Μάρια Μπαχά Εικονογράφος του Μήνα

photo crredits:  Αλίνα Λέφα

 Η Μαρία Σούμπερτ 
παρουσιάζει την Μάρια Μπαχά
"Εικονογράφο του Μήνα"!

«Το εικονογραφημένο βιβλίο, ακόμη και το εμπορικό, υπό προϋποθέσεις, 
μπορεί να ιδωθεί και ως ένα artist's book».

Εικονογράφος του Μήνα για τον Ιούνιο η Μάρια Μπαχά, απόφοιτος της ΑΣΚΤ και του College of Art του Εδιμούργου, με πολλές συμμετοχές σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά και πολλούς σχεδιασμούς κοστουμιών και σκηνικών για το θέατρο και την τηλεόραση. Κάτοχος πολλών Βραβείων (Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης, Βραβείο Εικονογράφησης του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, TigerCreate Adventure Book Competition Award), κυκλοφόρησε πριν λίγο το πρώτο λογοτεχνικό της κείμενο. Έργα της βρίσκουμε σε πολλούς εκδότες από το 2003 έως σήμερα. 

«Ξεκίνησα το 2003, λίγα χρόνια αφότου αποφοίτησα από την  Α.Σ.Κ.Τ.,(1995-2000), και μετά το πρώτο βιβλίο ήρθε το επόμενο και το ένα έφερνε το άλλο μέχρι σήμερα. Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το βιβλίο μου 'Μια Ιστορία για τον Διονύσιο Σολωμό', εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, στο οποίο έχω γράψει και το κείμενο, και απευθύνεται σε μεγαλύτερες ηλικίες, σε εφήβους και νέους ενήλικες.   

Στη διαδρομή δέθηκα πολύ με την τέχνη της εικονογράφησης και τους ανθρώπους της. Βλέπω την εικονογράφηση και την ζωγραφική σαν δύο αλληλοτροφοδοτούμενα πεδία έκφρασης· αν και διαφέρουν αρκετά στα σημεία, μπορούν να δώσουν πνοή το ένα στο άλλο.  

Το εικονογραφημένο βιβλίο, ακόμη και το εμπορικό, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να ιδωθεί και ως ένα artist's book. Αυτή η πλευρά του με ενδιαφέρει πολύ. Το παιδικό, αλλά και συνολικά το εικονογραφημένο βιβλίο, είναι ένα πεδίο που κάποιος μπορεί να επενδύσει με πρωτογενή καλλιτεχνική εργασία, νοηματοδοτώντας με καινούργιο τρόπο τεχνικές ζωγραφικής που εκτός πλαισίου μπορεί να δείχνουν ξεπερασμένες ή φθαρμένες. Έτσι, μια ακαδημαϊκή ή διακοσμητική εικόνα μπορεί να αναβαπτιστεί στις σελίδες ενός παιδικού βιβλίου και να λάμψει ολόφρεσκη. Το γεγονός ότι απευθυνόμαστε σε παιδιά θέτει κάποιους περιορισμούς φυσικά, οφείλουμε να προσαρμοστούμε στις ηλικιακές τους ιδιαιτερότητες, αλλά αυτό επ’ ουδενί δεν σημαίνει ότι υποτιμούμε τους αναγνώστες αυτής της ηλικίας. Αντίθετα, θα εκπλαγεί κανείς διαπιστώνοντας πόσο πιο ανοιχτό μπορεί να είναι κάποιο παιδί σε μία, για παράδειγμα, πιο αφηρημένη εικόνα, σε σύγκριση με έναν ενήλικο.

Το παιδικό εικονογραφημένο βιβλίο, μέσα από την οπτική απόλαυση και την διασκέδαση που προσφέρει, μπορεί να μυήσει ένα παιδί φυσικά και βιωματικά στον κόσμο της σκέψης και της δημιουργίας, του πνεύματος και της τέχνης. Όσους δημιουργούς παιδικών βιβλίων γνωρίζω, ξέρουν πολύ καλά τη δύναμη και την καλλιτεχνική αξία που έχει το είδος και το παίρνουν πολύ στα σοβαρά.

Έχω συνθηκολογήσει με την πραγματικότητα του βιβλίου πλέον. Έχω καταλάβει ότι, σε αντίθεση με την μοναχική δουλειά του ζωγράφου, όταν δουλεύει αποκλειστικά για δικά του έργα, η εικονογράφηση  οφείλει να είναι μια πιο ευέλικτη διαδικασία. Χρειάζομαι τον χρόνο και τον χώρο μου ασφαλώς για να αναπτύξω την δουλειά μου, αλλά πλέον είμαι πολύ ελαστική στις παρατηρήσεις και τις αλλαγές που ενδεχομένως προτείνονται από τον συγγραφέα, τον γραφίστα ή τον εκδότη αν κρίνω πως μπορώ να ανταπεξέλθω  επαρκώς σ' αυτές.

Το βιβλίο δεν είναι το όραμα ενός, αλλά το όραμα πολλών. Θέλουμε δεν θέλουμε, η ευθύνη των επιλογών μοιράζεται σε όλους τους συντελεστές κι αυτό έχει και μια συνεργατική και αρκετά ανακουφιστική διάσταση. Όταν συναντηθούν υλοποιημένα τα επιμέρους στοιχεία (κείμενο, εικονογράφηση, χαρτί, διαστάσεις, εκτύπωση κλπ) όσο ενδελεχώς κι αν έχει φανταστεί το βιβλίο ο δημιουργός στην ησυχία του εργαστηρίου του, δημιουργείται μια καινούργια δυναμική που ουσιαστικά οδηγεί την έκδοση, αρκεί να την αφουγκραστούμε.

Τον τελευταίο καιρό αγαπάω  πολύ τη δουλειά της κομίστας Tara Booth, επειδή συνδυάζει ποιότητες εικαστικές, υπαρξιακές, ψυχαναλυτικά εξομολογητικές και χιουμοριστικές. Μ' αρέσει η Beatrice  Allemagna, το εικαστικό έργο του Sean Sullivan με στοιχεία αφηρημένα εικονογραφικά. Αποσπασματικά μου αρέσουν έργα των διεθνών σούπερ σταρ της εικονογράφησης (Carson Ellis, Manuel Marsol κλπ) αλλά με την υποσημείωση της μανιέρας που τους παγιδεύει. Στον αντίποδα, θαυμάζω τον Φώτη Κόντογλου, που χάρη στην εικονογράφηση και την εικονοποιία του ίδιου και των μαθητών του - και στις προσωπικές πορείες τους -(Τσαρούχη, Κοψίδη, Εγγονόπουλο, αλλά και Χουλιαρά που θεωρεί τον εαυτό του μαθητή του Κόντογλου) κατάφερα να δω και να συνδεθώ με μια ζωγραφική παράδοση αιώνων, τη βυζαντινή. Θαυμάζω και τον Αλέξη Κυριτσόπουλο που ακολουθώντας αντίστροφη πορεία, βρήκε τη ζωγραφική μέσα από την εικονογράφηση βιβλίων για παιδιά.

Πάντα ονειρεύομαι να μου δοθεί κάποτε η ευκαιρία να ξαναεπισκεφτώ όλες μου τις εικονογραφήσεις για να κάνω τις απαραίτητες διορθώσεις. Υποθέτω βέβαια, ότι μετά από λίγο καιρό θα ξαναβλέπω καινούργια λάθη, οπότε ίσως η αναθεώρηση να είναι μάταιη. Κάθε δουλειά αποτυπώνει τον βαθμό ωριμότητα της στιγμής».