Μια αναγνώριση που άργησε 106 χρόνια

γράφει ο Χρήστος Σούτος

Η χθεσινή μαύρη επέτειος των 106 χρόνων της Γενοκτονίας των Αρμενίων ήταν από κάθε άποψη ιστορική. Δεν είναι μόνο η ίδια η ημέρα που θυμίζει την τουρκική θηριωδία απέναντι στην αρμενική κοινότητα της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά κυρίως η αναγνώριση της γενοκτονίας από τα πλέον επίσημα χείλη των ΗΠΑ, αυτά του Προέδρου Τζο Μπάιντεν. 

Είναι ιστορικής σημασίας, γιατί είναι η πρώτη φορά που ο Αμερικανός Πρόεδρος χρησιμοποιεί τον όρο σε επίσημο έγγραφο ή ομιλία που φέρει την υπογραφή του, αφού μέχρι χθες η πολιτική των ΗΠΑ ήταν εξαιρετικά προσεκτική, μη θέλοντας να οξύνει τις σχέσεις με την Τουρκία, την οποία ανέκαθεν θεωρούσαν οι ΗΠΑ σημαντική δύναμη στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και σύμμαχο στο ΝΑΤΟ. 

Είναι όμως ιστορική και για έναν ακόμα λόγο. Στο ίδιο κείμενο ο Τζο Μπάιντεν ονομάζει την Πόλη ως Κωνσταντινούπολη και όχι ως Ιστανμπούλ, στοιχείο που αποδεικνύει το πολύ κακό επίπεδο σχέσεων Τουρκίας-ΗΠΑ την παρούσα στιγμή.  Πριν πάμε στο γιατί έγινε αυτή η αναγνώριση χθες, καλό είναι να δούμε ορισμένα ιστορικά στοιχεία της Γενοκτονίας των Αρμενίων. 

Η 24η Απριλίου του 1915 ορίστηκε ως η Μέρα της Γενοκτονίας, όχι γιατί το σύνολο των θυμάτων της Αρμενικής κοινότητας σφαγιάστηκε τότε, αλλά γιατί η ηγεσία της και σημαντικό μέρος της διανόησης των Αρμενίων φυλακίστηκε και εκτελέστηκε από τους Τούρκους τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Διωγμοί εναντίον Αρμενίων πολιτών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπως και σφαγές αυτών, είχαν συμβεί και αρκετά χρόνια νωρίτερα επί του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ κατά τη διετία 1894-96, ωστόσο οι μαζικότερες συνέβησαν από την στιγμή που το Κίνημα των Νεότουρκων πήρε τα ηνία. Οι ιστορικές πηγές μιλούν για περίπου ενάμιση εκατομμύριο θύματα και δεν ήταν τα μόνα, αφού η Γενοκτονία των Αρμενίων πραγματοποιήθηκε παράλληλα με γενοκτονίες αντίστοιχες σε βάρος και των υπόλοιπων χριστιανικών πληθυσμών της τότε αυτοκρατορίας, όπως οι Έλληνες και οι Ασσύριοι. 

Η θηριωδία και η βιαιότητα με την οποία οι Τούρκοι συμπεριφέρθηκαν, έχει καταγραφεί σε πολλές ιστορικές πηγές της εποχής, ακόμα και τουρκικές. Σφαγές, βιασμοί γυναικών και παιδιών, βίαιος εξισλαμισμός, πώληση ως σκλάβων των γυναιικόπαιδων, είναι μόνο λίγες από τις πρακτικές που εφαρμόστηκαν. Οι Τούρκοι στην προσπάθειά τους να δικαιολογήσουν το έγκλημα μίλησαν για αντίποινα προς την αρμενική κοινότητα, γιατί οι Αρμένιοι αντάρτες λειτούργησαν υποστηρικτικά προς τους Ρώσους στρατιώτες κατά την εισβολή τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Υποστήριζαν δε και υποστηρίζουν, ότι δεν υπήρξε εξόντωση πληθυσμού, αλλά μετατόπιση του. 

Μέχρι χθες οι χώρες που είχαν αναγνωρίσει την γενοκτονία δεν ήταν πολλές, με τις περισσότερες να είναι ευρωπαϊκές. Ελάχιστες είναι δε αυτές που έχουν αναγνωρίσει το σύνολο των Τούρκικων γενοκτονιών ενάντια σε Αρμένιους, Έλληνες και Ασσύριους κι αυτές είναι η Ολλανδία, η Σουηδία και η Αυστρία. 

Οι ΗΠΑ δεν αγάπησαν ξαφνικά τους Αρμένιους, ούτε φυσικά μίσησαν τους Τούρκους. Η χθεσινή αναγνώριση από μέρους τους είναι αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης πολιτικής της Τουρκίας επί Ερντογάν και αποτελεί ένα σαφές μήνυμα προς τον σύγχρονο Σουλτάνο, ότι δεν προτίθενται να δεχθούν την διαρκώς μεταβαλλόμενη δική του στάση απέναντι στις ίδιες, τη Δύση και τη Ρωσία, όπως και τη σχεδόν μόνιμη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός Τουρκίας.

Ο Τζο Μπάϊντεν αναγνωρίζοντας χθες ένα ιστορικό γεγονός που η Τουρκία, όχι μόνο δεν δέχεται, αλλά θέλει και να ξεχάσει, έκανε σαφές ότι δεν τη θεωρεί πια τον ισχυρότερο σύμμαχό των ΗΠΑ στην περιοχή. Οι παλινωδίες του Ερντογάν, η επιθετική του στάση απέναντι σε Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρο (την στιγμή που οι τρεις αυτές χώρες βρίσκονται σε συνεργασία με τις ευλογίες της Αμερικανικής Κυβέρνησης) το σφιχταγκάλιασμά του με τη Ρωσία και η αγορά από μέρους του ρωσικών όπλων έκαναν την ηγεσία των ΗΠΑ να αλλάξει ρότα και να του δείξει ότι πλέον το παιχνίδι άλλαξε. 

Προσθέστε σε όλα τα παραπάνω και τρεις ακόμα λόγους. Ο πρώτος είναι οι σχέσεις του Τζο ΜπάΪντεν με την αρμενική κοινότητα της Αμερικής και οι προεκλογικές του υποσχέσεις για την αναγνώριση. Ο δεύτερος είναι ότι δεν αρέσει σε κανέναν η αντιδυτική συμπεριφορά και ρητορική της Τουρκίας και η προοπτική περαιτέρω ισλαμοποίησης της. Κανείς δεν θέλει στο μαλακό υπογάστριο της Ανατολικής Μεσογείου ένα κράτος φονταμενταλιστικό. Τρίτος λόγος η διαρκής παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην τούρκικη δημοκρατία. Οι φυλακίσεις δημοσιογράφων, ο διωγμός της ελεύθερης άποψης, το κυνηγητό πολιτικών αντιπάλων και η συνεχής αναφορά για περιστατικά βίας κατά των γυναικών, σε ένα σύγχρονο δημοκρατικό καθεστώς όπως οι ΉΠΑ που περνούν και τα δικά τους ζόρια στον συγκεκριμένο τομέα, είναι ανεπίτρεπτη. Ο Μπάϊντεν με τη χθεσινή κίνησή του έδωσε ένα σαφές μήνυμα διεθνούς απομόνωσης στον Ερντογάν, το οποίο καλείται να εκμεταλλευτεί και η χώρα μας. Δεν είναι δε διόλου τυχαίο ότι το ηχηρό αυτό μήνυμα δίνεται στον Σουλτάνο, μόλις λίγους μήνες μετά τον πόλεμο μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας, που κόστισε εδάφη στη δεύτερη με τις ευλογίες και την ξεκάθαρη συμμετοχή της Τουρκίας.