ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΡΟΛΩΝ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ

της Μαρίας Σούμπερτ

Κυκλοφορούσε το Δεκέμβριο μια ανάρτηση στο facebook για ένα αγόρι που ήθελε μια Barbie για τα γενέθλιά του για να πάρει την αγριεμένη απάντηση του πατέρα του πως είναι άντρας και θα παίξει με τα κατάλληλα παιχνίδια. Αντίστοιχα κοιτάζοντας την τάξη του μπαλέτου όπου πάει η κόρη μου, η απουσία αγοριών κάνει εκκωφαντικό θόρυβο. Και ενώ φαίνεται τα κορίτσια να «επιτρέπεται» ίσως περισσότερο απ’ ότι παλιά να ασχοληθούν με αγορίστικα παιχνίδια και επαγγέλματα, τα αγόρια ακόμα διακινδυνεύουν την αρρενωπότητά τους αν παίξουν με μια κούκλα ή χορέψουν στις μύτες των ποδιών τους.
           
Ζούμε σε μια εποχή όπου υποτίθεται πως τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν κάνουν πια διαχωρισμό ανάμεσα στα φύλα –ή στις φυλές, τη θρησκεία και την εθνικότητα. Αν ξύσουμε όμως κάτω από την επιχρισμένη επιφάνεια, θα ανακαλύψουμε πως εν τέλει ζούμε σε μια εποχή όπου ακόμα η γυναίκα θεωρείται υποδεέστερη του αντρός, κάτι που ανακαλύπτουμε καθημερινά από σχόλια στον εργασιακό χώρο –πώς και γιατί ανέρχεται μια γυναίκα στην επαγγελματική ιεραρχία-, στον δρόμο –αν θα έπρεπε να βρίσκεται πίσω από το τιμόνι ή να πλένει πιάτα-, στο σπίτι –αν χρειάζεται βοήθεια στις δουλειές που είναι δική της ευθύνη ή αν πρέπει οι δουλειές και υποχρεώσεις του σπιτιού να βαρύνουν ισότιμα το ζευγάρι-, αλλά ακόμα και στο σχολείο, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο όπου κάποια παιχνίδια έχουν ήδη ταυτιστεί με τα αγόρια και κάποια με τα κορίτσια. Και ο διαχωρισμός αυτός συνεχίζεται καθόλη τη διάρκεια ανάπτυξης των παιδιών, κάτι που δυστυχώς μας υπενθυμίζεται από τις ολοένα και αυξανόμενες γυναικοκτονίες στη χώρα μας. 

Και ενώ δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ίδια τα δύο φύλα –ξεχωρίζουν άλλωστε με πολύ συγκεκριμένους τρόπους- μπορούμε να αναρωτηθούμε τι δημιουργεί τον κοινωνικό διαχωρισμό τους, αλλά και τι γεννά τα έμφυλα στερεότυπα. Η Κοινωνική Ανθρωπολόγος και Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ανδρομάχη Μπούνα γράφει στη μελέτη της «Η διαμόρφωση της έμφυλης ταυτότητας. Ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πεδίο πως: «Η διαδικασία ταύτισης του παιδιού με το φύλο του και η μάθηση της κατάλληλης για το κάθε φύλο συμπεριφοράς αρχίζει πολύ νωρίς στην παιδική ηλικία, από την οικογένεια. Το σχολείο, αν και είναι ο δεύτερος σημαντικός φορέας κοινωνικοποίησης του παιδιού μετά την οικογένεια, αποτελεί καθοριστικό θεσμό στην κατασκευή και τη νομιμοποίηση της κοινωνικής ταυτότητας του φύλου».
           
Είναι γεγονός πως οι γονείς οραματίζονται το φύλο του παιδιού πολλές φορές πριν τη γέννησή του και συχνά συμπεριφέρονται βάση της επιθυμίας αυτής στο παιδί αφού γεννηθεί, κι ας έχει άλλο φύλο. Συχνά κορίτσια μεγαλώνουν σαν αγόρια και αγόρια σαν κορίτσια, για να καλύψουν τις βαθύτερες ανάγκες της οικογένειάς τους, ενώ ταυτόχρονα υποχρεώνονται να συμμορφώνονται στην κοινωνική συμπεριφορά που έχει οριστεί για το φύλο τους. Στην έρευνά της Ανδρομάχης Μπούνα θα διαβάσει κανείς όχι μόνο τις θεωρίες για την διαμόρφωση της έμφυλης ταυτότητας, αλλά και την αναπτυξιακή πορεία του παιδιού για την δημιουργία της προσωπικής ταυτότητας.
           
Αν πάλι έχετε αμφιβολίες για το πώς αντιλαμβάνονται τα παιδιά της ελληνικής κοινωνίας τις διαφορές των φύλων, δεν έχετε παρά να διαβάσετε τα αποτελέσματα της έρευνάς της σε διακόσιους μαθητές της Ε΄ και Στ΄ τάξης τεσσάρων δημοτικών σχολείων του Δήμου Ιωαννιτών –εκατό αγόρια και εκατό κορίτσια- αλλά και τις απαντήσεις που τα ίδια τα παιδιά έδωσαν σε ερωτήσεις όπως ποιος θα ετοιμάσει το σπίτι για το πάρτι, ποιος θα πλύνει τα πιάτα μετά και ποιος θα φέρει ένα ποτήρι νερό στο τραπέζι μέχρι και το ποιος θα παίξει ποδόσφαιρο ή μήλα στο διάλειμμα του σχολείου.
           
​Προσθέστε μετά τις σεξιστικές αναφορές των σχολικών βιβλίων και την θέση στην οποία τοποθετούν το κορίτσι και τη γυναίκα του 2020 και τότε θα συνειδητοποιήσουμε όλοι πως μπορεί το κάλυμμα να είναι χρυσό, το μπαούλο όμως έχει την μυρωδιά των προηγούμενων αιώνων.

​Ανδρομάχη Μπούνα

Η διαμόρφωση
της έμφυλης ταυτότητας
​Ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου

Εκδόσεις Πεδίο
ISBN: 978-960-635-128-0
Τιμή: 11,90 €

---