ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕ ΤΟΝ ΖΩΓΡΑΦΟ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ «Α=-A» ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΜΩΝΥΜΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ

της Γεωργίας Τσούρου

O Δημήτρης Αναστασίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1979. Φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, στο Β' Εργαστήριο του Χρόνη Μπότσογλου και αποφοίτησε με άριστα το 2006.

Έχει δύο ατομικές εκθέσεις στο ενεργητικό του, την πρώτη το 2009 με τίτλο «Πίνακες που αναπαριστούν πίνακες» (Αίθουσα Τέχνης "Καπλανών 5") και την δεύτερη το 2012 με τίτλο «Εξιστορημένες Εικόνες» (Αίθουσα Τέχνης "Καπλανών 5").

Έως την 26η Μαίου 2018 φιλοξενείται στην αίθουσα τέχνης «ena contemporary» (Βαλαωρίτου 9Γ) η νέα του έκθεση με τίτλο Α=-Α, μια ζωγραφική εγκατάσταση με 162 έργα φιλοτεχνημένα με μολύβια, μελάνια, ακρυλικά και ελαιοχρώματα.

Τα έργα της έκθεσης αποτελούν το υλικό ενός graphic novel με ομώνυμο τίτλο, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ και διατίθεται τόσο στα βιβλιοπωλεία όσο και στον χώρο της έκθεσης καθ'όλη τη διάρκειά της.

Με αφορμή την έκθεση και την κυκλοφορία του βιβλίου, το ΘεαΘήναι συνάντησε τον Δημήτρη Αναστασίου στο χώρο της έκθεσής του και του έθεσε μερικές καίριες διευκρινιστικές ερωτήσεις:

Επειδή εγώ δεν είμαι καλή στις ανακεφαλαιώσεις, κάνε μας εσύ μια σύνοψη για το εικονιστόρημά σου  «Α = -Α».
Η αλήθεια είναι πως ούτε κι εγώ είμαι καλός στο να συνοψίζω, είμαι όμως πολύ καλός στο να απεραντολογώ χωρίς ειρμό. Παρ’ όλα αυτά, θα το προσπαθήσω: η ιστορία ξεκινά με τον Άλφα να βρίσκεται ξαπλωμένος στη μέση ενός πεζοδρομίου, χωρίς να μπορεί να θυμηθεί πώς ή γιατί βρέθηκε εκεί. Συναντά τον Βήτα, έναν κάπως μυστήριο τύπο που δεν είναι απαραιτήτως πάντα ο ίδιος, και μαζί φιλοσοφούν περιδιαβαίνοντας γειτονιές που δεν ανήκουν απαραιτήτως στην ίδια χώρα, ενώ από πάνω τους μια ηλιακή έκλειψη έχει εγκατασταθεί για τα καλά στον σκοτεινό ουρανό. Τα παράλογα που συμβαίνουν οδηγούν τον Άλφα σε ένα αβέβαιο συμπέρασμα: μάλλον ονειρεύεται. Εξαιρετική ευκαιρία για μια περιπλάνηση στο υποσυνείδητό του, λοιπόν! Ο Άλφα πετάει προς ένα κτίριο, του οποίου η κορυφή χάνεται στα σύννεφα. Ο φύλακας του επιτρέπει την είσοδο, ενώ λογικά θα έπρεπε να του την απαγορεύσει. Έπειτα, βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα συμβούλιο μασκοφόρων μάνατζερ, υπογράφει ένα ακατανόητο συμβόλαιο, υποβάλλεται σε μια εγχείρηση που τον μεταμορφώνει σε καρτούν, αναλαμβάνει έναν ρόλο για τον οποίο δεν γνωρίζει τίποτα και ρεζιλεύεται επί σκηνής, κρύβεται στο σπίτι με τις ζωγραφιές -ένα σπίτι στο οποίο οι φιγούρες των γνωστών έργων τέχνης μαζεύονται για να ξεκουραστούν και να διασκεδάσουν μετά το κλείσιμο των μουσείων-, επισκέπτεται τον ψυχολόγο για να αντιμετωπίσει τις φοβίες του, αλλά αποτυγχάνει παταγωδώς, και καταλήγει σε μια σκοτεινή φυλακή, από την οποία δραπετεύει προς την παιδική του ηλικία, συνεχίζοντας να μικραίνει μέχρι που εξαφανίζεται. Κάπου εκεί ξυπνά, για να συνειδητοποιήσει πως είναι ένας γέρος που ονειρευόταν ότι ήταν ένας νέος που ονειρευόταν ότι έγινε παιδί. Σηκώνεται από το κρεβάτι και αφηγείται το όνειρό του στη γυναίκα του που πλένει τα πιάτα, αλλά πολύ σύντομα η κανονικότητα διασαλεύεται εκ νέου. Παράδοξα γεγονότα συμβαίνουν και πάλι, ο Άλφα προσπαθεί ξανά να καταλάβει, μόνο και μόνο για να φτάσει στην αρχική του απορία: εξακολουθεί να ονειρεύεται ή κάτι άλλο συμβαίνει;

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου σου γράφει ότι το θέμα του είναι η Αμφιβολία, όμως εγώ πολύ αμφιβάλλω. Ποιος έχει δίκιο τελικά, εσύ που το έφτιαξες, εγώ που το διάβασα ή ο έρμος ο πρωταγωνιστής, ο Άλφα, που το ζει;
Εγώ που το έφτιαξα δεν πολυξέρω τι μου γίνεται, όσο για τον Άλφα, αυτός κι αν τα έχει εντελώς χαμένα. Άρα εσύ. Αλλά μην το πάρεις προσωπικά· όταν λέω εσύ, εννοώ γενικώς και αδιακρίτως τον αναγνώστη - θεατή που διαβάζει το βιβλίο ή βλέπει την έκθεση. Η ιστορία του Α=-Α είναι μια συμβολική ιστορία, πράγμα που σημαίνει ότι απαιτείται η συμβολή του αποδέκτη του έργου προκειμένου αυτό να ολοκληρωθεί. Αν εσύ αμφιβάλλεις ότι το θέμα του Α=-Α είναι η Αμφιβολία και κάπως αλλιώς το έχεις προσεγγίσει, αυτό μάλλον συμβάλλει στον ερμηνευτικό του πλούτο, παρά κάτι του αφαιρεί. Αφού, εδώ που τα λέμε, δεν είναι θέμα δίκιου και άδικου, σωστού και λάθους· το Α=-Α (θα έλεγα και κάθε έργο τέχνης, αλλά ας μην το πω καλύτερα) δεν είναι μια εξίσωση που δίνει ένα συγκεκριμένο, επαληθεύσιμο αποτέλεσμα, είναι μια κατάθεση που απλώς δημιουργεί τις προϋποθέσεις μιας ερμηνείας. Περισσότερο ή λιγότερο αυθαίρετης; Ναι. Δεσμευτικής, όμως;  Όχι.

Τα όνειρα δεν έχουν ούτε αρχή ούτε τέλος. Πώς ήξερες ότι ήρθε η ώρα να βάλεις τελεία;
Δεν ήξερα. Και γι’ αυτό δεν έβαλα τελεία, έβαλα ερωτηματικό (σε παρένθεση).

Αφού “en anarchie ην ο λόγος”, μπορώ να διαβάσω το βιβλίο ανάποδα;
Μπορείς, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος να πάει το αίμα στο κεφάλι σου.

Στα μισά της ιστορίας άρχισα να νιώθω πως ο Άλφα αλωνίζει ανενόχλητος σε ένα εγκαταλελειμμένο κινηματογραφικό στούντιο. Πόσο ελεύθερο άφησες τον εαυτό σου να φανταστεί την επόμενη σκηνή κάθε φορά;
Τον άφησα εντελώς ελεύθερο. Όχι μόνο τον άφησα, αλλά τον παρότρυνα να πάει όσο πιο μακριά μπορούσε, να εξερευνήσει κάθε γωνιά του στούντιο, να πειράξει κάθε κάμερα και να αναδιατάξει κάθε σκηνικό. Αυτός, σαν σκύλος πιστός, στην αρχή δεν απομακρυνόταν από κοντά μου, παρότι απαλλαγμένος από το λουρί του. Μετά από λίγα ξουτ-ξουτ ξεμάκρυνε τελικά, έκανε τις βόλτες του, αλλά στο τέλος γύρισε πάλι.

Για τα σκίτσα πόζαραν φίλοι και μέλη της οικογένειάς σου. Πώς τους σκηνοθέτησες;
Κάποιους τους αντιμετώπισα σαν να επρόκειτο για ηθοποιούς. Τους εξήγησα το πλαίσιο, τους είπα τι ήθελα να κάνουν και τους έβαλα να παίξουν τον ρόλο τους, ενώ εγώ παρίστανα εναλλάξ τον σκηνοθέτη και τον οπερατέρ με τη φωτογραφική μηχανή στο χέρι. Άλλους όμως δεν τους ενημέρωσα καν ότι θα έχουν κάποιον ρόλο στην ιστορία· χρησιμοποίησα παλιότερα σχέδια και προσχέδια που τους είχα κάνει, άσχετες φωτογραφίες τους που είχα στη διάθεσή μου και τη φαντασία μου για να τους βάλω να κάνουν ό,τι ήθελα να κάνουν. Γενικώς, μπορώ να βάλω τον οποιονδήποτε να κάνει οτιδήποτε θέλω, απλώς όχι στην πραγματικότητα.

Τα περισσότερα σκίτσα έχουν λεπτομέρειες που τις ανακαλύπτεις μετά από αρκετή ώρα παρατήρησης.  Πόσες από αυτές ήταν αυθόρμητες; Επέτρεψες γενικά τον αυθορμητισμό όταν το ζωγράφισες ή κινήθηκες βάσει σεναρίου αυστηρού;
Όχι μόνο δεν κινήθηκα βάσει αυστηρού σεναρίου, αλλά, σε μεγάλο βαθμό, σενάριο δεν υπήρχε καν. Πολλές φορές είχα πρώτα την ιδέα μιας εικόνας και βάσει αυτής διαμορφωνόταν το σενάριο. Έπειτα, με τη νέα αφηγηματική τροπή, έφτιαχνα νέες εικόνες που έπρεπε να υπηρετούν την ιστορία· σε αυτές είχα μικρότερη ελευθερία. Στη συνέχεια προέκυπτε άλλη μια εικόνα που δεν την περίμενα, οπότε πάλι άλλαζε η ιστορία με τον τρόπο που υπαγόρευε η εικόνα. Και ούτω καθεξής. Άλλοτε, δηλαδή, εικονογραφούσα την ιστορία που είχα στο μυαλό μου και άλλοτε εξιστορούσα τις εικόνες που είχα στο χαρτί μου. Αυτό δεν έγινε τυχαία, ήταν εξαρχής η στοχοθεσία μου. Δεν ήθελα να έχω μια δεδομένη αφήγηση την οποία θα εικονογραφούσα, ήθελα η αφήγηση να προκύπτει, κατά το μάλλον, μέσα από τις εικόνες. Διότι δεν ήθελα οι εικόνες να είναι συμπληρωματικές, ήθελα να είναι απολύτως απαραίτητες. Προσπαθούσα να έχω πάντοτε υπ’ όψιν ότι αυτή δεν είναι μια αφήγηση που φτιάχνεται για να ειπωθεί, αλλά για να ιδωθεί.

Η σκηνή με την οποία αληθινά κόλλησα είναι αυτή της στιχομυθίας του Άλφα («μπορεί και μείον Άλφα») με τον φύλακα του «τεράστιου κτιρίου». «Δεν έχετε ταυτότητα;» ρωτά ο φύλακας «Έχω μόνο ένα χαρτί που λέει ότι ισούμαι με το αντίθετό μου.» απαντά ο ‘Αλφα. «Έχετε ραντεβού;», ξαναρωτά «Δεν το αποκλείω». Ποια είναι για εσένα η κομβική στιγμή της ιστορίας;
Αν έπρεπε να διαλέξω μία, θα διάλεγα την εικόνα αμέσως μετά την εγχείρηση καρτουνοποίησης του Άλφα. Μέχρι και τη σκηνή που οι γιατροί τον ναρκώνουν, το σχέδιο είναι καμωμένο με μολύβι, και πολύ ρεαλιστικό. Όταν ο Άλφα συνέρχεται από τη νάρκωση, το ζωγραφικό ιδίωμα αλλάζει άρδην, εισερχόμαστε στον χώρο του κόμικ, του γελοιογραφικού, του γκροτέσκου: ο Άλφα είναι πια ένα καρτούν ζωγραφισμένο με μελάνι! Όλη αυτή η μετάβαση ανακοινώνεται με μια αμφίσημη διατύπωση: ο καρτουνοποιημένος Άλφα κοιτάζεται στον καθρέφτη και αναφωνεί «Άλλο στυλ!». Ο ίδιος μοιάζει να αναφέρεται στο κούρεμα και το ξύρισμα που υπέστη, αλλά, φυσικά, τρίχες! Το «άλλο στυλ» που έχει σημασία δεν είναι αυτό στο οποίο ο Άλφα αναφέρεται. Αυτή τη στιγμή θεωρώ κομβική, διότι καθώς τα μορφοπλαστικά στοιχεία γίνονται τα ίδια μέρος της αφήγησης, καθιστούν αυτήν την αφήγηση ουσιωδώς εικαστική. Ειρήσθω εν παρόδω, ο τίτλος «Περιπλάνηση» του δεύτερου κεφαλαίου κουβαλά την ίδια αμφισημία: η περιπλάνηση είναι διπλή και αναφέρεται τόσο σε μια περιπλάνηση στο υποσυνείδητο του Άλφα (στο αφηγηματικό πεδίο), όσο και σε μια περιπλάνηση στα διαφορετικά στυλ της ζωγραφικής που εναλλάσσονται μέσα στο κεφάλαιο (στο εικαστικό πεδίο).

«Μέσα στο όνειρο όλα μου φαίνονται πειστικά. Τι ωραία να μπορούσαμε να πάρουμε φωτογραφίες που να τις εμφανίζαμε στον ξύπνιο μας…». Αν πράγματι μπορούσαμε, θα έβγαζες ποτέ βιβλίο με πραγματικές φωτογραφίες από το χθεσινοβραδινό σου όνειρο;
Όχι. Δυστυχώς, λόγω αϋπνίας, δεν υπάρχει χθεσινοβραδινό όνειρο. (Υπεκφυγή.)
Όχι, διότι θα υπήρχε μεγάλος κίνδυνος λιντσαρίσματος. (Υπερβολή.)
Όχι, διότι δεν νομίζω να ενδιέφερε κανέναν το χθεσινοβραδινό μου όνειρο. Παρότι το Α=-Α είναι βασισμένο σε αληθινά όνειρα, δεν είναι σε καμία περίπτωση το ονειρολόγιό μου. Ονειρολόγια και ημερολόγια σπανίως ενδιαφέρουν κάποιον άλλον εκτός από τον συγγραφέα τους. Αυτό, βέβαια, ισχύει στην περίπτωση που το Μ.Ε.Ο.Σ. (Μηχάνημα Εμφανίσεως Ονειρικών Σκηνών) θα ήταν διαθέσιμο στο εμπόριο και, άρα, δυνητικά ιδιοκτησία του καθενός. Αν όμως -για κάποιον λόγο- το είχα μόνο εγώ και κανείς άλλος στον κόσμο, τότε εννοείται ότι θα έβγαζα το εν λόγω βιβλίο, αφού θα γινόταν παγκόσμιο best seller!

Διαβάζεις τελικά φιλοσοφία πριν τον ύπνο;
Όχι, αλλά καμιά φορά διαβάζω κατά τη διάρκεια.

Η έκθεση έκανε το βιβλίο ή το βιβλίο την έκθεση;
Είναι δίδυμα, μονοζυγωτικά. Κοινή σύλληψη, κοινή κυοφορία και κοινή εμφάνιση στον κόσμο.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Α=-Α
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ
ISBN 9789604711581
 
 
Η ΕΚΘΕΣΗ

Mια ζωγραφική εγκατάσταση με 162 έργα φιλοτεχνημένα με μολύβια, μελάνια, ακρυλικά και ελαιοχρώματα.

17 Απριλίου - 26 Μαΐου 2018
Αίθουσα τέχνης ena contemporary
Βαλαωρίτου 9Γ, Αθήνα
Τ: 210 33 88 501, e: [email protected]
www.kaplanongalleries.com

Ωράριο:
Τρίτη / Πέμπτη / Παρασκευή: 11.00 - 21.00
Τετάρτη / Σάββατο: 11.00 - 15.00