ΤΟ ΘΕΑΘΗΝΑΙ ΒΡΕΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΤΡΕΛΟΥ»

της Λίλας Παπαπάσχου

​Ένας σπουδαίος καλλιτέχνης αντιμέτωπος με ένα κορυφαίο έργο. Ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης, Σωτήρης Χατζάκης, σε μία σκηνική αναμέτρηση με ένα τεράστιο «μυαλό», που δεσπόζει στο κέντρο της σκήνης, έτοιμο να τον κατασπαράξει. Ο Αυξέντης Ιβάνοβιτς Ποπρίτσιν, ο ήρωας που υποδύεται, οδηγείται σταδιακά στην παράνοια, ή από μία άλλη οπτική γωνία, στην υπέρτατη «φώτιση». Σε μια ιδιόμορφη ελευθερία λόγου και έκφρασης που απολαμβάνουν μόνο οι «τρελοί» αυτού του κόσμου, πληρώνοντας φυσικά το τίμημα της περιθωριοποίησης.
 
Ο Σωτήρης Χατζάκης επέστρεψε «επί σκηνής», διασκευάζοντας το έργο του Γκόγκολ και σκηνοθετώντας τον εαυτό του σε έναν από τους πιο δύσκολους και επικίνδυνους μονολόγους της παγκόσμιας δραματουργίας. Ακροβατώντας ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα, θέλοντας έτσι να καταδείξει την ίδια την κωμικοτραγική διάσταση της ανθρώπινης φύσης, το έργο του Ουκρανού θεατρικού συγγραφέα, μυθιστοριογράφου και διηγηματογράφου, κρύβει πολλές υποκριτικές παγίδες.
 
Το «πολύπαθο» αυτό διήγημα του Νικολάι Γκόγκολ έχει παρουσιαστεί ουκ ολίγες φορές στις αθηναίκές σκηνές (με τραγελαφικά πολλές φορές αποτελέσματα, ονόματα δεν λέμε οικογένειες δεν θίγουμε) διεκδικώντας ίσως τον τίτλο του πιο πολυανεβασμένου μονολόγου στη χώρα μας και όχι άδικα, αφού προσφέρεται για αυτό που λέμε «ρεσιτάλ ερμηνείας». Ο φαινομενικά διαταραγμένος και ως εκ τούτου συμπαθής ήρωας του έργου (ο τρελός – όπως και ο νεκρός - δεδικαίωται) μη λέγοντας επί της ουσίας τίποτα λογικό, εκφράζει πανανθρώπινες αλήθειες, που πηγάζουν αβίαστα μέσα από ένα βαθιά ψυχαναλυτικό κείμενο - εδώ σε μετάφραση της Ελένης Μπακοπούλου - το οποίο ασκεί δριμύτατη κριτική στον ίδιο τον ανθρώπινο...εκ-πολιτισμό. Έναν (εκ) πολιτισμό που αποθεώνει την ύλη έναντι του πνεύματος, καλύπτει τη ζωώδη φύση του ανθρώπου κάτω από αρώματα, σατέν και βελούδα και διαφημίζει την ειρηνική συνύπαρξη, ενώ την ίδια στιγμή οπλίζει και πυροβολεί χωρίς αιδώ και έλεος...κυρίως αμάχους...

Το «Ημερολόγιο ενός Τρελού» είναι μια σουρεαλιστική καταγραφή της ματαιότητας της ανθρώπινης ύπαρξης και ο  Σωτήρης Χατζάκης αντιλήφθηκε απόλυτα αυτήν την αίσθηση του κενού που πηγάζει από τη συνειδητοποίηση της μηδαμινότητας του καθενός από εμάς. Η ζωή μας είναι μια μικρή στιγμή στην αιωνιότητα. Είμαστε διάττοντες αστέρες που παριστάνουν τους πλανήτες, φτιάχνοντας γύρω τους τα προσωπικά τους σύμπαντα, που ως επί το πλειστόν συγκρούονται μεταξύ τους. Αλήθεια γιατί είναι τρελός ο ήρωας του Γκόγκολ; Επειδή αρνείται να κατανοήσει όσα δεν μπορεί ν’ αποδεχτεί; Επειδή αρχικά ποθεί και στη συνέχεια μισεί αυτό που δεν μπορεί να έχει; Επειδή δυσκολεύεται να γονατίσει μπροστά σ' αυτούς που περιφρονεί; Επειδή ενώ είναι φτωχός πληρώνει για να δει θέατρο (γιατί το έχει ανάγκη!). Επειδή απεχθανεται την εξουσία και τους ασκούντες αυτήν, ενώ την ίδια στιγμή αυτοσυστήνεται ως Βασιλιάς της Ισπανίας; Οι αντιφάσεις του τον κάνουν παρανοϊκό ή μήπως οι αντιστάσεις του;
 
Ο Σωτήρης Χατζάκης σε μία από τις πιο ώριμες και αληθινές ερμηνευτικές στιγμές του, «ξεγυμνώνεται» μπροστά μας, παρασύροντας το κοινό στην αλληγορία του παραλογισμού του, που σταδιακά κορυφώνεται για να τον οδηγήσει στο τέλος πίσω στη «μήτρα» της μάνας του, εκεί απ’ όπου προήλθε. Εκεί που πρωτοένιωσε τι θα πει βία, αλλά και στοργή. Εκεί που αρχίζουν και τελειώνουν όλα. Εκεί που οι "ωδίνες" της γέννας συναντούν την "οδύνη" του θανάτου.
 
Ζώντας στο δικό μας σήμερα, δουλεύοντας στο δικό μας σήμερα, «ακροβατώντας» στο δικό μας αλλιπρόσαλλο σήμερα είναι αδύνατο να μην ταυτιστεί κανείς με τον ήρωα του Γκόγκολ που στην αρχή παραμένει ανοιχτός στις εξωτερικές φωνές που τον παρακινούν να ζήσει, να εργαστεί, να κοπιάσει και να κατακτήσει (αλήθεια τι μπορεί να  κατακτήσει πραγματικά ένας άνθρωπος πέρα από τη φευγαλέα ευτυχία της στιγμής;) για να κουραστεί στη συνέχεια να συνδιαλέγεται μαζί τους και να εγκαταλείψει τον αγώνα για καταξίωση. Την εναγώνια προσπάθεια να είναι αρεστός και αποδεκτός από την κοινωνία, αποφασίζοντας  να ζήσει πλέον σε ένα δικό του φαντασιακό κόσμο, πολύ πιο συμβατό με τα θέλω του, που πραγματώνονται επιτέλους, έστω και με αυτόν τον εντελώς αντισυμβατικό και μη αποδεκτό κοινωνικά τρόπο.  

Στην «σκιά» του εμπνευσμένου σκηνικού της Έρσης Δρίνη (η ίδια επιμελήθηκε και τα κοστούμια) που φωτίστηκε υποδειγματικά από τη Χριστίνα Θανάσουλα και με την καλλιτεχνική συνεργασία, στην ψυχαναλυτική προσέγγιση του ρόλου, του Ματθαίου Γιωσαφάτ, ο Σωτήρης Χατζάκης αναδεικνύει την σκηνική βαρύτητα ενός έργου σταθμού στην παγκόσμια δραματουργία, κάνοντάς το να φαντάζει ακόμα πιο επίκαιρο, αφού η «παράνοια» έχει προαχθεί πλέον στις μέρες μας σε απλή...καθημερινότητα...

Ένας άνθρωπος γεμάτος ματαιωμένα όνειρα και καταπιεσμένα πάθη. Ένα ανθρωπάκι που παριστάνει το γίγαντα. Μια μονάδα χαμένη στον κυκεώνα της ιστορίας. Όλα αυτά και άλλα πολλά καταγράφηκαν στο απόλυτα πολιτικό μέσα στην ποιητικότητά του «Ημερολόγιο ενός Τρελού», του Σωτήρη Χατζάκη, που κάθε Δευτέρα και Τρίτη ξεφυλλίζει τις σελίδες του, που είναι γεμάτες από πραγματικά γεγονότα, τόσο εξωφρενικά, που μοιάζουν αποκυήματα της φαντασίας ενός...τρελού...
 
Τελειώνοντας η παράσταση, αλλά και έως αυτήν την στιγμή που προσπαθώ να χωρέσω σ'αυτό το κείμενο τους αναρίθμητους συνειρμούς που γεννάει μία τέτοια παράσταση, μου έρχεται στο μυαλό ασυναίσθηματα το τραγούδι «Ο ανθρωπάκος», που έχει ερμηνεύσει μοναδικά η Τάνια Τσανακλίδου (μουσική Γιώργος Χατζηνάσιος/στίχοι Λευτέρης Παπάδοπουλος):

«Είμαι φτωχός, κουρασμένος, σκυφτός ανθρωπάκος
των ταπεινών και των άλλων πουλιών φιλαράκος...
Για δε μ’ αφήνεται ήσυχο
άστε με ήσυχο όλοι,
θέλω να ζήσω ελεύθερος, δίχως ταυτότητα πια...»
 
Αυτό θέλει στο βάθος ο Ποπρίτσιν...και ο κάθε «Ποπρίτσιν». Μια στιγμή πραγματικής ελευθερίας σε μία κοινωνία γεμάτη συμβάσεις, απαγορεύσεις και υποκρισία. Κι αν αυτό θεωρείται "τρέλα", τότε σίγουρα είμαστε όλοι μας...θεότρελοι...

_______________________________________________________________________________________
Ταυτότητα παράστασης
Νικολάι Γκόγκολ – Το ημερολόγιο ενός τρελού
Μετάφραση: Ελένη Μπακοπούλου
Θεατρική διασκευή – Σκηνοθεσία – Ερμηνεία: Σωτήρης Χατζάκης
Καλλιτεχνική συνεργασία – ψυχαναλυτική προσέγγιση του ρόλου: Ματθαίος Γιωσαφάτ
Σκηνικά – Κοστούμια: Ερση Δρίνη
Σχεδιασμών φωτισμών: Χριστίνα Θανάσουλα
Βοηθός Σκηνοθέτη: Μελίνα Κατσακούλη
Φωτογράφος παράστασης: Πάτροκλος Σκαφίδας

Την παράσταση επιμελήθηκε μουσικά ο σκηνοθέτης.

​Ώρα έναρξης: 21:00
Τιμές εισιτηρίων:
Γενική είσοδος: δώδεκα (12) ευρώ
Προπώληση: δέκα (10) ευρώ. Η προπώληση ισχύει για όλο το διάστημα των παραστάσεων
 
Μειωμένη τιμή: οκτώ (8) ευρώ. Το μειωμένο εισιτήριο περιλαμβάνει τις εξής κατηγορίες: Μαθητικό/ Φοιτητικό/ Νεανικό (έως 26 χρονών) / Κατόχοι κάρτας ανεργίας (ΟΑΕΔ) / Πολυτέκνων (ΑΣΠΕ) & Ευρωπαϊκής Κάρτας Νέων/ Κάτοχοι Κάρτας Πολιτισμού/ Κάτοχοι Κάρτας Club IFA (Γαλλικού Ινστιτούτου)/ Κάτοχοι Κάρτας ΙΤΙ (ΕΚΔΙΘ)/ Κάτοχοι Κάρτας ΟΙΕΛΕ (Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας)/ Κάτοχοι κάρτας ΟΛΜΕ (Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης)/ ΑμΕΑ/ Άνω των 65, ομάδες άνω των δέκα (10) ατόμων, Κάτοχοι Κάρτας ΣΕΗ.

ΙΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ
Διεύθυνση
ΠΕΙΡΑΙΩΣ 206 - ΤΑΥΡΟΣ
T.K. 17778
ΤΗΛ. 210 3418550