ΤΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΤΟΥ ΑΣΤΑΚΟΥ

της Μαρίας Σούμπερτ

Η Φρανσουάζ Ντολτό περιέγραφε την περίοδο της εφηβείας ως το «σύμπλεγμα του αστακού», ο οποίος όταν αλλάζει κέλυφος απογυμνώνεται εντελώς και είναι έτσι ευάλωτος και ευαίσθητος σε οποιαδήποτε επιρροή ή κίνδυνο. Η Γαλλίδα παιδίατρος και ψυχαναλύτρια θεωρούσε την περίοδο της εφηβείας ως μια από τις πιο σημαντικές μεταβατικές περιόδους της ζωής του ανθρώπου –μετά από εκείνην της γέννας. Επειδή όμως η εφηβεία είναι η πρώτη τόσο έντονη μεταβατική περίοδος που ο άνθρωπος θυμάται, συνήθως εγγράφει τραύματα και δυσκολίες που ακολουθούν το άτομο και στην υπόλοιπη ζωή του.
​
Στο βιβλίο «Έφηβοι – Προβλήματα και ανησυχίες», η τελική επιμέλεια του οποίου έγινε μετά το θάνατό της, η Ντολτό μιλάει απευθείας στους εφήβους και τους νέους και τους προετοιμάζει για αυτό που θα συμβεί, αλλά προσπαθεί και να νοηματοδοτήσει όλο το χάος που βιώνουν την περίοδο της εφηβείας. Περιγράφοντάς την ως δεύτερη γέννηση μιλάει για τη δυσκολία, αλλά και το πένθος που κρύβεται στην διαδικασία «εξαφάνισης» όπως λέει του παιδιού μέσα μας, αλλά και την προσπάθειά μας να «μεταμορφωθούμε» σε ενήλικες –παραμένοντας όμως για ένα χρονικό διάστημα κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό, κάτι που συχνά το βιώνουν οι έφηβοι ως ανοίκειο. Αυτό που περιγράφει ως μια περίοδο μεγάλων αντιθέσεων –όπως εκδηλώνονται για παράδειγμα με την ανάγκη για επιβεβαίωση από την οικογένεια, αλλά και την ταυτόχρονη δυσφορία όταν αυτή εκδηλώνεται.

Παραθέτοντας στο τέλος κάθε κεφαλαίου αποσπάσματα από εφήβους που έχουν μοιραστεί μαζί της σκέψεις τους, η Φρανσουάζ Ντολτό προσπαθεί να καθοδηγήσει τον έφηβο μέσα από το βιβλίο αυτό στα θέματα που αφορούν την εικόνα σώματος, την σεξουαλικότητα, τις μεταμορφώσεις που θα του συμβούν, τον έρωτα, τη φιλία, τη σχέση με τους γονείς, αλλά και τη θέση μέσα στην κοινωνία, την βία, τα ναρκωτικά και την παραβατική συμπεριφορά, κλείνοντας με την ντροπή –που παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες των περισσοτέρων εφήβων να την κρύψουν είναι διάχυτη τόσο στις πιο αποσυρμένες όσο και στις πιο εξωστρεφείς και επιθετικές συμπεριφορές.

Απ’ όταν γράφτηκε το βιβλίο βέβαια έχουν γίνει αρκετές μελέτες και έρευνες πάνω στα συγκεκριμένα αυτά πεδία που αφορούν τον έφηβο –όπως για παράδειγμα στο κομμάτι της εξάρτησης έχει αναπτυχθεί περαιτέρω η βιβλιογραφία και η θεωρία. Ο έφηβος όμως αναγνώστης του βιβλίου αυτό ή ο γονιός, ίσως δεν χρειάζεται μια πιο εξειδικευμένη πληροφορία που ίσως τον μπερδέψει, χρειάζεται να έχει την άμεση αίσθηση του τι συμβαίνει ή τι μπορεί να συμβεί και να λειτουργήσει προληπτικά ο ίδιος –εφόσον έχει τη δυνατότητα.
​
Η εφηβεία είναι ίσως η πιο δύσκολη περίοδος ζωής του ανθρώπου –μια περίοδος γεμάτη ανασφάλεια, όταν η ταυτότητα του παιδιού γκρεμίζεται και η ταυτότητα του ενήλικα πρέπει να αρχίσει να δομείται, όταν οι αλλαγές στο σώμα και το συναίσθημα κατακλύζουν το άτομο που εντέλει δεν ξέρει αν πρέπει να γοητευτεί από αυτό που του συμβαίνει ή να τρομοκρατηθεί. Όπως λέει όμως και η ίδια η Φρανσουάζ Ντολτό: «Η εφηβεία είναι πάντα δύσκολη αλλά, εάν οι γονείς και τα παιδιά εμπιστεύονται τη ζωή, τότε όλα στο τέλος κανονίζονται».

Φρανσουάζ Ντολτό
​Κατρίν Ντολτό-Τολίτς

Έφηβοι – Προβλήματα και ανησυχίες

με τη συνεργασία της Κολέτ Περσεμινιέ
Μετάφραση: Ιωάννα Παπαγιάννη
Εκδόσεις Πατάκη
ISBN 9789602938300
Τιμή: €9.85

---