ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΒΡΕΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 & ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΤΗΣ ΟΜΙΧΛΗΣ» ΤΟΥ THOM LUZ

της Λίλας Παπαπάσχου

Διεθνές θέατρο στην Πειραιώς 260, με τον νεαρό Ελβετό δημιουργό Thom Luz να μας ξαναθυμίζει μέσα από ένα ονειρικό, γεμάτο μουσικότητα και ποιητικές εικόνες πολυθέαμα, αυτό που μοιραία οι άνθρωποι ξεχνάμε παρασυρμένοι από τις τρελές ταχύτητες μιας εποχής που προστάζει να διατυπώνουμε την άποψη μας επί παντός επιστητού, δηλώνοντας διαρκώς το παρόν – διαδικτυακό κυρίως γιατί επί της ουσίας είμαστε μάλλον απόντες - και γεμίζοντας την καθημερινότητα μας με «χρήσιμες» πληροφορίες και «χρηστικά» αντικείμενα, εγκλωβισμένοι στον ανθρωποφαγικό ιστό του φαίνεσθαι. Ποιο είναι όμως αυτό που μοιράζεται μαζί μας ο Luz, ως κοινό μυστικό; Πως εν τέλει τα πιο μεγάλα επιτεύγματα της ανθρωπότητας είναι τα πιο «άχρηστα», αυτά που ονομάζουμε «πολυτέλεια», τα περιττά, με την τέχνη να ανήκει εξ' ορισμού σε αυτά, αιχμαλωτίζοντας την στιγμή, το εφήμερο, το μονίμως εκφεύγον.
 
«Το κορίτσι από το εργοστάσιο της ομίχλης»,  που παρακολουθήσαμε χθες στο χώρο Δ της Πειραιώς 260 είναι η πιο πρόσφατη δουλειά του Thom Luz, η οποία συμπεριλήφθηκε στη λίστα του φετινού Theatertreffen - Berliner Festspiele με τις 10 καλύτερες παραστάσεις της χρονιάς. Όχι άδικα κατά τη γνώμη μας, εφόσον αποτελεί μία απρόσμενα συγκινητική κατάθεση πνεύματος και κυρίως ψυχής, ενός πραγματικού «μάγου» της εικόνας, που έγινε ευρύτερα γνωστός για το ταλέντο του να δημιουργεί ατμοσφαιρικές παραστάσεις που αφυπνίζουν τις αισθήσεις, ανοίγοντας έναν σχεδόν μεταφυσικό δίαυλο επικοινωνίας με το κοινό, το οποίο καλείται να βγει από τα τετράγωνα και συχνά στενάχωρα κουτάκια της λογικής του και να γίνει μέρος μίας διαφορετικής θεατρικής πραγματικότητας, μέσα από την οποία οι πιο φευγαλέες και ουτοπικές πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας ανάγονται στην ίδια την ουσία της ύπαρξής του ανθρώπου, αφού δεν υπάρχει τίποτα πιο φευγαλέο και εφήμερο από την ίδια την ζωή. Ο χρόνος περνάει ιλιγγιωδώς, σαρώνοντας τα πάντα στο πέρασμά του, μετατρέποντας την ύλη στην οποία όλοι υποκλινόμαστε ως τον μόνο θεό της εποχής, σε ατμό…καπνό…σκόνη. Στην προκειμένη περίπτωση ομίχλη.

"Το κορίτσι από το εργοστάσιο της ομίχλης" του Thom Luz, μια σκηνική φαντασμαγορία με μόνο όριο τη δική μας φαντασία

Στην άκρη μιας πόλης – που θα μπορούσε να είναι η δική μας– ένα μικρό εργοστάσιο που κατασκευάζει μηχανές ομίχλης αντιμετωπίζει δυσκολίες εν μέσω οικονομικής κρίσης, με αποτέλεσμα να ενοικιάζεται και ως χώρος προβών σε ένα τρίο εγχόρδων.  Όλα κυλούν αρμονικά και εργοστασιάρχης και εργαζόμενοι μοιάζουν ευχαριστημένοι από αυτήν την παράξενη συνύπαρξη βιομηχανικής παραγωγής και μουσικής, μέχρι που εμφανίζεται το  κορίτσι του τίτλου, που ενώ στην αρχή αφήνεται σχεδόν παθητικά σε μία ολοένα και πιο διαδραστική ξενάγηση στους χώρους του ιδιότυπου αυτού εργοστασίου, σταδιακά αρχίζει να γίνεται και το ίδιο ένα «γρανάζι» της ευφάνταστης παραγωγής ενός άυλου στοιχείου, εμπνέοντας και παρακινώντας τους νέους της συναδέλφους  να πειραματιστούν όλοι μαζί με αυτό το διάφανο και άμορφο προϊόν, χαρίζοντας στους θεατές σκηνές απίστευτης ομορφιάς και παράλληλα στοχαστικής αλληγορίας.  
 
Οι ταλαντούχοι  Mathias Weibel,  Mara Miribung, Samuel Streiff,  Sigurður Arent Jónsson,  Fhunyue Gao, πέντε εξαιρετικά εκπαιδευμένοι καλλιτέχνες– ηθοποιοί, μουσικοί και ταχυδακτυλουργοί-  μας μετέφεραν χρησιμοποιώντας ως δραματουργικό άλλοθι την παραπάνω συνθήκη πίσω στο χωροχρόνο, με τις μηχανές ομίχλης να λειτουργούν ως ιδιότυπες χρονομηχανές που μέσα από κινηματογραφικής αισθητικής flashback, αφηγούνται την εξελικτική διαδικασία του ανθρώπου, σχολιάζοντας με πολύ χιούμορ, αυτοσαρκαστική διάθεση και το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον τις διασυνοριακές πολιτικές και κοινωνικές παθογένειες, την ανεξέλεγκτη και αναπόφευκτη πρόοδο της τεχνολογίας, την παγκόσμια οικονομική ύφεση και την παράλληλη κρίση αξιών, προτείνοντας ως διέξοδο στο καπιταλιστικό και υπαρξιακό μας αδιέξοδο την φαντασία, τον έρωτα, την αλληλεγγύη και τη συνεχή αναζήτηση μίας άλλης, εναλλακτικής πραγματικότητας που ενδεχομένως να είναι πολύ πιο εφικτή, απ’ ότι εκπαιδευτήκαμε να πιστεύουμε.
 
Με τη μουσική του Mathias Weibel να αλληλεπιδρά καταλυτικά με τα δρώντα νέφη του Thom Luz και τον Martin Hofstetter να  δημιουργεί το ανάλογο ηχοτοπίο που ενώνει τη μουσική και την ομίχλη σε ένα ενιαίο σκηνικό σώμα, ανάγοντάς την σε βασικό πρωταγωνιστή της παράστασης, βιώσαμε μία εμπειρία που τολμώ να χαρακτηρίσω ανακουφιστικά ανάλαφρη μέσα στην αβάσταχτη σοβαροφάνεια που μαστίζει τις διαπροσωπικές και εργασιακές μας σχέσεις, τον πολιτικό και δημόσιο λόγο,  ενίοτε και την ίδια την θεατρική πράξη. 

Χιούμορ, φαντασία και διάθεση πειραματισμού, συνθέτουν μία πολυπρισματική σκηνική σύνθεση με φιλοσοφικό υπόβαθρο και υψηλή αισθητική

Ο οραματιστής καλλιτέχνης και οι αφοσιωμένοι στους ρόλους τους συνεργάτες του, παρουσίασαν μια παράσταση-εμπειρία, η οποία μιλώντας μία νέα, βαθιά αισιόδοξη και ανανεωτική θεατρική γλώσσα, κατάφερε να επικοινωνήσει τα βαθύτερα νοήματα που κρύβονται κάτω από τα στρώματα του καπνού, με τον πλέον παιγνιώδη και ανατρεπτικό τρόπο. Όπως δηλώνεται και στο αφαιρετικό μεν, αλλά πολύ εύστοχο κείμενο της παράστασης, τόσο η ομίχλη όσο και τα σύννεφα είναι όμορφα γιατί ποτέ δεν μπορείς να προβλέψεις την επόμενη κίνησή τους, μα ούτε και να εμποδίσεις την αέναη κίνησή τους. Στο τέλος, μας λέει ο Ελβετός δημιουργός, όλα οδηγούν σε μία πελώρια έκρηξη από την οποία μοιραία θα γεννηθεί το καινούργιο. 

Εξίσου εντυπωσιακή με τη θεατρική αφήγηση, η σκηνογραφική προσέγγιση του σκηνοθέτη που δημιούργησε μαγεία με τα πιο ευτελή υλικά δανειζόμενος στοιχεία από την αισθητική του τσίρκου, παίζοντας με τα χρώματα, τα σχήματα και τις διαφορετικές δυναμικές των μηχανών καπνού και υπογράφοντας μαζί με την  Tina Bleuler τους φωτισμούς της παράστασης, οι οποίοι συντέλεσαν καθοριστικά στη σύνθεση μίας γοητευτικής ψευδαίσθησης.
 
Μετά το τέλος της παράστασης ακολούθησε συζήτηση του κοινού με τον σκηνοθέτη και τους υπόλοιπους συντελεστές, την οποία συντόνισε η Υπεύθυνη για τις διεθνείς παραγωγές του Φεστιβάλ, Carolin Hochleichter, θέτοντας στον Thom Luz και τους ηθοποιούς του τα δικά της καίρια ερωτήματα/σχόλια, που αποτελούν και προσωπικές μας διαπιστώσεις, προσκαλώντας στη συνέχεια το κοινό σε έναν ανοιχτό διάλογο με τους καλλιτέχνες.
 
Πολλά τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την επεισοδιακή αυτή συζήτηση, κατά τη διάρκεια της οποίας ο συμπαθής δημιουργός με την υψηλή αίσθηση του χιούμορ, μας αποκάλυψε την σχεδόν φετιχιστική εμμονή του με τις μηχανές καπνού, που ξεκίνησε στα παιδικά του χρόνια ως μία διέξοδος από την πεζή, ενήλικη πραγματικότητα, αλλά και για τη βαθύτερη ανάγκη του να καταργήσει τα όρια της γλώσσας, επικοινωνώντας με τους θεατές μέσω της παγκόσμιας γλώσσας του σώματος και της μουσικής που συχνά λένε πολλά περισσότερα, από αυτά που οι λέξεις μπορούν να χωρέσουν. 

Επιβεβαιώνοντας με τη συνολικότερη στάση του όσα παρακολουθήσαμε επί σκηνής, ο χαρισματικός  και ιδιαίτερα οξυδερκής Thom Luz, παρέμεινε χαμογελαστός και ευγενής, ακόμα και όταν ένας ακόμα «εξυπνάκιας» από αυτούς που πάνε στο θέατρο για να αποδείξουν στους εαυτούς τους ότι εκείνοι θα τα έκαναν όλα καλύτερα και πιο σωστά,  τον προσέβαλε με τον πλέον άκομψο και αγενή τρόπο ακυρώνοντας τον ίδιο και την παράσταση, θέλοντας να αποδείξει πως υπάρχουν και «γενναίοι» άνθρωποι σε αυτόν τον υποκριτικό κόσμο, που διατυπώνουν την αλήθεια τους με σθένος και παρρησία. Καμία αντίρρηση ως προς την ελευθερία του λόγου και την ελεύθερη έκφραση ιδεών και απόψεων, ειδικά όταν αυτές τεκμηριώνονται με πειστικά επιχειρήματα - άλλωστε δεν είναι δυνατόν να μας αρέσουν όλα - αρκεί πίσω από αυτές τις "αντικειμενικές διαπιστώσεις" που θα έλεγε και ο Μπρεχτ, να μην κρύβονται διαφορών ειδών κόμπλεξ, μικροπολιτικά συμφέροντα  και διάθεση επιβολής μιας καθαρά υποκειμενικής γνώμης ως θέσφατον. 

Εμείς συμφωνούμε απόλυτα με αυτό που είπε με το δικό του άμεσο και αφοπλιστικό τρόπο ο δημιουργός της παράστασης, ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι βρισκόμαστε σε ένα μεταιχμιακό στάδιο, όπου ο παλαιός κόσμος έχει πια δύσει, χωρίς ωστόσο να έχει ακόμα ανατείλει ο νέος, κάνοντας μας μάρτυρες μεγάλων και καθοριστικών αλλαγών, που αρχίζουν σιγά-σιγά να διαφαίνονται πίσω από την ομίχλη ενός άγνωστου τόπου που περιμένει να εξερευνηθεί. 

Το κορίτσι από το εργοστάσιο της ομίχλης θα ανοίξει τις πόρτες του και απόψε το βράδυ, στις 20.00, στο χώρο Δ της Πειραιάως 260, για να υποδεχτεί τους θεατές με ανοιχτό μυαλό και ζεστή καρδιά, αφήνοντας τον καθένα από εμάς να πλάσει τη δική του ουτοπία, δίνοντας της το σχήμα που επιθυμεί.

Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους
23 & 24 Ιουνίου
Πειραιώς 260
Χώρος Δ

23 Ιουνίου 2019 / Συζήτηση με τον σκηνοθέτη και τους συντελεστές μετά την παράσταση
 
Συμπαραγωγή Gessnerallee Zürich, Théâtre  Vidy-Lausanne, Kaserne Basel, International Summer Festival Kampnagel (Αμβούργο), Theater Chur, Südpol Luzern
 
Υποστήριξη Zurich City of Culture, Canton of Zurich, service of culture, Pro Helvetia – Swiss Arts Council, Committee of Experts Theatre and Dance BS/BL, Stanley Thomas Johnson Stiftung, Look Solutions Fog Machines, Schiedmayer Celesta, Viadukt*3
 Thom LuzΤο κορίτσι από το εργοστάσιο της ομίχλης 

Σκηνοθεσία – Σκηνικά Thom Luz

Μουσική διεύθυνση Mathias Weibel

Σχεδιασμός ήχου Martin Hofstetter

Σχεδιασμός φωτισμού Thom Luz – Tina Bleuler

Κοστούμια Tina Bleuler, Kathaina Baldauf

Τεχνική διεύθυνση Li Sanli

Βοηθός σκηνοθέτη Benjamin Truong

Παίζουν Mathias Weibel, Mara Miribung, Samuel Streiff, Sigurður Arent Jónsson, Fhunyue Gao

Επικοινωνία Ramun Bernetta

Διεύθυνση παραγωγής Gabi Bernetta 

Παραγωγή Thom Luz και Bernetta Theaterproduktionen

Συμπαραγωγή Gessnerallee Zürich, Théâtre  Vidy-Lausanne, Kaserne Basel, International Summer Festival Kampnagel (Αμβούργο), Theater Chur, Südpol Luzern

Υποστήριξη Zurich City of Culture, Canton of Zurich, service of culture, Pro Helvetia – Swiss Arts Council, Committee of Experts Theatre and Dance BS/BL, Stanley Thomas Johnson Stiftung, Look Solutions Fog Machines, Schiedmayer Celesta, Viadukt*3