 γράφει η Μαρία Σούμπερτ Οι Ψυχοθεραπείες μέσω Τέχνης φαίνεται ολοένα και περισσότερο να μπορούν να στηρίξουν παιδιά, εφήβους και νέους που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Παρ’ ότι μέχρι πρόσφατα θεωρούταν πως τα άτομα αυτά στερούνταν φαντασίας, η εμπλοκή τους αλλά και τα οφέλη που προσκομίζουν από τις ομάδες και τις ατομικές συνεδρίες Δραματοθεραπείας είναι μεγάλα.
Για το ζήτημα αυτό μας μιλάει η Ιωάννα Αυγερινού, Δραματοθεραπεύτρια - Γεν. Γραμματέας της Ένωσης Δραματοθεραπευτών & Παιγνιοθεραπευτών Ελλάδος (ΕΔΠΕ) - Ηθοποιός (Ανωτέρα Σχολή Θεάτρου Τέχνης – Καρόλου Κουν) και εκπαιδευόμενη επόπτρια ψυχοθεραπευτών, μέσω Δημιουργικής Εποπτείας,
0 Comments
 γράφει η Μαρία Σούμπερτ Η εποχή μας είναι πια η εποχή της εικόνας. Μιας εικόνας που ανταποκρίνεται σε πρότυπα σχετιζόμενα με την αισθητική και όχι την υγεία –όπως παλαιότερα όπου για παράδειγμα ένας πιο παχύς άνθρωπος θεωρούνταν οικονομικά ευκατάστατος ή ακόμα και υγιής. Η αισθητική όμως, όπως έχει σήμερα πια διαμορφωθεί, αλλά και ως «δείκτης επιτυχίας» και «αποδοχής» σε μια κοινωνία που επιθυμεί την ομοιομορφία, οδηγεί συχνά πολλούς γονείς να ξεπερνούν το όριο της φροντίδας μιας υγιούς διατροφής και να την επενδύουν με έντονα αρνητικά συναισθήματα και άγχος –κάτι που ενδεχομένως να επηρεάσει το παιδί ή τα παιδιά.
 της Μαρίας Σούμπερτ Πολλές φορές σκέφτηκα πως δεν χρειάζεται να μιλήσουμε για το τι χρειάζεται και δεν χρειάζεται να κάνουμε αυτές τις περίεργες μέρες της κοινωνικής απομόνωσης. Άλλωστε έχουν γραφτεί πολλά και από πολλούς και αξιόλογους επαγγελματίες στο χώρο της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων. Η ίδια η καθημερινότητα όμως, αυτή η παράλογη εναλλαγή των ημερών που συχνά δεν μας επιτρέπει να ξεχωρίσουμε τις ημέρες, που χάνουμε τις ώρες και μοιράζει να είμαστε κολλημένοι σε μια ενδιάμεση κατάσταση, ούτε του τώρα, ούτε του κάποτε, ούτε του τότε –η καθημερινότητα αυτή επιβάλει να ακούσουμε και να διαβάσουμε το τι χρειάζεται να προσπαθήσουμε να κάνουμε. Όχι για να αγχωθούμε αν δεν τα κάνουμε ή αν δεν μας βγαίνουν, αλλά για να έχουμε έναν μπούσουλα, έναν στόχο –να βγούμε από αυτό το συναισθηματικό πλυντήριο που μας στριφογυρίζει γύρω από τον εαυτό μας και δεν μας επιτρέπει να κοιτάξουμε νηφάλια που βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή και τι μπορούμε να κάνουμε.
Για όλους αυτούς τους λόγους μας μίλησε και η δραματοθεραπεύτρια και εκφραστική-εικαστική θεραπεύτρια Ειρήνη Καβαλάρη, που ακόμα και αυτές τις ημέρες επικοινωνεί διαδικτυακά με παιδιά και γονείς και προσπαθεί να τους στηρίξει στις δυσκολίες της δικής τους καθημερινότητας.  της Μαρίας Σούμπερτ Είναι τέσσερις εβδομάδες τώρα που παρατηρώ την κόρη μου κλεισμένη τις περισσότερες ώρες μέσα στο σπίτι, με ελάχιστα διαλείμματα για μια σύντομη βόλτα. Όταν παίζει με τις κούκλες της, η μία κούκλα ανησυχεί μήπως πεθάνει η άλλη από τον «ιό», όπως τον λέει, ενώ καμιά φορά το βράδυ ξεχνιέται και μου ζητάει να της ετοιμάσω κάτι για το πρωινό στο σχολείο. Και ξέρω πως της λείπουν οι φίλες της, οι γιαγιάδες της και η ξαδέρφη της.
Αυτό που δεν ξέρω όμως, και πολύ το σκέφτομαι τις τελευταίες εβδομάδες είναι πως αυτή η γενιά, η γενιά της Ειρήνης και της Άσπας, των παιδιών που είναι αρκετά μεγάλα για να καταλαβαίνουν ότι κάτι έχει αλλάξει, αλλά όχι και τόσο μεγάλα που να μπορούν να εκλογικεύσουν την καθημερινότητα, είναι αυτά τα οποία μεγαλώνουν με την ενοχή της «απειλής». Το πρώτο μέτρο που πάρθηκε ήταν να κλείσουν τα σχολεία. Οι ειδήσεις γέμισαν από πληροφορίες πως τα παιδιά κάτω των δώδεκα χρόνων είναι φορείς υψηλού ιϊκού φορτίου και ως εκ τούτου είναι επικίνδυνα για τους ηλικιωμένους και τις ευπαθείς ομάδες. Και παρ’ ότι προσπαθούμε όλοι να προστατεύσουμε όχι μόνο τους μεγάλους, αλλά και τα ίδια τα παιδιά από τις επιπτώσεις της πανδημίας, δεν μπορώ να βγάλω από το μυαλό μου πως αυτά θα μεγαλώσουν κουβαλώντας την ενοχή –κυρίως αν κάποιος στο κοντινό τους περιβάλλον αρρωστήσει. Επειδή όμως αυτά τα πράγματα είναι καλύτερα να τα συζητάμε με ανθρώπους εξειδικευμένους, έθεσα τον προβληματισμό μου στον παιδοψυχολόγο Τριαντάφυλλο Τριανταφυλλάκο. Και αυτός μου απάντησε.  της Μαρίας Σούμπερτ Πρώτα διάβασα τους λόγους της Γκρέτα Τούρνμπεργκ για τους κινδύνους του περιβάλλοντος και προσπάθησα να στήσω την εικόνα: Ένα κορίτσι απευθύνεται στους ενήλικες πολιτικούς, λομπίστες και επαγγελματίες της οικονομίας. Το αποτέλεσμα είναι να αναδειχθούν οι διαταραχές της –όπως γράφει η ίδια έχει διαγνωστεί με σύνδρομο Άσπεργκερ, με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και επιλεκτική βωβότητα, ενώ έχει περάσει κατάθλιψη καθώς και ανορεξία. Και αν σας φαίνονται πολλά αυτά, θα πρέπει να γνωρίζετε πως οι αναπτυξιακές διαταραχές ποτέ δεν έρχονται μόνες τους, θέλουν να έχουν παρέα. Και ποια καλύτερη παρέα σε ένα παιδί με ΔΕΠΥ ή στο φάσμα του αυτισμού από την κατάθλιψη; Το άλλο αποτέλεσμα που είχε η απόφαση του κοριτσιού αυτού –με τη σύμφωνη γνώμη φυσικά των γονιών της- να εκτεθεί μπροστά στον κόσμο, ήταν αφενός οι χιλιάδες υποστηρικτών όσο και οι χιλιάδες εκείνων που την μισούν και της εύχονται να πεθάνει.
Η εικόνα ακόμα όμως ήταν κενή. Σαν κάτι να έλειπε, κάτι να μην μπορούσε να ειπωθεί. Διαβάζω τότε το βιβλίο που έγραψε η μητέρα της και η υπογράφει ολόκληρη η οικογένεια της Γκρέτα. Και τα πράγματα ξεκαθαρίζουν. Το βιβλίο «Σκηνές από μια οικογένεια και έναν πλανήτη σε κρίση» χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος η συγγραφέας –και διάσημη τραγουδίστρια της όπερας στην Σουηδία- μοιράζεται μαζί μας τις αναπτυξιακές διαταραχές που ξαφνικά γιγαντώθηκαν μέσα στην οικογένειά της. Περιγράφει αναλυτικά την ανορεξία της Γκρέτα, την επιλεκτική της βωβότητα, τις κρίσεις θυμού, την απομόνωση της ίδιας και της οικογένειάς της, την αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος να εντάξει και να αντέξει ένα τέτοιο παιδί μέσα στην συστημική του «τελειότητα» -κάτι για το οποίο συχνά κατηγορείται τον τελευταίο καιρό η Σουηδία. Ακολουθούν οι αναπτυξιακές διαταραχές της Μπεάτα, της μικρότερης αδερφής της Γκρέτα, που όσο οι γονείς της έτρεχαν να βρουν τι συμβαίνει στο μεγάλο τους παιδί, εκείνη μεγάλωσε στον αυτόματο πιλότο, αλλά και βοήθησε όσο μπορούσε περισσότερο με το να μην ενοχλεί. Αρκετά ως εδώ; Όχι βέβαια. Γιατί στα σαράντα πέντε της και η Μαλένα –η μητέρα- διαγιγνώσκεται με ΔΕΠ-Υ, ενώ είναι σίγουρη πως και ο δικός της πατέρας είχε Άσπεργκερ.  της Μαρίας Σούμπερτ «Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας» έλεγε ο Κάρολος Κουν και ο Πήτερ Μπρουκ συμπληρώνει πως «Το θέατρο είναι ζωή». Ήδη από τα αρχαία χρόνια και τις πρωτόγονες κοινωνίες, το θέατρο ενυπάρχει στις θεραπευτικές τελετουργίες, αλλά και σε εκείνες που συγκρατούν την κοινότητα σφιχτά δεμένη. Αργότερα τα Ασκληπιεία χτίζονταν δίπλα στα αρχαία θέατρα –με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το Ασκληπιείο της Επιδαύρου, ενώ στο Μεσαίωνα και την Αναγέννηση αναπτύχθηκαν θεατρόμορφες γιορτές που απελευθέρωναν το άτομο από τις αυστηρές κοινωνικές και θρησκευτικές επιταγές.
Γυρίζοντας τις σελίδες του χρόνου θα φτάσουμε στο 18ο και 19ο αιώνα όπου μέσα στα νοσοκομεία προβλεπόταν ειδικός χώρος για την παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων, για να καταλήξουμε στο σήμερα όπου το θέατρο λειτουργεί πλέον εκτός από ψυχαγωγικά - αφυπνιστικά, και θεραπευτικά. Και παρ’ ότι η καθαρά ψυχοθεραπευτική μορφή του θεάτρου πλέον εκφράζεται μέσα από τη δραματοθεραπεία, συνεχίζονται οι μεγάλες εκείνες προσπάθειες να στηρίξουν παιδιά που βρίσκονται σε ανάγκη ή να αφυπνίσουν το παιδικό κοινό για τα παιδιά αυτά. Θυμάμαι το έργο «Αγαπητέ Θεέ», που βασίστηκε στο βιβλίο «Όσκαρ» του Ερίκ-Εμανουέλ Σμιτ και έχει ως ήρωα ένα παιδί σε παιδιατρική κλινική, αλλά και το φετινό «Ως την άκρη του κόσμου» της Μαρίας Παπαγιάννη και του Θάνου Μικρούτσικου για τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα. Δύο πληθυσμιακές ομάδες ευάλωτες που χρειάζονται να δουν, ζήσουν και να επωφεληθούν από την εμπειρία του θεάτρου.  της Μαρίας Σούμπερτ Τα σχολεία έκλεισαν, η κατασκηνωτική περίοδος άρχισε.
Τι πρέπει να γνωρίζει όμως ο γονιός για τις κατασκηνώσεις; Από ποια ηλικία είναι έτοιμο το παιδί να συμμετάσχει σε κατασκηνωτικές δράσεις; Τι προσφέρουν οι κατασκηνώσεις εκτός από απασχόληση των παιδιών όσο οι γονείς δουλεύουν και ποια είναι η «καλή πρακτική» στην οποία χρειάζεται να στοχεύει τόσο ο γονιός όσο και οι υπεύθυνοι της κατασκήνωσης; Το ΘΕΑΘΗΝΑΙ συνάντησε την ψυχολόγο και ειδική επιστήμονα στον Κύκλο Δικαιωμάτων του Παιδιού της Ανεξάρτητης Αρχής Συνήγορος του Πολίτη, Μαρία Τσάγκαρη, και την ρώτησε όλα όσα χρειαζόμαστε να ξέρουμε οι γονείς γύρω από τις κατασκηνώσεις.  της Μαρίας Σούμπερτ «Χαζή!», «Ανόητη!», «Είσαι μια τίποτα!», «Αυτός είναι πολυλογάς!», «Είσαι… είσαι… ατελείωτος!», «Ασουλούπωτη!»
Τι είναι μια κακή λέξη και ποιος ορίζει τον βαθμό «κακότητάς» της; Όταν ένα παιδί αρχίζει να μιλάει και να κατακτάει σταδιακά όλο και περισσότερο το γλωσσικό εργαλείο, είναι φυσικό και αυτονόητο μέσα από αυτό να εκφραστεί και συναισθηματικά. Σε μια μεγάλη φόρτιση θα ανακαλέσει όλες εκείνες τις λέξεις που θα του ταιριάξουν –ή που για κάποιο δικό του λόγο θεωρεί πως μπορούν να εκφράσουν αυτό που του συμβαίνει. Όταν όμως αυτό που νιώθει το παιδί είναι ακατανόητο, συχνά και η ίδια η λέξη του είναι ακατανόητη. Συναντάμε παιδιά που βρίζουν από πολύ μικρή ηλικία όταν θυμώνουν, χωρίς φυσικά να κατανοούν την σημασία της λέξης. Μια λέξη λοιπόν ακατανόητη, ένα συναίσθημα ίσως ακατανόητο και ένας ενήλικας που σοκάρεται και παγώνει. Οι «κακές» λέξεις πολλές φορές είναι φορείς θυμού, θλίψης, φόβου, όταν δεν υπάρχει άλλος χώρος ή ασφαλής τρόπος να εκφραστεί το παιδί και χρειάζεται να «ανέβει» στο επίπεδο των ενηλίκων. «Αφού έτσι μιλάτε εσείς μεταξύ σας, έτσι πρέπει προφανώς να σας μιλήσω κι εγώ», μοιάζει να σκέφτεται προτού ξεστομίσει τις λέξεις εκείνες που ξέρει ήδη πως θα βρουν τον στόχο τους. Για τις «κακές» αυτές λέξεις μιλήσαμε με τον παιδοψυχολόγο Τριαντάφυλλο Τριανταφυλλάκο, για τα παιδιά που μιμούνται, που προσπαθούν να βρουν το βήμα τους σε έναν κόσμο που συχνά δεν τους αφήνει χώρο και χρόνο να κατανοήσουν τι συμβαίνει.  της Μαρίας Σούμπερτ Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός; Είναι φαινόμενο της εποχής μας; Είναι κάτι που υπάρχει εδώ και δεκαετίες, απλώς απέκτησε τα τελευταία χρόνια όνομα; Ποιος είναι το θύμα και ποιος ο θύτης; Ποιος χρειάζεται υποστήριξη; Πώς δημιουργείται ένας «εκφοβιστής;» και πώς μπορεί να αλλάξει ένα παιδί μια τέτοια ταυτότητα;
Είναι εκφοβισμός το σχόλιο του τετράχρονου κοριτσιού «Δεν είσαι όμορφη σήμερα, δε σε έχω φίλη!» ή το χτύπημα –που κατέληξε στο αυτί- του τετράχρονου συμμαθητή; Πώς μπορούμε να προλάβουμε τις περιπτώσεις των μαθητών που εισβάλουν στις τάξεις τους με αυτόματα όπλα και σκοτώνουν όποιον βρουν μπροστά τους; Πώς μπορούμε να προλάβουμε τα παιδιά εκείνα που θα βασανίσουν έναν συμμαθητή τους ή μια συμμαθήτριά τους επειδή είναι διαφορετικοί; Και –για να μην το ξεχνάμε- τι είναι αυτό που συμβαίνει μέσα τους εκείνη τη στιγμή;  της Μαρίας Σούμπερτ Τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει έναν εθελοντή; Είναι το αντικείμενο του εθελοντισμού; Είναι η πολιτική και κοινωνική του κατεύθυνση; Είναι η εκπαίδευση που έχει λάβει και τα ερεθίσματα που τον έχουν καθορίσει από παιδί; Είναι διαφορετικό να είσαι εθελοντής σε καταυλισμό προσφύγων και διαφορετικό να είσαι εθελοντής αιμοδότης; Απαντήστε ειλικρινά. Βαθιά μέσα μας κάνουμε τον διαχωρισμό. Ο εθελοντής στον τομέα του προσφυγικού είναι ενδεχομένως αλληλέγγυος, εναλλακτικός και πολύ πιθανά αριστερός. Ο εθελοντής αιμοδότης είναι καλός οικογενειάρχης, χωρίς πολιτικό στίγμα, με θρησκευτική πίστη. Σοβαρά, αυτό δε σκεφτήκατε; Αν είναι έτσι, μπορεί να γίνει εθελοντής αιμοδότης εκείνος ο τύπος με τα μούσια και τα τατού; Εκείνη με τα πολλά σκουλαρίκια και το πράσινο μαλλί; Και ποιος επιτέλους ορίζει αυτά τα στερεότυπα;  της Μαρίας Σούμπερτ Δεν ξέρω αν πρέπει να έρθει μια συγκεκριμένη παγκόσμια ημέρα για να συζητήσουμε το θέμα της οδικής ασφάλειας, αλλά και της επιρροής που έχουμε ως γονείς και ενήλικες στον τρόπο διαμόρφωσης της συνείδησης των παιδιών και των εφήβων.
Για εμένα, η καθημερινή επαφή στο δρόμο με γονείς που βάζουν ένα και δύο πιτσιρίκια πάνω στη μηχανή –χωρίς καν τον απαραίτητο εξοπλισμό ασφαλείας- είναι κάτι που δεν το χωράει ο νους μου. Παιδιά που πηγαινοέρχονται μέσα στην καμπίνα του αυτοκινήτου, δίχρονα που κάθονται –φυσικά χωρίς καμία ασφάλεια- στην θέση του συνοδηγού, όταν τα παίρνουν από τον παιδικό σταθμό. Παιδιά που οι γονείς τους μιλάνε στο τηλέφωνο την ώρα που οδηγούν, που στέλνουν μηνύματα και σκρολάρουν στο ίνσταγκραμ. Παιδιά που οι γονείς τους κορνάρουν, βρίζουν, φωνάζουν, περνάνε τα φανάρια σαν να μην υπάρχουν. Παιδιά που οι γονείς τους παρκάρουν πάνω σε διαβάσεις και θέσεις στάθμευσης αναπήρων, που διπλοπαρκάρουν και στρίβουν σε δεύτερη σειρά σε ένα φανάρι.  της Μαρίας Σούμπερτ Ζω στα Μεσόγεια, έναν τόπο που έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά: τους αμπελώνες με τις ελιές και τα αδέσποτα. Και μοιάζει όσο περισσότεροι αμπελώνες και ελιές να υπάρχουν, τόσο με μαθηματική ακρίβεια να αυξάνονται και τα αδέσποτα ζώα. Δεν γνωρίζω στατιστικές, μιλάω εμπειρικά. Κάθε καλοκαίρι με αφορμή τις διακοπές, μετά από γιορτές και γενέθλια, πάντα βρίσκονται στο δρόμο νέα ζώα. Παίρνοντας όμως κανείς απόσταση, θα δει πως εν τέλει έχουμε μπει σε έναν φαύλο κύκλο. Φροντίζουμε τα ζώα και τους απογόνους τους, που έχουμε εμείς οι ίδιοι εγκαταλείψει. Γιατί τα αδέσποτα δεν φυτρώνουν στα παρτέρια, γεννιούνται στο δρόμο ή εγκαταλείπονται από ανθρώπους αμφιβόλου συνείδησης.  της Μαρίας Σούμπερτ Ο Αύγουστος τελείωσε και μαζί του εξανεμίστηκαν και οι τελευταίες ελπίδες διακοπών –ή μη επανέναρξης της ετήσιας ρουτίνας. Η δουλειά για τους ενήλικες και το σχολείο για τα παιδιά και τους εφήβους είναι οι βασικοί πυλώνες που κρατούν στα στιβαρά τους μπράτσα ολόκληρο το χρόνο, δημιουργώντας εκείνο το δίχτυ ασφαλείας που επιτρέπει το διακριτικό –ή όχι και τόσο διακριτικό- καλοκαιρινό ξεσάλωμα των διακοπών. Το να επιστρέψεις έφηβος από τη θάλασσα στις δέκα το βράδυ, έχοντας ταράξει τους δικούς σου στο άγχος δεν έχει την ίδια αξία αν δεν έχεις νιώσει τον περιορισμό ενός «σφιχτού προγράμματος» όλο το χρόνο. Το να μείνεις στο σπίτι με τη μαμά και το μπαμπά χωρίς να κάνεις τίποτα, ως τρίχρονο, δεν έχει την ίδια αξία –η ίδια η βαρεμάρα δεν έχει την ίδια αξία- αν δεν έχεις ήδη περάσει την πρώτη σου χρονιά στον παιδικό σταθμό.  της Μαρίας Σούμπερτ Η παιδεία είναι το αγαθό εκείνο που θα επιτρέψει στους ανθρώπους να καλλιεργήσουν συνειδήσεις, να αναπτύξουν την αλληλεγγύη, την ισότητα, να καταπολεμήσουν τις διακρίσεις και να αναπτυχθούν κοινωνικά, πολιτισμικά και οικονομικά. Και παρ’ ότι θεωρούμε στη χώρα μας σχεδόν αυτονόητο δικαίωμα την παροχή εκπαίδευσης στα παιδιά μας, συχνά αντιλαμβανόμαστε πως ακόμα και τώρα η εκπαίδευση ως φορέας παιδείας δεν θεωρείται απαραίτητος στην προσχολική ηλικία. Το νηπιαγωγείο και ο παιδικός σταθμός δεν θεωρούνται ακόμα υποχρεωτικής «φοίτησης». Ο παιδικός σταθμός αντιμετωπίζεται συνήθως ως «πάρκινγκ» παιδιών, ώστε να καλυφθούν οι εργασιακές υποχρεώσεις των γονέων –τα μόρια άλλωστε εγγραφής μειώνονται δραστικά όταν ένας γονιός είναι άνεργος. Στις οδηγίες αιτήσεων μάλιστα αναγράφεται πως η ανεργία έστω και ενός γονέα είναι και λόγος αποκλεισμού από τον παιδικό σταθμό. |
This section will not be visible in live published website. Below are your current settings: Current Number Of Columns are = 2 Expand Posts Area = Gap/Space Between Posts = 10px Blog Post Style = card Use of custom card colors instead of default colors = Blog Post Card Background Color = current color Blog Post Card Shadow Color = current color Blog Post Card Border Color = current color Publish the website and visit your blog page to see the results |
