναι ανθρώπινα. Κείνο που καταστρέφει τον καλλιτέχνη είναι το κυνήγι της πρωτοτυπίας. Έχουμε να εκφράσουμε το αίσθημά μας. Δεν πρέπει να ψάχνεις εξωτερικά στοιχεία για να κάνεις εντύπωση. Το έργο σου ολόκληρο θα σου δώσει την οριστική σου θέση»
Βάσω Κατράκη
 
Εγκαίνια: Πέμπτη 30 Μαΐου 2019 στις 8:00μμ
Διάρκεια έκθεσης: 30 Μαΐου έως 31 Ιουλίου 2019
 
Ώρες λειτουργίας:
Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο 11:00 – 17:00
Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11:00 – 21:00
 
Η Roma Gallery άνοιξε δυναμικά στις αρχές Ιανουαρίου 2019 στην οδό Ρώμα 5 στο Κολωνάκι, με τις πολύ πετυχημένες εκθέσεις των Παύλου (Pavlos) Διονυσόπουλου, Δημήτρη Μυταρά και Αλέκου Φασιανού. Στόχος της είναι να αποτελέσει ένα ζωντανό και πρωτοποριακό χώρο, αφιερωμένο στη μεταπολεμική και σύγχρονη τέχνη. Παρουσιάζει έργα καταξιωμένων και ανερχόμενων καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο, επιδιώκοντας να ενημερώσει το κοινό και αποτελώντας έναν σύνδεσμο επικοινωνίας των Ελλήνων καλλιτεχνών με χώρους τέχνης στο εξωτερικό.

Βιογραφικά καλλιτεχνών
 
Βάσω Κατράκη: Γεννήθηκε στο Αιτωλικό Αιτωλοακαρνανίας το 1914. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών  της Αθήνας (1936-1940), ζωγραφική με τον Παρθένη και χαρακτική με τον Κεφαλληνό. Αποφοίτησε με μια τρίμηνη υποτροφία στη ζωγραφική, ένα βραβείο και δυο επαίνους στην χαρακτική. Ήταν μεταξύ των μαθητών του Κεφαλληνού που σχεδίασαν τις γνωστές αφίσες για τον Πόλεμο, το 1940-41. Οργανώθηκε από νωρίς στην Αντίσταση και εικονογράφησε με ξυλογραφίες πολλά παράνομα έντυπα. Το 1949 συμμετείχε στην ίδρυση της ομάδας «Στάθμη».
Η πρώτη ατομική της έκθεση (1955, Ζαχαρίου) συνέπεσε με μια καθοριστική στροφή στην τεχνική της: βαθμιαία άρχισε να χαράσσει τα έργα της κατευθείαν σε πέτρα και όχι σε ξύλο. Η επεξεργασία και η τελειοποίηση αυτής της εντελώς προσωπικής τεχνικής έγινε αναπόσπαστο μέρος της εξέλιξης του χαρακτικού της έργου.
Η τέχνη της καλύπτει ένα ευρύ θεματολογικό φάσμα, από καθημερινές σκηνές μέχρι μυθολογικές αλληγορίες, που μαρτυρούν πάντοτε μια κοινωνική ευαισθησία και μια βαθιά ανθρωπιστική διάθεση. Η αισθητική της κρατάει ισχυρούς δεσμούς με την ελληνική παράδοση, αλλά προχωρεί σε τολμηρές αφαιρετικές σχηματοποιήσεις που αποκτούν, με τον καιρό, ιδιαίτερη ένταση, μέσα από την αντίθεση του μαύρου-άσπρου. Όσο ήταν εξόριστη στη Γυάρο (με τη δικτατορία του 1967), κατόρθωσε να εκφραστεί ζωγραφίζοντας βότσαλα με μαύρο μελάνι. Αλλά τα πιο ώριμα έργα της, μετά το 1970, είναι τα μεγάλων διαστάσεων χαρακτικά με τις λιτές μνημειακές μορφές, τις οποίες χάρασσε σε ψαμμίτη και τύπωνε σε λευκό χαρτί.
Παρουσίασε το έργο της σε περισσότερες από 20 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και συμμετείχε σε ομαδικές και διεθνείς διοργανώσεις: στη Μπιενάλε της Λουμπλιάνα ανελλιπώς από το 1956 ως το 1977, στη Μπιενάλε του Τόκιο από το 1960 ως το 1970, στη Μπιενάλε του Σάο Πάολο το 1957, στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1966, όπου τιμήθηκε με το Διεθνές βραβείο Λιθογραφίας Tamarind. Βραβεύτηκε επίσης το 1958 στη Μπιενάλε Αλεξάνδρειας (Α’ Βραβείο Χαρακτικής) και στη Μπιενάλε Χαρακτικής του Λουγκάνο (Premium ex æquo). Το 1965 εξελέγη επίτιμο μέλος της Academia Fiorentina delle Arti del Disegno και το 1976 πήρε το A’ βραβείο στη Διεθνή Έκθεση Intergrafik του Ανατολικού Βερολίνου. Το 1980 εκτέθηκε αναδρομικά η δουλειά της στην Εθνική Πινακοθήκη. Το 1991 στην Δημοτική Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων και την ίδια χρονολογία στην Δημοτική Πινακοθήκη Δήμου Πατρέων. Το 1992 στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Λευκωσίας (Πύλη Αμμοχώστου). Το 1994 στο Βελλίδειο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης και την ίδια χρονιά παρουσιάζει αναδρομικά δουλειά της στην Πινακοθήκη Πιερίδη. Το 2006 εγκαινιάζεται το Κέντρο Χαρακτικών Τεχνών και Μουσείο Βάσως Κατράκη (το οποίο ιδρύθηκε το 1995 στο Αιτωλικό). Το 2010 παρουσιάζεται πάλι αναδρομικά δουλειά της, στην έκθεση με τίτλο “Βάσω Κατράκη Πνοή στην Πέτρα”, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα σε επιμέλεια του Ιστορικού Τέχνης Γιάννη Μπόλη και της επιμελήτριας του Μ.Κ.Τ. Μαρίας Δόγκα-Τόλη. Το 2013 παρουσιάζεται το έργο της στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ., στη Θεσσαλονίκη σε επιμέλεια έκθεσης του Παναγιώτη Μπίκα και της Χριστίνας Τσαγκάλια και καλλιτεχνική επιμέλεια της Μαριέττας Πανίδου.
 
Χρήστος Καπράλος: Γεννήθηκε στο Παναιτώλιο Αιτωλοακαρνανίας το 1909. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1930-1934) με τον Ουμβέρτο Αργυρό και μετά γλυπτική στο Παρίσι με τον Marcel Gimond (1894-1961), έως το 1940. Στη διάρκεια του Πολέμου και της Κατοχής (1940-1945) έμεινε στο χωριό του, όπου έφτιαξε πολλά γλυπτά και προπλάσματα, δουλεύοντας ταυτοχρόνως στις καπνοκαλλιέργειες. Κυρίως δούλεψε στο γύψο την έκτη ενότητα της ανάγλυφης ζωφόρου για το Μνημείο της Μάχης της Πίνδου. Η ζωφόρος, εμβατήριο και μαζί ραψωδία της ιστορίας του Νεότερου Ελληνισμού, μεταφέρθηκε από τον γλύπτη σε πωρόλιθο, στην Αίγινα, τα χρόνια 1952–1956. Το 2001, αυτό το έργο αγοράστηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, σήμερα βρίσκεται στο περιστύλιο της Βουλής των Ελλήνων από το 2002. Σε όλη τη νεανική περίοδο της ζωής του βρισκόταν σε μεγάλη ανέχεια και ζούσε με μικρές υποτροφίες (κυρίως από συμπατριώτες του όπως οι Αδελφοί Παπαστράτου).
Το 1946 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και παρουσίασε την πρώτη ατομική του έκθεση (1946, Παρνασσός), με μεγάλη επιτυχία. Από τότε ξεκίνησε η ανοδική πορεία της καριέρας του. Απέκτησε με δωρεά το εργαστήριό του στο Κουκάκι (1947), στο οποίο αργότερα θα προσθέσει το δικό του χυτήριο (1961). Επίσης, άρχισε να δουλεύει τα καλοκαίρια στην Αίγινα, με απευθείας λάξευση σε πωρόλιθο, μάρμαρο ή ξύλο. Από το 1995 το εργαστήριό του εκεί λειτουργεί ως μουσείο. Η πλούσια παραγωγή του περιλαμβάνει γλυπτά σε διάφορες τεχνικές, έργα κεραμικής, ζωγραφικής, χαρακτικής κ.ά.
Η γλυπτική του είναι ανθρωποκεντρική με έντονη εκφραστική φόρτιση. Απομακρύνεται από τον κλασικίζοντα νατουραλισμό, χωρίς να προσχωρεί άκριτα στις απόψεις του μοντέρνου. Η αφαιρετικότητα και οι αδρές γραμμές που χαρακτηρίζουν το πλαστικό του ιδίωμα, παραπέμπουν συχνά στην αισθητική της προκλασικής ελληνικής τέχνης.
Παρουσίασε το έργο του σε πολλές ατομικές, ομαδικές και διεθνείς εκθέσεις. Μεταξύ άλλων εκπροσώπησε την Ελλάδα στις Μπιενάλε της Βενετίας (1962) και του Σάο Πάολο (1975).
Το 1981 οργανώθηκε αναδρομική του έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη. Πέθανε στην Αθήνα το 1993. Δύο χρόνια αργότερα (1995), η Ακαδημία Αθηνών τον τίμησε με αναδρομική έκθεση στο χώρο της, ενώ το 2004, στα εγκαίνια της Εθνικής Γλυπτοθήκης, παρουσιάστηκε ένα μέρος της γλυπτικής του σε ξύλο.
Γλυπτά του υπάρχουν σε δημόσιους χώρους και σε μόνιμες εκθέσεις στην Αίγινα (Μουσείο Χρήστου Καπράλου, από το 1995) και στο Αγρίνιο («Αίθουσα Τέχνης-Γλυπτοθήκη Χρήστος Καπράλος» της Παπαστρατείου Δημοτικής Βιβλιοθήκης, από το 1996).
Το 2006 το Ίδρυμα Χρήστου και Σούλης Καπράλου, που είχε ιδρύσει με τη σύζυγό του το 1991, ενσωματώθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη. Παρουσίασε το έργο σε πολλές ατομικές εκθέσεις όπως  το 1946 στην  Αίθουσα Παρνασσός στην Αθήνα, το 1950 στον Κεντρικόν στην Αθήνα, το 1953 στην Αίθουσα Εφημερίδας "Το Βήμα", στην Αθήνα, το 1957  στην Αίθουσα Ηλεκτρικής Εταιρείας Αθηνών-Πειραιώς στην Αθήνα, 1962 στην Βενετία στην Ιταλία, 1963 στην Martha Jackson στην Νέα Υόρκη των Η.Π.Α., 1963 στην Park Gallery στο Ντιτρόιτ στις ΗΠΑ, 1967 στο Cincinnati Art Museum Cincinnati (Ohio) στις Η.Π.Α., 1969 στην Albert White Gallery στο Τορόντο στον Καναδάς, 1972 στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον στην Αθήνα, 1981 στην Εθνική Πινακοθήκη- Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου στην Αθήνα, 1981 στην Γκαλερί Ζυγός στην Αθήνα, 1982 στην Αίθουσα Τέχνης Σταυρακάκη στην Αθήνα, 1983 στην Γκαλερί Πλειάδες στην Αθήνα, 1984 στην Αίθουσα Τέχνης Ηρακλείου στο Ηράκλειο της Κρήτης, 1995 στην Αίθουσα Αλεβιζάτου στην Ακαδημία Αθηνών στην Αθήνα, 2003 στον  Εκθεσιακό χώρο της Συλλογής Ζ.Πορταλάκη στην Αθήνα, 2004 στην Εθνική Γλυπτοθήκη στην Αθήνα και το 2007 στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. στην Θεσσαλονίκη.