ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΒΡΕΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟΥ ΒΡΑΖΙΛΙΑΝΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ LUIZ RUFFATO ΣΤΗ ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

των Λίλα Παπαπάσχου & Χρήστου Σούτου

Προχθές το βράδυ βρεθήκαμε στη Στοά του Βιβλίου, για να παρακολουθήσουμε μία πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία με θέμα «Ποδόσφαιρο, λογοτεχνία και υπανάπτυξη» που επί της ουσίας ήταν ένας πολύ ουσιαστικός διάλογος ανάμεσα στον βραβευμένο, Βραζιλιάνο συγγραφέα Λουίς Ρουφάτο και τον γνωστό μεταφραστή Νίκο Πρατσίνη, αλλά και τους παρευρισκόμενους που μετά το τέλος της ομιλίας έθεσαν τα δικά τους ερωτήματα στον συγγραφέα. 
 
Ο  Luis Ruffato, ένας εκ των πλέον σημαντικών σύγχρονων Βραζιλιάνων συγγραφέων, που έχει τιμηθεί με το βραβείο Casa de las Américas για το «Domingos Sem Deus» [«Κυριακές Χωρίς Θεό»], καθώς και με το Διεθνές Βραβείο Έρμαν Έσσε (2016), επισκέφθηκε την Αθήνα στο πλαίσιο του Ιβηροαμερικανικού Φεστιβάλ LEA ​(ΛΕΑ - Λογοτεχνία εν Αθήναις) που φέτος γιορτάζει τα δέκατά του γενέθλια.και της Αθήνας 2018 Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου του Δήμου Αθηναίων,  Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Βραζιλίας  

Έχοντας ως υπόβαθρο το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου στη Ρωσία, ο δημοφιλής λογοτέχνης μίλησε με αμεσότητα και χιούμορ σχετικά με τα κοινά σημεία επαφής μεταξύ λογοτεχνίας, ανάπτυξης και ποδοσφαίρου. Την ενδιαφέρουσα συζήτηση που διεξήχθη στα Πορτογαλικά - στην οποία παρεμπιπτόντως συμμετείχαν και πολλές κυρίες! - συντόνισε ο Νίκος Πρατσίνης, ενώ υπήρχε ταυτόχρονη διερμηνεία προς τα ελληνικά.

Η Βραζιλία είναι μια από τις χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή ποδοσφαιρικών ταλέντων σε ολόκληρο τον κόσμο. Η λογοτεχνία τη χώρας εντούτοις ασχολείται από καθόλου έως σπάνια στα βιβλία της με το άθλημα. Η απουσία μυθοπλασίας που να περιστρέφεται γύρω από το λαοφιλές σπορ αποτέλεσε το βασικό άξονα της συζήτησης. Κατά το συγγραφέα οι λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι πολλοί. Ο κυριότερος ήταν - και δυστυχώς για την χώρα της Λατινικής Αμερικής παραμένει έως και σήμερα - τα πολύ μεγάλα ποσοστά αναλφαβητισμού που μαστίζουν τους φτωχότερους πληθυσμούς. Το ποδόσφαιρο ανέκαθεν αποτελούσε το μέσο για τα κατώτερα στρώματα των Βραζιλιάνων να πετύχουν στη ζωή τους, να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο, με λίγα λόγια δηλαδή να ξεφύγουν από τη φτώχεια και την ανέχεια που τους πνίγει στις φαβέλες.

​Ως εκ τούτου οι περισσότεροι πεζογράφοι της χώρας του καφέ θεωρούσαν ότι από τη στιγμή που το ποδόσφαιρο είχε μεγαλύτερη απήχηση στις φτωχές μάζες, δεν θα είχε νόημα να γραφτούν βιβλία μυθοπλασίας γι' αυτό. Σε μια χώρα που έτσι κι αλλιώς η παραγωγή βιβλίων κινείται, αναλογικά και με το μέγεθος της, σε πολύ χαμηλά επίπεδα, που τα βιβλιοπωλεία είναι περίπου ένα ανά 65.000 κατοίκους (!!) θεωρείτε αυτοκτονικό ένα τέτοιο εγχείρημα. Κανείς από τους εκδότες δεν θα έμπαινε στη διαδικασία να πληρώσει την έκδοση ενός βιβλίου χωρίς ουσιαστικά αναγνωστικό κοινό. 

Ο συγγραφέας Luis Ruffato και ο μεταφραστής/συντονιστής της συζήτησης Νίκος Πρατσίνης

Στο πλαίσιο της συζήτησης  με τον συγγραφέα έγινε επίσης ξεκάθαρο ότι τα τελευταία χρόνια τα δεδομένα φαίνεται να αλλάζουν. Βασική αιτία που συμβαίνει αυτό δεν είναι η μεταστροφή των εκδοτών ή των πεζογράφων, αλλά η διαφοροποίηση που παρατηρείται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ποδοσφαίρου στη χώρα. Τι σημαίνει αυτό; Οι νέοι ποδοσφαιριστές που παράγει πλέον η Μέκκα του ποδοσφαίρου στη Λατινική Αμερική δεν προέρχονται πια από τις φτωχογειτονιές των μεγαλουπόλεων, όπως στο παρελθόν, αλλά από αστικές οικογένειες της μεσαίας τάξης και πάνω. Δεν κλοτσούν το τόπι στις αμμουδιές, χαρακτηριστικές οι εικόνες από το παρελθόν πολλών μεγάλων Βραζιλιάνων σταρ, αλλά μαθαίνουν τα μυστικά της μπάλας σε σχολές που οι γονείς τους ακριβοπληρώνουν. Δεν ξεχωρίζουν πια από το εξωπραγματικό τους ταλέντο, από τις τεχνικές τους αρετές, αλλά από το πόσο πιστοί είναι στο τακτικό πλάνο του προπονητή τους.

​Τα παραπάνω στοιχεία πέρα από το γεγονός ότι αλλάζουν, προς το χειρότερο κατά τη γνώμη του Luis Ruffato, το στυλ του ποδοσφαίρου της χώρας, διαφοροποιούν και τον κόσμο της μυθοπλασίας και του βιβλίου. Πλέον σε λίγα χρόνια, όταν πια θα έχει διαμορφωθεί και το κατάλληλο αναγνωστικό κοινό, η παραγωγή μυθιστορημάτων που θα έχουν ως θέμα τους το λαοφιλές άθλημα θα μεγαλώσει. Τα πρώτα δειλά βήματα έχουν γίνει ήδη. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό μιας γυναίκας συγγραφέως η οποία μάλιστα ασχολήθηκε με το δεύτερο τη τάξει πρωτάθλημα της χώρας τοποθετώντας την ιστορία της σε αυτό.
​
Κλείνοντας με την αισιόδοξη προοπτική των προαναφερόμενων μελλοντικών αλλαγών, εμείς θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον αξιόλογο και εξαιρετικά συμπαθή Βραζιλιάνο συγγραφέα για την προθυμία του να "ποζάρει" για το Θεαθήναι, αλλά και για όσα ενδιαφέροντα μοιράστηκε μαζί μας στο περιθώριο της εκδήλωσης. 

*Ο Λουίς Ρουφάτο είναι ο συγγραφέας των "Eles eram muitos cavalos" [Ήταν πολλά άλογα] , "Estive em Lisboa e lembrei de você" [Ήμουν στη Λισαβόνα και σε θυμήθηκα], "De mim já nem se lembra" [Ούτε που με θυμάται πια] και "Inferno provisório" [Προσωρινή κόλαση], μεταξύ άλλων. Τα βιβλία του έχουν τιμηθεί με διακρίσεις τόσο στη Βραζιλία (βραβεία Machado de Assis, APCA, Jabuti) όσο και διεθνώς (βραβείο Casa de las Américas στην Κούβα, βραβείο Έρμαν Έσσε στη Γερμανία) κι έχουν κυκλοφορήσει σε 12 χώρες.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Luiz Ruffato was born in Minas Gerais in south-eastern Brazil in 1961, into a family of poor Italian immigrants. He initially worked as a haberdashery salesman and textile worker but soon moved to Juiz de Fora where he worked as a turner-machinist and studied journalism at the Federal University of Juiz de Fora. He made his debut as a novelist in 2001 with Eles Eram Muitos Cavalos (There were Many Horses), which received the Machado de Assis National Library Prize and the Paulista Arts Critics Prize. Ruffato has also published De Mim Já Nem Se Lembra/They No Longer Remember Me (2007), Estive em Lisboa e Lembrei de Você/I Was in Lisbon and was Reminded of You (2009), and the Inferno Provisório (Provisional Hell) project, which is made up of five volumes and studies the development of the Brazilian proletariat from the 1950s to 2000. These books have earned significant awards such as the Jabuti prize, the Brazilian Book Chamber prize, and the Cuban Casa de las América prize. His books have been published in Germany, Finland, France, Italy, Portugal, Argentina, Colombia, Mexico and Cuba. The author lives in São Paulo. In spring 2012, he was Distinguished Writer in Residence at the University of Berkeley.