Το Θεαθήναι βρέθηκε στο IMK & είδε την παράσταση «ΜΕΦΙΣΤΟ» του Κλάους Μανν σε σκηνοθεσία-ερμηνεία Νικόλα Βαγιονάκη

γράφει η Λίλα Παπαπάσχου

Ο Νικόλας Βαγιονάκης, είναι ένας χαρισματικός δημιουργός. Οι παραστάσεις του αποτελούν πάντα ολοκληρωμένες καλλιτεχνικές προτάσεις που αναδεικνύουν ακόμα και τις πιο λεπτές αποχρώσεις των κειμένων που επιλέγει να διαχειριστεί σκηνοθετικά και ερμηνευτικά, προσφέροντας στους θεατές μία μοναδική εμπειρία, από αυτές που τροφοδοτούν την σκέψη, ενώ παράλληλα προσφέρουν γνήσια θεατρική συγκίνηση. 

Βρεθήκαμε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και στην επίσημη πρεμιέρα της παράστασης «Mephisto», που βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Κλάους Μανν, για να παρακολουθήσουμε την εντυπωσιακή μεταμόρφωσή του στον φιλόδοξο και παθιασμένο με την τέχνη του ηθοποιό του Μεσοπολέμου, Χέντρικ Χέφκεν, που συνάπτει τη δική του συμφωνία με τον διάβολο (εν προκειμένω με το Γ’ Ράιχ), για να δει το άστρο του που τρεμόσβηνε στο Αμβούργο, να λάμπει στο Βερολίνο. Ο δρόμος όμως προς την κορυφή δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Ειδικά όταν η προσωπική του ανέλιξη, μοιραία ταυτίζεται με την άνοδο και εδραίωση του ναζισμού στη Γερμανία, γεγονός που οδήγησε στο να γραφτεί η πιο μαύρη σελίδα της παγκόσμιας ιστορίας, με προεκτάσεις που αντανακλούν και στο δικό μας σήμερα. 

Η Ειρήνη Δερμιτζάκη υπογράφει τη θεατρική διασκευή και τη μετάφραση του έργου και σε συνεργασία με τον Ν. Βαγιονάκη που επεξεργάστηκε το κείμενο, καταφέρνουν να αναδείξουν τα πιο καίρια σημεία αυτής της αντιπολεμικής κραυγής, που φωτίζει όλες τις πλευρές μίας πολυδιάστατης προσωπικότητας, που θυσίασε τον «άνθρωπο» για να επιβιώσει ο «καλλιτέχνης», με αποτέλεσμα να ισοπεδωθούν και οι δύο.

Ο Νικόλας Βαγιονάκης σε μία ακόμα αξιομνημόνευτη ερμηνεία

Το βαθιά αντιφασιστικό έργο του Γερμανού συγγραφέα, που μεταφέρθηκε με τεράστια επιτυχία και στον κινηματογράφο (1981), σε σκηνοθεσία Ίστβαν Ζάμπο, με πρωταγωνιστή τον Κλάους Μαρία Μπραντάουερ, κερδίζοντας μάλιστα το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και άλλα σημαντικά βραβεία, μετουσιώνεται σε μία σκηνική κατάθεση ψυχής, με τον Νικόλα Βαγιονάκη να μας χαρίζει ένα ακόμα υποκριτικό ρεσιτάλ υψηλής ακρίβειας, ισορροπημένου ρυθμού και αξεπέραστης δραματικότητας. Ο αεικίνητος περφόρμερ μας καλωσόρισε ως άλλος κονφερασιέ, ερμηνεύοντας το εναρκτήριο τραγούδι σε στίχους Γιάννη Κότσιρα και δίνοντας μας από την αρχή το στίγμα της επιβλητικής σκηνικής παρουσίας του.

Μέσα στο μινιμαλιστικό μεν, αλλά απόλυτα λειτουργικό σκηνικό περιβάλλον που δημιούργησε η Εύα Νάθενα, φωτισμένος εμφατικά από τον Παναγιώτη Μπούκα και φορώντας  το κομψό κοστούμι υψηλής ραπτικής που δημιουργήθηκε ειδικά για της τις ανάγκες της παράστασης (Sur Mesure by: Takis Giannetos) ο Νικόλας Βαγιονάκης ενσαρκώνει τον αμφιλεγόμενο ήρωα του Κλάους Μανν σε όλο το μεγαλείο του, αλλά κυρίως αποτυπώνει με γλαφυρότητα την καταβύθιση του στην κόλαση υπό τους ήχους κλασικής μουσικής και πολεμικών εμβατηρίων (εμπνευσμένη η μουσική επιμέλεια του Βασίλη Χριστακέα).

​Την ίδια στιγμή που εκείνος κατακτά την υψηλή κοινωνία του Βερολίνου, απολαμβάνοντας το χειροκρότημα των επιφανών ναζί -που ω! τι ειρωνεία  είναι και φιλότεχνοι - εκατομμύρια άνθρωποι δολοφονούνται μαζικά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και σχεδόν όλος ο πλανήτης οδηγείται σε ένα πρωτοφανές αιματοκύλισμα. Άραγε αρκεί η επαναλαμβανόμενη δήλωσή του ότι ο ίδιος δεν είναι τίποτα παραπάνω από έναν απλό ηθοποιό που επιθυμεί να παραμείνει ουδέτερος,  να τον απαλλάξει από την πολιτική του ευθύνη; Πόσο απλό είναι εν τέλει να είσαι ηθοποιός…καλλιτέχνης γενικότερα; Το θέατρο δεν είναι από μόνο του πολιτική πράξη; Τι κάνει έναν καλλιτέχνη πραγματικά σπουδαίο, η αξία του έργου του ή η συνολική στάση ζωής του;

Το διαχρονικά επίκαιρο έργο του Κλάους Μανν συνδιαλέγεται με όλα τα παραπάνω «διλήμματα» (και πολλά ακόμη) φέρνοντας στην επιφάνεια με καυστικότητα και σατιρική διάθεση, την άρρηκτη σχέση τέχνης και πολιτικής, εξουσίας και ηθικής, αλλά και τις κοινωνικές και ιστορικές προϋποθέσεις που οδήγησαν στην επικράτηση του ολοκληρωτισμού. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου αρκετοί από τους ήρωες του έργου παραπέμπουν σε υπαρκτά πρόσωπα, γεγονός που δημιούργησε πολλές αντιδράσεις και την περίφημη «Δίκη του Μεφίστο», τη γνωστότερη λογοτεχνική δίκη στη μεταπολεμική Γερμανία. 

​Μία κατακόκκινη κουίντα δεσπόζει στη σκηνή, ανοιχτή σε πολλούς συμβολισμούς

Η παράσταση που δημιούργησε ο Νικόλας Βαγιονάκης, εμπνευσμένος από το πανανθρώπινο έργο του Κ. Μανν, είναι κάτι παραπάνω από επίκαιρη, καθώς αφηγείται μεν την ιστορία ενός ανθρώπου, αλλά ταυτόχρονα και ενός ολόκληρου έθνους που στο πρόσωπο του Χέντρικ Χέφκεν συναντά τη «νέμεσή» του. Η σημερινή Ευρώπη, που αν και Γηραιά έχει πάψει προ πολλού να είναι αεί διδασκόμενη, παλεύει να εξαλείψει τα δικά της φασιστικά κατάλοιπα, την ίδια στιγμή που οι τρέχουσες οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες αποτελούν το κατάλληλο περιβάλλον για να εκκολαφθεί ένα νέο αυγό του φιδιού.

Με τον κίνδυνο επανεμφάνισης ενός φασιστικού μορφώματος και στη χώρα μας (είναι νομίζω αφελείς όσοι πιστεύουν ότι δεν ελλοχεύει πάντα αυτός ο κίνδυνος ή ότι τέτοιου είδους ομάδες δεν συνεχίζουν να δρουν υπόγεια), αλλά και την έξαρση της βίας σε όλες τις μορφές της, θα ήταν πολύ χρήσιμο κατά τη γνώμη μας, τη συγκεκριμένη παράσταση να την παρακολουθήσουν παιδιά και έφηβοι, εφόσον το θέατρο είναι – ή θα έπρεπε να είναι – πρωτίστως παιδεία.

Για κάθε Άλκη που χάνεται στα 19 του χρόνια, θύμα τυφλής οπαδικής βίας, για κάθε Βαγγέλη που υφίσταται bullying με τίμημα την ίδια του τη ζωή, για κάθε Ελένη που βιάζεται και δολοφονείται στυγερά, για κάθε Ζακ/Jackie που «λιντζάρεται» εν ψυχρώ, για κάθε μετανάστη που πέφτει θύμα ρατσιστικής βίας, υπάρχουν πολλοί «ηθικοί αυτουργοί» που όπλισαν τα χέρια των εκάστοτε δραστών, καλλιεργώντας τον φόβο και το μίσος προς το διαφορετικό, το ξένο, αυτό που δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε, άρα καταδικάζουμε ως μη αποδεκτό.

Κάθε Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο οι προβολείς στρέφονται στον «Μεφίστο» του Νικόλα Βαγιονάκη, που σας περιμένει στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης για να σας αφηγηθεί μία θεατρική αλληγορία, που φέρει δυστυχώς αδιάσειστα στοιχεία σύγχρονης...πραγματικότητας. 

«ΜΕΦΙΣΤΟ»
Εμπνευσμένο από το έργο του Κλάους Μανν
 
Ερμηνεία – Σκηνοθεσία
ΝΙΚΟΛΑΣ ΒΑΓΙΟΝΑΚΗΣ
 
Από την Πέμπτη 20 Ιανουαρίου 2022
Κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 21:30
Για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων

Συντελεστές παράστασης:
Εμπνευσμένο από το έργο του Κλάους Μανν
Κείμενο - μετάφραση: Ειρήνη Δερμιτζάκη
Επεξεργασία κειμένου: Νικόλας Βαγιονάκης
Σχεδιασμός παράστασης – Σκηνοθεσία - Ερμηνεία: Νικόλας Βαγιονάκης
Σκηνικό - Κοστούμι: Εύα Νάθενα
Βοηθός σκηνογράφου: Έλσα Γκογκογλου
Το κοστούμι είναι Sur Mesure by: Takis Giannetos
Χορογραφίες: Νικόλας Βαγιονάκης
Σχεδιασμός φωτισμού: Νικόλας Βαγιονάκης – Παναγιώτης Μπούκας
Επιμέλεια φωτισμού: Παναγιώτης Μπούκας
Μουσική επιμέλεια: Βασίλης Χριστακέας
Στίχοι τραγουδιού "καλωσορίσατε": Γιάννης Κότσιρας
Τρέιλερ παράστασης: Κωνσταντίνος Οικονόμου
Φωτογραφίες παράστασης: Θανάσης Καρατζάς
Δημόσιες σχέσεις: Αντώνης Κοκολάκης
 
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Πέμπτη 21:30
Παρασκευή 21:30
Σάββατο 21:30
 
Προπώληση εισιτηρίων: https://tickets.mcf.gr/?lang=el
 
Διάρκεια παράστασης: 75 λεπτά